* Μια επιστολή του μητροπολίτη Δωροθέου του 1946
Στο Ιερό Βήμα του Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Αχιλλίου φυλάσσεται σε ειδικά διασκευασμένη ασημένια λειψανοθήκη μικρό τεμάχιο οστού από το λείψανο του πολιούχου μας. Επίσης στον κυρίως Ναό υπάρχει από το 1981 ένα σπουδαίο κειμήλιο το ιερό λείψανο του Αγίου μέσα σε πολύτιμη λάρνακα. Τα λείψανα αυτά επέστρεψαν πριν από μερικά χρόνια στη Λάρισα, αφού για δέκα περίπου αιώνες ήταν χαμένα. Όπως είναι ιστορικά γνωστό, περί το 985 μ. Χ. ο τσάρος της Βουλγαρίας Σαμουήλ κατέλαβε τη Λάρισα και από την επιδρομή αυτή απομάκρυνε από τον τάφο το ιερό λείψανο του Αγίου Αχιλλίου, το οποίο μετέφερε στην Πρέσπα. Έτσι η πόλη στερήθηκε για αιώνες την παρουσία των σεπτών λειψάνων του.
Ο μητροπολίτης Λαρίσης Δωρόθεος Κοτταράς (1935-1956), ο μετέπειτα αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, με την ανάληψη των ιερατικών του καθηκόντων έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον για την ανεύρεση των λειψάνων του Αγίου Αχιλλίου. Όμως ας παρακολουθήσουμε τις ενέργειες του αυτές όπως τις περιγράφει ο ίδιος σε επιστολή που απηύθυνε τον Μάϊο του 1946 μέσω των εφημερίδων της Λάρισας στους κατοίκους της:
Η Εκκλησία μας σήμερον εορτάζει με πολλήν μεγαλοπρέπειαν την μνήμην των 318 Θεοφόρων Πατέρων, των συνελθόντων εν Νικαία της Βιθυνίας εις την Α΄ Οικουμενικήν Σύνοδον τω 325 μ. Χ. επί Μεγάλου Κωνσταντίνου και στηριζόντων την ορθόδοξον διδασκαλίαν και πίστιν εναντίον του δυσεβούς Αρείου. Μεταξύ των Πατέρων τούτων, των σαλπίγγων αυτών του Πνεύματος, των μυριπνόων εκείνων ανθέων του Παραδείσου ήτο και ο Αρχιεπίσκοπος Λαρίσης, ο σοφός Άγιος Αχίλλιος, όστις ενεργόν έλαβε μέρος κατ’ αυτήν, γενόμενος εκ των πρωταγωνιστών εν τη Συνόδω εκείνη.
Την πόλιν ταύτην της Λαρίσης, κέντρον έκτοτε υπάρχουσαν εκκλησιαστικόν άμα και ιστορικόν, εποίμανεν ο Άγιος μέχρι της τελευτής Του. Ο βίος Του και το παράδειγμά Του εγένοντο η ωραιοτέρα συμβολή προς μίαν χριστιανικήν ζωήν. Ψυχική ανωτερότης, άκαμπτος ηθική πολιτεία, απερίσπαστος πολυσχιδής δράσις είναι ο χαρακτηρισμός του Αγίου, όστις επί πολλά έτη εν τη πόλει ταύτη και εν τη απεράντω Αρχιεπισκοπή Του υπήρξεν ο πυρσός ο διαχέων το φως της αγάπης, της σοφίας, της ζωής προς πάντας. Ήτο ο πνευματικός τροφοδότης των χριστιανών, στηρίζων εν τη πίστει και τη αρετή. Η προσωπικότης Του, συνδεομένη με την αγιότητα του βίου και την καθαρότητα της ψυχής, συνέβαλε αποτελεσματικώς εις την κατά πάντα προαγωγήν της πόλεως και της Αρχιεπισκοπής Του. Απέθανε και ετάφη εν τη πόλει ταύτη και τον θησαυρόν τούτον κατείχεν αύτη μέχρι της εισβολής των Βουλγάρων κατά τον 10ον αιώνα, οίτινες, ως εκ της ιστορίας είναι γνωστόν, αφήρεσαν το Ιερόν Λείψανον, μετακομίσαντες αυτό εις Πρέσπαν. Έκτοτε η Λάρισα εστερήθη του τιμιωτάτου αυτού κειμηλίου.
