(Προσκυνηματική επίσκεψη στο Άγιον Όρος)
* Του Βασιλείου Χ. Στεργιούλη, Θεολόγου
Γλυκόλαλη η ορθρινή καμπάνα των Ιβήρων. Σήμανε στις 3.30΄ το πρωί. Εγειρόμαστε ευδιάθετοι και οδηγούμαστε γρήγορα στο καθολικό. Τον κεντρικό ναό του μοναστηριού.
Δρασκελίζοντας προσεκτικά τους τρεις νάρθηκές του, είμαστε στο εσωτερικό. Τον κυρίως ναό, που είναι κομψοτέχνημα. Επιβλητικό το ιερό του τέμπλο. Πολύχρωμα τα μάρμαρα του δαπέδου του. Εξαίσια η αγιογραφία του. Απλή και κατανυκτική η ψαλμωδία, ευφραίνει τις ψυχές.
Ελπίζαμε να απολαύσουμε εδώ τη θεία Λειτουργία. Μα δεν κατέστη δυνατό. Τελέσθηκε στο έναντι παρεκκλήσιο της Παναγίας Πορταίτισσας.
Στο Παρεκκλήσιο αυτό χαρήκαμε για μια ακόμη φορά τη μεγάλη θαυματουργή εικόνα της Θεομήτορος. Και νιώσαμε ιδιαίτερα ευνοημένοι καθώς πήραμε θέση στο στασίδι απέναντι από την εικόνα και αξιωθήκαμε να απαγγείλουμε το «Πιστεύω» και το «Πάτερ ημών». Αναρριγήσαμε συχνά στη θέα του ιλαρού και μαυρισμένου από το χρόνο προσώπου της Παναγίας με τα μεγάλα αμυγδαλωτά μάτια, που ακτινοβολούν ανείπωτη γαλήνη και χαρά. Λες και σκύβει να σταλάξει βάλσαμο παρηγοριάς στον κάθε πονεμένο.
Ιδιαίτερη χαρά ένιωσαν όσοι αξιώθηκαν να μεταλάβουν τα άχραντα μυστήρια.
Μετά το «Δι΄ευχών…» ασπαστήκαμε για τελευταία φορά τη θαυματουργή εικόνα, πήραμε αγιασμό από τη μεγάλη μαρμάρινη φιάλη που είναι μπροστά από την είσοδο του καθολικού και κατευθυνθήκαμε στην τράπεζα για το πρωϊνό ρόφημα (τσάϊ με παξιμάδι). Και στις 9.30΄περίπου πρωϊνή ώρα αναχωρήσαμε για τις Καρυές, την πρωτεύουσα του Αγίου Όρους.
Μεγάλη την ώρα αυτή εδώ η κίνηση του κόσμου. Πολλοί έρχονται από τα μοναστήρια στα οποία διανυκτέρευσαν και ενδιαφέρονταν να αναχωρήσουν για άλλα. Όμως δεν είχαμε χρόνο να συνομιλήσουμε μαζί τους. Κατευθυνθήκαμε γρήγορα στον ιστορικό ναό του Πρωτάτου. Εκεί προσκυνήσαμε την θαυματουργή εικόνα «Άξιονεστίν» και ενημερωθήκαμε για την αγιογραφία του ναού, η οποία είναι έργο του Πανσελήνου, κυριότερου εκπροσώπου της λεγόμενης Μακεδονικής Σχολής.
Στη συνέχεια οδοιπορήσαμε βορείως των Καρυών, προς την Ιερή Σκήτη του Αγίου Ανδρέα, όπου προσκυνήσαμε το ιερό λείψανο του Αποστόλου του Χριστού.
Οδοιπορώντας μεταβήκαμε στο νοτίως των Καρυών μοναστήρι, του Κουτλουμουσίου, όπου προσκυνήσαμε τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, την επονομαζόμενη «Φοβερά Προστασία». Μερικοί δε κατευθύνθηκαν ως το κελλί του μακαριστού ΓέροντοςΠαϊσίου. Μιας μεγάλης σύγχρονης αγιορείτικης μορφής.
