Γιάννης Μήτσιου
Φυσικός - Νομικός
Όπως είναι γνωστό, στην «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» υπάρχει στήλη με τίτλο «Πυξίδα» για το μέλλον. Στη στήλη αυτή δίνονται πληροφορίες και συμβουλές επαγγελματικού προσανατολισμού, περιγράφονται διάφορα τμήματα Πανεπιστημιακών Σχολών, αναφέρονται τα διδασκόμενα μαθήματα, τα εργαστήρια και άλλες χρήσιμες λεπτομέρειες. Ας μου επιτραπεί να προσθέσω κι εγώ δύο λόγια:
- Ο επαγγελματικός προσανατολισμός είναι μία συνισταμένη τριών συνιστωτών. Η πρώτη συνιστώσα αναφέρεται στην περιγραφή των διαφόρων επαγγελμάτων, τις προϋποθέσεις για την άσκησή τους, τις απαιτούμενες σπουδές και γνώσεις και άλλα παρόμοια. Όλα αυτά είναι εύκολο να γίνουν και γίνονται στα ΜΜΕ, στα σχολεία, σε ομιλίες κ.λπ. Εκείνο που δεν αναφέρεται είναι τι γίνεται μετά. Ποιο είναι το επαγγελματικό αντίκρισμα κάθε πτυχίου. Τι γίνεται μετά τη λήψη του πτυχίου, ακόμη και μετά τη λήψη του μεταπτυχιακού ή του διδακτορικού διπλώματος.
Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια έχουμε έναν πληθωρισμό πτυχίων και πτυχιούχων. Το φαινόμενο δεν είναι μοναδικά ελληνικό, τουλάχιστον. Και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποτε θα ανασταλεί. Για το ακαδημαϊκό έτος 2014 - 15 μάλιστα τα μισά πανεπιστημιακά τμήματα αυξάνουν τον αριθμό των εισαγομένων φοιτητών κατά 20% και πάνω. Ετσι από τους 105.000 υποψηφίους φοιτητές θα εισαχθούν 70.305, 46.735 στα ΑΕΙ και 23.570 στα ΤΕΙ. Και αν, βέβαια, ο κάθε εισαγόμενος έχει στο μυαλό του μόνο στη μόρφωση είναι δική του υπόθεση. Αν, όμως, σκέφτεται με τη λήψη του πτυχίου να ασκήσει κάποιο επάγγελμα τα πράγματα γίνονται διαφορετικά. Για παράδειγμα, από τις στατιστικές είναι γνωστό ότι το 2005 η οικοδομική δραστηριότητα στην Ελλάδα ήταν διπλάσια απ΄ ότι είναι σήμερα. Ο αριθμός, ωστόσο, των Αρχιτεκτόνων σήμερα είναι διπλάσιος απ΄ ότι ήταν το 2005. Το γεγονός αυτό ισχύει και σε πολλά άλλα επιστημονικά επαγγέλματα. Και, δυστυχώς, προκαλεί τα φαινόμενα της ανεργίας πολλών πτυχιούχων, της υποαπασχόλησης, της ετεροαπασχόλησης και της μετανάστευσης.
Υπάρχουν χώρες, όπως π.χ. οι ΗΠΑ, όπου οι υποψήφιοι μεταπτυχιακοί φοιτητές, π.χ. για τη λήψη διδακτορικού διπλώματος, ερωτώνται αν έχουν σκεφθεί ότι για τη λήψη αυτού του διπλώματος θα ξοδέψουν τρία τουλάχιστον παραγωγικά χρόνια, πνευματικές και ψυχικές δυνάμεις, αλλά και οικονομικές δαπάνες, όπως και αν έχουν υπολογίσει πότε και πώς θα μπορέσουν να κάνουν απόσβεση όλου αυτού του κόστους. Υπάρχουν επίσης χώρες, όπως π.χ. η Σουηδία, η οποία έκλεισε για κάποια χρόνια τις ιατρικές και οδοντιατρικές σχολές λόγω κορεσμού των επαγγελμάτων αυτών. Χωρίς, βέβαια, να σκεφθούν ότι κάποιοι θα τους κατηγορούσαν ότι είναι οπισθοδρομικοί, ότι βάζουν φραγμούς στη μόρφωση και άλλα παρόμοια, όπως συμβαίνει στη χώρα μας.