Η ανάληψις των καθηκόντων ημών ευθύς από της πρώτης ημέρας, συνεδέθη με εσώτερον διάπυρον πόθον, της ανευρέσεως του ιερού τούτου θησαυρού, έστω και τεμαχίου τούτου. Εθεωρήσαμεν ως το πρώτιστον κεφάλαιον της εκκλησιαστικής ημών διακονίας την σύνδεσιν της πόλεώς μας προς τον Πολιούχον Άγιόν της. Και εθεωρούμεν τον εαυτόν μας υπόχρεων και εκ καθήκοντος και εκ φιλοτιμίας.
Τα έτη εν τω μεταξύ παρήρχοντο και αι ενέργειαι ημών απέβαινον άκαρποι, καταλείπουσαι εις ημάς λύπην άφατον, μέχρι του παρελθόντος Ιουλίου 1945, ότε επεσκέφθη ημάς ο αείμνηστος Μητροπολίτης Τρίκκης και Σταγών Πολύκαρπος, ολίγον προ του θανάτου του. Επειδή δε προ ολίγων ημερών είχομεν πληροφορηθεί ότι τεμάχιον του Ιερού Λειψάνου ευρίσκετο έν τινι Ιερά Μονή της Μητροπόλεως Τρίκκης, παρεκαλέσαμεν εις σχετικήν συζήτησιν τον αείμνηστον φίλον Μητροπολίτην όπως χορηγήση ημίν, αν μη ολόκληρον το τεμάχιον, πάντως μέρος αυτού, τουθ’ όπερ υπεσχέθη ημίν, μη δυνηθείς όμως να το πραγματοποιήση, καθ’ όσον μετά δεκαήμερον απεβίωσεν.
Τον αποθανόντα τούτον αδελφόν είδομεν μετά χαράς διαδεχόμενον τον επίσης προσωπικόν και αγαπητόν αδελφόν και φίλον ήδη Μητροπολίτην Τρίκκης και Σταγών κύριον Χερουβείμ. Προς τούτον λοιπόν εγράψαμεν υπογραμμίσαντες τον πόθον ημών και την σημασίαν της αποκτήσεως δια την πόλιν και παρακαλέσαντες, όπως θελήση να ικανοποιήση την αδελφικήν ημών παράκλησιν. Ο Σεβασμιώτατος έγραψεν ημίν αποδεξάμενος το φιλικόν τούτο αίτημα, προσθείς «το δώρον αυτό έχω την επιθυμίαν να δοθή εκ μέρους της Επαρχίας μου προς υμάς και την πολυβασανισθείσαν και πολυδοκιμασθείσαν πόλιν της Λαρίσης, ίνα του λοιπού το Άγιον Λείψανον του Πολιούχου αυτής ευρίσκηται εις τον Ναόν του Αγίου ως θησαυρός πολύτιμος» και κατωτέρω «ούτω η Λάρισα αποκτά ό,τι εζήτησεν ο Μητροπολίτης της», απαντών προφρόνως εις την ημετέραν επιστολήν. Ημείς δραττόμεθα της ευκαιρίας ταύτης όπως και δημοσία εκφράσωμεν τας προσωπικάς ημών ευχαριστίας προς τον αγαπητόν αδελφόν Σεβασμιώτατον Τρίκκης επί τούτω.
Η πόλις, ήτις ηυλογήθη υπό του Αγίου, κατείχε τον θησαυρόν αυτόν επί επτά αιώνας, μέχρις ού αφηρέθη τούτου, στερηθείσα ούτω αυτού επί μίαν χιλιετηρίδα άχρι τούδε. Είναι, και πρέπει να είναι εκ τούτου απεριόριστος η χαρά όλων μας επί τη αποκτήσει έστω και μικρού τμήματος, όπερ ως ατίμητον κειμήλιον, διαφυλασσόμενον εν τω φερωνύμω Ιερώ Ναώ, θα αποτελή εκ νέου τον άθραυστον κρίκον τον συνδέοντα τους σημερινούς απογόνους των αρχαίων Λαρισαίων προς τον πρώτον Αρχιερέα, τον Άγιον και σοφόν, όστις έθεσε τας βάσεις του χριστιανικού οικοδομήματος και του ιστορικού ονόματος της πόλεως ταύτης. Ούτω η Λάρισα επανέρχεται εις τους υψηλούς εκκλησιαστικούς και ιστορικούς εκείνους χρόνους, οίτινες προσέδωκαν αυτή εκ της αξίας των και την ιδικήν της αξίαν.