Επιστρέψαμε στις Καρυές και επιβιβαστήκαμε στο μικρό αυτοκίνητο (πούλμαν), που θα μας μετέφερε στο μοναστήρι της Μεγίστης Λαύρας. Το μεγαλύτερο, αρχαιότερο και πρώτο στην τάξη αγιορείτικο μοναστικό καθίδρυμα. Είναι πολύ απομακρυσμένο από τις Καρυές. Απέχει μία ώρα με το αυτοκίνητο. Με τα πόδια είναι πάνω από πέντε. Σε αποζημιώνει όμως με το παραπάνω η πορεία μέσα στις τόσες φυσικές ομορφιές, που διαδέχονται ευχάριστα η μία την άλλη.
Φτάνοντας στο μοναστήρι, οδηγούμαστε στον ξενώνα (αρχονταρίκι). Εκεί μας ανέμενε ο καλός αρχοντάρης προηγούμενος π. Βασίλειος. Μας υποδέχθηκε φιλόφρονα και, μετά το καθιερωμένο κέρασμα, μας οδήγησε στα δωμάτια για ανάπαυση. Όμως η διάθεση να γνωρίσουμε το μοναστήρι, δεν μας κράτησε στα δωμάτια. Κατεβήκαμε στον αύλειο χώρο, όπου χαρήκαμε τις πολλές ομορφιές του. Και ιδίως το μεγάλο, χιλιόχρονο κυπαρίσσι, που κατά την παράδοση φύτεψε ο ιδρυτής του μοναστηριού Όσιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης. Την ονομαστή φιάλη του αγιασμού, του 10ου αιώνα. Το ιστορικό καθολικό. Το επιβλητικό Συνοδικό. Το ναό της Κουκουζέλισσας. Τον πύργο του βυζαντινού αυτοκράτορα Τσιμισκή. Και τόσα άλλα αξιοθέατα.
Περιεργαζόμενοι για ώρα πολλή τις ομορφιές του εσωτερικού χώρου του μεγάλου μοναστηριακού συγκροτήματος, ξαφνιαστήκαμε από τον ήχο της καμπάνας, που αντηχούσε ευχάριστα στις γύρω λαγκαδιές κι έκανε τα πουλιά να πετάγονται τρομαγμένα από το θεόρατο κυπαρίσσι του Αγίου Αθανασίου και τα τσακάλια να φωνάζουν ξαφνιασμένα.
Μετά το χειροσήμαντρο, το γνωστό τάλαντο, μοναχοί και προσκυνητές κατευθυνθήκαμε στο καθολικό. Προσκυνήσαμε τον τάφο του Αγίου, που είναι στο βόρειο παρεκκλήσιο του καθολικού, αριστερά της Λιτής και είναι αφιερωμένο στους Αγίους Τεσσαράκοντα Μάρτυρες. Το άλλο παρεκκλήσιο του καθολικού βρίσκεται στη νότια πλευρά του, δεξιά της Λιτής και είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο.
Ο τάφος του Αγίου Αθανασίου έχει εντός του το ιερό λείψανό του. Η παράδοση αναφέρει, ότι το 16ο αιώνα επιχείρησαν να ανοίξουν τον τάφο, αλλά αναπήδησε φωτιά από αυτόν και έτσι σταμάτησε το εγχείρημα. Αναφέρεται ακόμη και επιβεβαιώνεται από πολλούς αυτόπτες μάρτυρες πως το έτος 1981, στην πανήγυρη του μοναστηριού (5 Ιουλίου) ο τάφος μυρόβλυσε και όλοι έσπευσαν να πάρουν μύρο για ευλογία και αγιασμό.
Περίφημο το καθολικό. Έχει αναθήματα πατριαρχών και επισκόπων, αυτοκρατόρων, βασιλέων και στρατηγών κ.ά. Ονομαστή είναι η μεγάλη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Οικονόμισσας με την ασημένια επένδυσή της. Βρίσκεται βορείως της Λιτής, πριν από την ανοικτή είσοδο στο παρεκκλήσιο των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων. Είναι η Οικονόμος του μοναστηριού και η προστάτιδά του. Στην Παναγία οι μοναχοί εναποθέτουν τις ελπίδες τους και ψάλλουν μπροστά στην εικόνα της όλοι μαζί κάθε απόγευμα, μετά το Απόδειπνο, τον γλυκύτατο ύμνο «Άξιονεστίν ως αληθώς…».
