Από τον Σωτήρη Π. Ζάχο
Η ανείπωτη χαρά που νιώθω είναι... ανείπωτη. Η Ελλάδα δείχνει να εγκαταλείπει την ένδοξη αρχαιότητα -ξέρετε, τότε που «εμείς φτιάχναμε ωραίους και γερούς Παρθενώνες και άλλα ευκλεή οικοδομήματα»- και σιγά -σιγά εισέρχεται στον Μεσαίωνα. Υπήρξε, βέβαια, μια μικρή χρονική υστέρηση συγκριτικά με τους υπόλοιπους δυτικούς λαούς αλλά, σε κλίμακα αιωνιότητας δεν πρόκειται παρά για σταγόνα στον ωκεανό. Τώρα, και για να μην δίνω λαβές και βρεθεί κανείς να με κακολογήσει, διευκρινίζω. Η ευτυχία μου δεν απορρέει από την είσοδό μας στον Μεσαίωνα αυτή καθαυτή αλλά από το τι έπεται. Μπορεί για κάποιους αιώνες τα πράγματα να είναι λίγο αχνά έως και μαύρα αλλά αμέσως μετά έρχεται το καλό: Αναγέννηση και ο Διαφωτισμός. Τι καλά! Το φως (όχι το Άγιο αλλά του Διαφωτισμού και των ανθρωπιστικών ιδεών) βρίσκεται μπροστά μας.
Η απέραντης αισιοδοξίας θέση που διατυπώθηκε ήδη στηρίζεται σε πλήθος τεκμηρίων. Η ελληνική κοινωνία άλλωστε καθόλου φειδωλή είναι σ’ αυτό. Σε μια εποχή που ο υπόλοιπος κόσμος βιώνει δυναμικά την κυριαρχία της ψηφιακής τεχνολογίας και την εδραίωση της παγκοσμιοποίησης με τα καλά και τα κακά της, εμείς είμαστε... αλλού. Στηρίζουμε άτομα που κηρύσσουν το μίσος, τη βία, τον φόβο απέναντι στους διαφορετικούς, θεωρούν δεδομένη την «καθαρότητα» και ανωτερότητά μας. Ψηφίζουμε κόμματα που πιστεύουν ότι οι βλακώδεις επιλογές μας για το οτιδήποτε οφείλονται στο ότι μας ψεκάζουν. Τα ποσοστά των λειτουργικά και ψηφιακά αναλφάβητων συμπατριωτών μας (ανήκουν κι αυτοί άραγε στους... ανώτερους;) κινούνται στις πρώτες θέσεις του δυτικού και πλέον μεγάλου μέρους του ανατολικού κόσμου. Όσο για την οικονομική πραγματικότητα... Κι αυτή δείχνει να αποκτά με ρυθμούς Flash Gordon γνωρίσματα του Μεσαίωνα, τότε που η εξαθλίωση, η πείνα, η περιθωριοποίηση μεγάλων ομάδων πληθυσμού κυριαρχούσαν.
Εκείνο όμως που πιστοποιεί τη θριαμβευτική είσοδό μας στην εποχή του σκοταδισμού δεν είναι παρά η νοοτροπία μας. Αποτέλεσμα άθλιας, υποτυπώδους, συντηρητικής παιδείας (όχι μόνο εκπαίδευσης), η σκέψη της πλειονότητας των μελών του «ανώτερου έθνους» χαρακτηρίζεται από πηχτό σκοτάδι. Πίσσα. Νυχτερίδες και αράχνες. Πίστη σε δεισιδαιμονίες, αγωνία απέναντι στην «αμαρτία» της αμφισβήτησης, εμπιστοσύνη σε μεσσίες της πολιτικής, εξοβελισμός του ξένου, διαιώνιση στερεοτυπικών επιλογών ως προς τον τρόπο ζωής και τους στόχους, λατρεία του λαϊκισμού, φόβος απέναντι στο καινούριο, μισαλλοδοξία και κυρίως υποκρισία...
Κι όλα αυτά δεν ισχύουν για συγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα. Χαρακτηρίζουν και άτομα που κατέχουν θέσεις εξουσίας, που -δυστυχώς- διαμορφώνουν και χειραγωγούν την κοινή γνώμη. Μεταφέρω: «...Εάν υπήρχε στιβαρά εκκλησιαστική Διοίκηση, τότε θα είχε εκδώσει ΑΦΟΡΙΣΜΟ για το ασεβέστατο αυτό ανθρωπάκι. Αφού όμως αυτό δεν έγινε, εμείς παρακαλούμε τον Θεό να σαπίσει το στόμα του! Συγχωρήστε με, Αδελφοί και Πατέρες!...». Μάλιστα. Θα πιστεύει κάποιος ότι πρόκειται για απόσπασμα αρχείων της Ιεράς Εξέτασης αλλά πιστεύει καθολικά λάθος. Πρόκειται για λόγια -αμβροσία και νέκταρ στάζουν τα άτιμα- του μητροπολίτη Καλαβρύτων Αμβρόσιου διατυπωμένα λίγες μέρες πριν την Ανάσταση του Κυρίου ο οποίος, έχω την υπόνοια, κήρυττε «αγαπάτε αλλήλους». Το προς αφορισμό θύμα; Ο συγγραφέας Ν. Δήμου που τόλμησε να αμφισβητήσει την αγιότητα του «Αγίου Φωτός» όχι το 1014 αλλά το 2014.
Το 2014 από κάποιους -πολλούς κάποιους- κρίνεται αναγκαίος ο αφορισμός, ο λιθοβολισμός, ο μαρτυρικός θάνατος, η θεία τιμωρία εκείνου που τολμά και διατυπώνει αιρετικές θέσεις για το «Άγιο Φως», για το «κρυφό σχολειό», για το «φανερό σχολειό», για τη ΔΕΗ, την ΕΥΔΑΠ, για την αξιολόγηση στο δημόσιο, για την ποιότητα της επιλογής υποψηφίων ενόψει ευρωεκλογών, για οτιδήποτε παγιωμένο τελικά. Κατά τα άλλα η ελευθερία του λόγου στο μεγαλείο της. Μα καλοί μου άνθρωποι, το 2014 ελευθερία λόγου δεν σημαίνει υποχρέωση να ασπαστώ τις διαφορετικές απόψεις αλλά υποχρέωση διασφάλισης του δικαιώματος εκείνου που τις λέει, να μπορεί να τις λέει.
Καθετί άλλο παραπέμπει στο Μεσαίωνα. Κι αυτό μπορεί να μας κάνει αισιόδοξους. Μπορεί να μας περιμένουν τα χίλια μύρια όσα βάσανα. Μπορεί ο σκοταδισμός να σκεπάζει απειλητικά τα πάντα γύρω μας. Μπορεί η άγνοια, η ακρισία, η εξαθλίωση να μας ακολουθούν αλλά θα το κάνουν για λίγους μόνο αιώνες ακόμη. Ακολουθεί η Αναγέννηση κι αυτό δεν μπορεί παρά να μας γεμίζει με αισιοδοξία. Βρισκόμαστε στο λυκαυγές της πιο σκοτεινής περιόδου αλλά πλέον μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι. Το λυκαυγές ακολουθείται από το λυκόφως. Σε λίγους αιώνες ο κ. Δήμου και ο κάθε Δήμου της ελληνικής κοινωνίας θα μπορεί να εκφράζεται ελεύθερα χωρίς να κινδυνεύει με... αφορισμό.