Ανακοινούμενοι ταύτα ευχαρίστως προς τον ευσεβή λαόν της πόλεως, σημειούμεν την ημετέραν χαράν επί των ιερώ αποκτήματι, πιστεύοντες και εις ομοίαν τοιαύτην της αγαπητής πόλεως και του φιλοχρήστου αυτής λαού, όν θα παρακαλέσωμεν όπως μεθ’ ημών, των Αρχών της πόλεως, των Σωματείων, κλπ. συμμετάσχη εις την πανηγυρικήν υποδοχήν του κομισθησομένου Ιερού Λειψάνου, όταν προς τούτο ειδοποιηθή παρ’ ημών».
Και πράγματι λίγες ημέρες αργότερα, στις 16 Ιουνίου 1946, σε μια σπουδαία τελετή, παρουσία αρκετών ιεραρχών, των αρχών της πόλεως και μεγάλου πλήθους πιστών, έγινε η υποδοχή ενός μικρού τεμαχίου του λειψάνου του Αγίου Αχιλλίου, το οποίο ήταν θησαυρισμένο στην Ιερά Μονή Δουσίκου, που βρίσκεται κοντά στην Πόρτα Παναγιά της Πύλης Τρικάλων. Η τελετή είχε λάβει χώρα στον πρόχειρο ναό που είχε κτίσει η ενορία του Αγίου Αχιλλίου μετά την καταστροφή του 1941. Η αργυρή λειψανοθήκη που το φιλοξενεί διατηρεί μέχρι και σήμερα την επιγραφή, στην οποία αναφέρονται και οι δωρήτριες της λειψανοθήκης: ΑΦΙΕΡΩΣΑΝ ΑΙ ΚΥΡΙΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΛΑΡΙΣΗΣ ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΥΟΝΤΟΣ ΛΑΡΙΣΗΣ ΔΩΡΟΘΕΟΥ. ΜΕΤΑΦΕΡΘΗ 16 ΙΟΥΝΙΟΥ 1946.
Αργότερα (1981), αφού είχε προηγηθεί η αποκάλυψη από τον καθηγητή Νικ. Μουτσόπουλο, των λαφυραγωγημένων από τον τσάρο Σαμουήλ λειψάνων στο νησάκι Αχίλ της λίμνης Πρέσπας επέστρεψε στην πόλη και το υπόλοιπο λείψανο, για να τοποθετηθεί εκεί όπου ανήκει, στον μητροπολιτικό ναό της Λάρισας, ο οποίος είναι αφιερωμένος στη μνήμη του.
(1). Η Εκκλησία έχει ορίσει την πρώτη Κυριακή μετά την Ανάληψη του Χριστού να εορτάζει τη μνήμη των 318 αγίων Πατέρων της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου, στην οποία όπως μας διέσωσε η παράδοση έλαβε μέρος και ο Άγιος Αχίλλιος.
(2). Πολύκαρπος Ζάχος (1914-1945). Φωτισμένος ιεράρχης στη γειτονική μητρόπολη Τρίκκης και Σταγών, την οποία ποίμανε επί 31 συναπτά έτη.
(3). Η θητεία του Χερουβείμ στον θρόνο της μητροπόλεως Τρίκκης και Σταγών ήταν ολιγόχρονη, μόνον επτά χρόνια (1945-1952).
(4). Είχε προηγηθεί λίγα χρόνια πριν ο φοβερός σεισμός της 1ης Μαρτίου 1941 και την ίδια χρονιά οι σφοδροί ιταλογερμανικοί βομβαρδισμοί που είχαν ισοπεδώσει ένα μεγάλο μέρος της πόλης, μεταξύ των οποίων και τον λαμπρό προπολεμικό μητροπολιτικό ναό.