Η δεύτερη συνιστώσα αφορά στις κλίσεις και τις τάσεις των νέων προς τα διάφορα επαγγέλματα. Η διαδικασία αυτή, το λεγόμενο ψυχογράφημα, είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση. Θα πρέπει, ωστόσο, να ειπωθεί ότι ορισμένα άτομα έχουν έκδηλες αυτές τις κλίσεις και τις ροπές, είναι τα λεγόμενα ταλαντούχα άτομα. Όταν λέμε ταλαντούχα εννοούμε τα άτομα εκείνα που έχουν υψηλό δείκτη νοημοσύνης. Για να γίνει το θέμα αυτό πιο κατανοητό αρκεί να τονισθεί ότι η ψυχολογία σήμερα δέχεται ότι υπάρχουν εφτά είδη νοημοσύνης: Η γλωσσική είναι αυτή που χαρακτηρίζει τους φιλολόγους, νομικούς, ρήτορες κ.λπ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο Δημοσθένης, ο Λυσίας, ο Ελύτης κ.ά. Η λογικομαθηματική χαρακτηρίζει όσους στρέφονται στις θετικές επιστήμες από τον Αρχιμήδη μέχρι τον Αινστάϊν. Τη μουσική νοημοσύνη την διαθέτουν οι τραγουδιστές και οι συνθέτες από τον Νταλάρα έως τον Τσιτσάνη, τον Χατζηδάκη και τον Μπετόβεν. Η χωρική νοημοσύνη είναι η ικανότητα να σχεδιάζουν και να διαμορφώνουν τους χώρους και τέτοιοι είναι οι Αρχιτέκτονες, οι πολεοδόμοι, οι ντεκορατέρ... όπως ο Δοξιάδης, ο Πικάσο, ο Αιζενστάϊν. Η φυσιοκρατική χαρακτηρίζει τους γεωπόνους, δασολόγους και όσους ασχολούνται με έμβια όντα με κορυφαίο τον Δαρβίνο. Την κιναισθητική νοημοσύνη την έχουν ανεπτυγμένη οι ηθοποιοί, οι αθλητές, οι ποδοσφαιριστές κ.λπ. όπως ο Αλ Πατσίνο, ο Πελέ, ο Μέσι κ.ά. Τέλος, η συναισθηματική νοημοσύνη διακρίνεται σε ενδοπροσωπική, δηλαδή να τα βρίσκεις με τον εαυτό σου και να ισορροπείς και η διαπροσωπική, δηλαδή να τα βρίσκεις με τους άλλους και να τους επηρεάζεις. Οι καλοί δάσκαλοι, πολιτικοί κ.λπ. έχουν υψηλό δείκτη αυτής της νοημοσύνης. Σε κάθε περίπτωση, στην εφηβική ιδίως ηλικία, στο σχολείο και στην οικογένεια πρέπει να ανακαλύπτονται και να καλλιεργούνται τα ταλέντα. Αλλιώς χαραμίζονται.
Η τρίτη συνιστώσα αφορά στην αποδοχή από τον ενδιαφερόμενο του ψυχογραφήματος, αν και όταν αυτό πραγματοποιηθεί. Επειδή αν το ψυχογράφημα αυτό είναι αντίθετο με τις επιθυμίες του ίδιου και τις φιλοδοξίες των γονέων του αποκλείεται να γίνει αποδεκτό. Είναι άλλωστε, κοινό μυστικό ότι οι τεχνικές και οι χειρωνακτικές εργασίες είναι κοινωνικά απαξιωμένες. Είναι προτιμότερος ο νέος να είναι άνεργος πτυχιούχος παρά επιτυχημένος υδραυλικός.
