Μ.Ε. Λαγκουβάρδου
Η οικονομία είναι περισσότερο φιλοσοφία παρά επιστήμη. Δεν έχει επιστημονικές αρχές, οι οποίες ισχύουν παντού. Είναι κυρίως απόψεις φιλοσόφων. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς οικονομολόγος για να κρίνει ποια άποψη ευσταθεί, αν λάβει υπόψη του την τελική κατάληξη του κόσμου, από την εφαρμογή της μιας ή της άλλης άποψης.
Από την αρχή του κόσμου δύο απόψεις και δύο στάσεις ζωής συγκρούονται, ποια θα υπερισχύσει: Η άποψη της επιθετικότητας, του ανεξέλεγκτου ανταγωνισμού και του πολέμου και η άποψη της ηπιότητας, της φιλίας , της αλληλεγγύης και της ειρήνης.
Η πρώτη άποψη εφαρμόζεται από την φεουδαρχία της Δύσης και διδάσκεται από τα πανεπιστήμια της Δύσης τα οποία επί το πλείστον είναι δημιούργημα της φεουδαρχίας και φέρουν ακόμα τον τίτλο του βασιλικού (royal). Από αυτή την άποψη η Δύση ερμήνευσε ακόμα και την Αγία Γραφή διδάσκοντας ότι ο κόσμος ως δημιούργημα του Θεού θέλει αλλαγή με επιθετικά μέσα. Η εντολή του Θεού «κατακυριεύσατε τη γη» ερμηνεύεται κατά γράμμα!
Η δεύτερη άποψη είναι η άποψη της διδασκαλίας του Λόγου του Θεού, όπως διδάσκεται από τους προφήτες, από τον Ίδιο το Χριστό, από τους Αποστόλους και από τους Αγίους της Ελληνοορθόδοξης Παράδοσης και όπως εφαρμόζεται στην αληθινή δημοκρατία. Σύμφωνα με την άποψη αυτή ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο για να ζει με τη φύση και όχι εναντίον της.
Η φεουδαρχική επιθετικότητα έφτασε στο τέλος της. Ή θα εγκαταλειφθεί ως αγριότητα και η Δύση θα ασπαστεί την ορθόδοξη άποψη της ηπιότητας, της φιλίας, της αλληλεγγύης ή το ανθρώπινο είδος θα εξαφανιστεί. Ο κόσμος δεν θέλει συνόδους των επτά, για να βρουν πώς θα εκμεταλλευτούν πιο άγρια και πιο άδικα τον πλούτο της γης, αλλά συνόδους όλων των λαών με πνεύμα φιλίας και αλληλεγγύης και όχι εκμετάλλευσης των αδυνάτων από τους δυνατούς.
Στο βιβλίο της Ναομίν Κλάιν «Το δόγμα του Σοκ» , στο οποίο αναλύεται η μέθοδος της καταστροφής ως μεθόδου για την μεγαλύτερη εκμετάλλευση, υπάρχει αυτός ο διάλογος:
-Η πλημμύρα μας εξασφαλίζει μερικές πολύ μεγάλες ευκαιρίες (Ένας εργολάβος)
-Εγώ δεν το βλέπω έτσι. Αυτό που βλέπω είναι ότι πολλοί άνθρωποι σκοτώθηκαν.
Ένας ηλικιωμένος άνθρωπος ξέσπασε:
-Μα τι έχουν πάθει όλοι αυτοί; Δεν πρόκειται για ευκαιρία. Πρόκειται για μια καταραμένη τραγωδία. Μα είναι τυφλοί;
Μια μητέρα δύο παιδιών παρενέβη στη συζήτηση:
-Όχι. Δεν είναι τυφλοί, είναι σατανικοί. Βλέπουν μια χαρά.
Τώρα η επιθετικότητα δεν είναι ίδιον μερικών ανθρώπων ή ορισμένων λαών. Η επιθετικότητα τείνει να γίνει παγκόσμια. Το ενδεχόμενο να τη στρέψει η ανθρωπότητα εναντίον του εαυτού της δεν μπορεί να αποκλειστεί εκ των προτέρων.
Ακόμα κι οι θεωρητικοί της επιθετικότητας, αυτοί που θεωρούσαν αναγκαία την επιθετικότητα για την επιβίωση, αναγνωρίζουν ότι η καταστροφή ως οικονομική μέθοδος έφτασε στο τέλος της. Αναγνωρίζουν ότι το «αγαπάτε αλλήλους» δεν είναι ουτοπία.
«Όπως η επιθετικότητά μας που μας επέτρεψε να επιβιώσουμε στο πρώτο μέρος της ιστορίας μας, έτσι κι η αλληλεγγύη είναι η μόνη που θα μας επιτρέψει να επιβιώσουμε στο δεύτερο μέρος της ιστορίας μας, αυτό που αρχίζει τώρα. Τώρα πρέπει να πάρει τη σκυτάλη η δεύτερη και να περάσει μπροστά. Αν δεν φροντίσουμε να γίνει αυτό, το ζήτημα που θα τεθεί δεν θα είναι η αντικατάσταση ενός πολιτισμού με έναν άλλον, λιγότερο εξελιγμένου, αλλά εκείνο του ύστατου ορίου: η εξαφάνιση του ανθρώπινου είδους”.
* Paul Jorion, Όταν η οικονομική σκέψη δεν αρκεί, Εκδ. «Μεταίχμιο».
