(Σκέψεις για συζήτηση)
Του Πάνου Σάπκα
Ο ορισμός του πολιτισμού σήμερα, είναι το κοινωνικό αγαθό, η καθημερινότητα μας, άτροπος ζώνη, ο σεβασμός στον άλλο και στην ιδιαιτερότητα του, είναι στάση ζωής απέναντι στη πόλη, στο περιβάλλον, στον Άνθρωπο, είναι η οικονομία του ελευθέρου χρόνου, η δημιουργική αξιοποίησή του.
Όμως υπάρχει κρίση στον πολιτισμό και μάλιστα βαθειά! Πού οφείλεται;
Από τη μια ένα πελατειακό πολιτικό σύστημα σε μια χωρά εξαρτημένη οικονομικά και πολιτικά, έφτασε σιγά - σιγά όχι μόνο να εξαφανίσει τον πολιτισμό, αλλά να διαβρώσει την αγάπη για την πόλη, να τονώσει την αδιαφορία και να δυναμώσει τον εγωκεντρισμό του πολίτη. Από την άλλη η τοπική αυτοδιοίκηση, η μάλλον, οι αιρετοί της! Δυστυχώς τα πολιτιστικά των δήμων αποτελούν το βασικό στοιχείο μιας γρήγορης ανάδειξης με ενέργειες άμεσης απόδοσης, εύκολου εντυπωσιασμού και με την επικράτηση μιας στενής κομματικής και ψηφοθηρικής λογικής που καθιστούν τις πολιτιστικές υποθέσεις αναξιόπιστες και αφερέγγυες.
Η πολιτιστική διαχείριση στην Ελλάδα είναι ένα ξέφραγο αμπέλι! Πρέπει να αναληφθεί σοβαρά λοιπόν η πρωτοβουλία και να τεθούν συγκεκριμένοι όροι και κανόνες του παιχνιδιού. Υπάρχει λοιπόν επιτακτική ανάγκη για μορφές κατάρτισης στην πολιτιστική διαχείριση σε ευρεία βάση, ώστε να τις παρακολουθήσουν υπεύθυνοι χάραξης πολιτιστικής πολιτικής με διαφορετικούς ορίζοντες και επαγγελματικές προϊστορίες. Η κατάρτιση θα πρέπει να παρέχει γνώσεις αστικής και περιφερειακής ανάπτυξης, ιστορίας, κοινωνιολογίας, πολιτικής επιστήμης, πολεοδομίας, πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι 3 κυρίες παραγωγικές δυνάμεις, οι δημόσιος, ιδιωτικός και εθελοντικός τομείς, θα πρέπει να αποκοπούν από προκαταλήψεις, να ανακαλύψουν κοινά πεδία και να διεκδικήσουν ποιοτικές, αποδοτικές και αποτελεσματικές συνεργασίες. Οι απαιτήσεις αλλά και οι δυνατότητες για νέους ρόλους απαιτούν τον συγκερασμό αντιθέσεων και την αναίρεση παραδοσιακών δισταγμών ανάμεσα στις σφαίρες της οικονομίας και της τέχνης. Αυτές οι παραγωγικές δυνάμεις θα πρέπει να ανακαλύψουν τη συνεργασία στην πολιτιστική διαδικασία και να ανιχνεύσουν κοινές μορφές δράσης δημιουργώντας ένα ικανό «πλουραλιστικό» μείγμα. Η πολιτιστική πολιτική πρέπει να παίρνει σοβαρά υπόψη όχι μόνο το διαφορετικό γούστο και τη διαφορετική αισθητική, αλλά όλες εκείνες τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες που έχουν σχέση με την καταγωγή, τις παραδόσεις, τις θρησκευτικές και πολιτικές προτιμήσεις, το μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο, το φύλο, την ηλικία. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στην ένταξη των οικονομικών μεταναστών , μέσω του πολιτισμού, στον κοινωνικό ιστό της πόλης. Ο πολιτισμός σημαίνει παιδεία και στο δέντρο της»αγνωσίας» ευδοκιμούν τα ζιζάνια.
Τοπική αυτοδιοίκηση σημαίνει ειδική μέριμνα για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, ελεύθερη πρόσβαση, ειδικές εγκαταστάσεις αλλά και συμμετοχή. Πολιτισμός και Τ.Α. σημαίνει πως αντιμετωπίζεις την 3η ηλικία με την αναβάθμιση των ΚΑΠΗ, με την συμμετοχή των πολιτών αυτών. Πολιτισμός στην ΤΑ σημαίνει αγώνας για περισσοτέρους χώρους πρασίνου και όχι να ανακατασκευάζουμε πλατείες κόβοντας αιωνόβια δέντρα και να τις παραδίδουμε στο τσιμέντο! Τοπική αυτοδιοίκηση σημαίνει να αναδεικνύεις τα σημεία του πολιτισμού της πόλης, να τα συνδέεις και να κάνεις ελκυστική τη διαμονή των πολιτών αλλά και των επισκεπτών.
Σημαντικό επίσης θέμα είναι η παραγωγή πολιτισμού με ντόπιο δυναμικό! Να φροντίζει ο δήμος για την αποκατάσταση των παιδιών του που ασχολούνται με τις τέχνες. Δεν είναι δυνατόν τα παιδιά αυτά να γίνονται εσωτερικοί η εξωτερικοί μετανάστες γιατί η πόλη δεν μπορεί να τους απορροφήσει! Η γοητεία της πόλης είναι ο πολιτισμός της. Η έκπληξη, το απρόβλεπτο, η τυχαία συνάντηση μ’ ένα θεατρικό σχήμα στο δρόμο, οι μουσικοί στις πλατείες, οι αόρατοι θίασοι της ιστορίας... Κλείνοντας επιγραμματικά μπορούμε να πούμε πως μια πολιτική πολιτισμού ανάμεσα στ’ άλλα θα πρέπει να υπερασπίζεται και να διεκδικεί: Την ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία ενάντια στην εξατομίκευση, την εσωστρέφεια και τη μοναξιά. Την ποιότητα ζωής ενάντια στον άκρατο εικονισμό, την εμπορευματοποίηση και τον καταναλωτισμό.