Ονομαστά είναι τα μεταλλικά θυρόφυλλα της εισόδου από τη Λιτή στον κυρίως ναό. Είναι λάφυρα του Νικηφόρου Φωκά από την εκστρατεία του στην Κρήτη κατά την οποία κατατρόπωσε τους Άραβες.
Περίτεχνο το μαρμάρινο τέμπλο του καθολικού. Είναι έργο του ονομαστού Τήνιου καλλιτέχνη Γιαννούλη Χαλεπά. Τεράστια τα προ της Ωραίας Πύλης του ιερού ορειχάλκινα μανουάλια, τα λεγόμενα δρακόντεια. Επιβλητικός ο μεγάλος μεταλλικός δίσκος του χορού και ο πολυέλαιος. Αφθάστουωραιότητος οι τοιχογραφίες του Θεοφάνη, κύριου εκπροσώπου της Κρητικής Σχολής.
Αλλά τι πρώτο και τι δεύτερο να αναφέρει κανείς από τη Μεγίστη Λαύρα, το θησαύρισμα και εγκαλώπισμα του Αγίου Όρους! Τι να αναφέρει για τα λοιπά κειμήλια του καθολικού, για τις Λειψανοθήκες, τη Βιβλιοθήκη, το Σκευοφυλάκιο με τον βαρύτιμο χρυσοκέντητο σάκκο του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, για το Συνοδικό με τα ξυλόγλυπτα του, ή για τη μεγάλη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Κουκουζέλισσας, που φυλάσσεται στον ομώνυμο ναό της απέναντι από το Αρχονταρίκι!
Σταματάει ο νους και ο λόγος μπροστά σ’ αυτό το απίστευτο μεγαλείο των απειράριθμων θησαυρών της Λαύρας. Θέλει χρόνο πολύ για να τα μελετήσεις όλα. Ευτυχώς που, παρά το μεγάλο αριθμό προσκυνητών, μπορέσαμε να προσκυνήσουμε ορισμένα από τα ιερά λείψανα των αγίων της αμωμήτου πίστης μας κατά το Απόδειπνο.
Με όλες αυτές τις θαυμάσιες εμπειρίες και τις ανάλογες συζητήσεις αποσυρόμαστε στα δωμάτια μας. Και ο ύπνος δεν αργεί να έλθει.
Στις 3.30΄πρωϊνή ώρα, μας ξύπνησε ευχάριστα ο γλυκόλαλος ήχος της καμπάνας. Ετοιμαστήκαμε κινήσαμε γρήγορα για το καθολικό, όπου είχε αρχίσει η ακολουθία του Όρθρου και θα ακολουθούσε η θεία Λειτουργία.
Χαρήκαμε την υποβλητική ατμόσφαιρα του ναού με το κατανυκτικό φως των καντηλιών και την ωραία ψαλμωδία, ιδίως των αίνων, της δοξολογίας και του χερουβικού ύμνου. Και με το «Δι’ ευχών…» τρέξαμε στα λεωφορεία. Οδεύσαμε για τη Δάφνη, αφού κάναμε ολιγόλεπτη στάση στο Αγίασμα του Αγίου Αθανασίου.
Στη Δάφνη επιβιβαστήκαμε στο πλοίο που μας έφερε στην Ουρανούπολη. Εκεί μας ανέμεναν τα πούλμαν από τη Λάρισα, τα οποία μας επέστρεψαν στην πόλη του Αγίου Αχιλλίου.
Έτσι τελείωσε μία ακόμη προσκυνηματική μας επίσκεψη στο Άγιον Όρος, την κιβωτό της Ορθοδοξίας και το θεματοφύλακα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και ιστορίας. Μακάρι να αποδειχθεί ωφέλιμη. Γιατί διαφορετικά «τζάμπα τα εισητήρια», που έλεγε ο μακαριστός Γέροντας Παϊσιος.
