Του Κώστα Χατζή
Με την ελάχιστη δεξιότητα που διαθέτω, για αυτό το είδος της ψηφιακής περιπλάνησης, πληκτρολογώ, μ’ άλλα λόγια ‘γκουγκλάρω’, τη λέξη ‘κωλοτούμπα’ και εμφανίζονται 220.000 αποτελέσματα σε 0,67 δευτερόλεπτα. Αύριο, δεν ξέρω πόσα θα είναι. Εκείνο που εντυπωσιάζει αμέσως είναι η πληθώρα των αναφορών σε ανεπίσημες, αλλά και επίσημες, πολιτικές πρακτικές. Αναμενόμενο. Η λέξη έχει παραμερίσει άλλες εκφράσεις με ανάλογο νόημα. Όπως το «Είπα-ξείπα», «Τα γυρίζω», «Τα στρίβω», «Κάνω στροφή 180 μοιρών» κλπ.
Χάρη στο Διαδίκτυο, τα γραπτά και τα λόγια μένουν, διατηρούνται πλέον. Προσφέρονται άμεσα για την αναζωογόνηση της μνήμης. Εύκολα μπορεί να βρει κανείς και να συγκρίνει το τι έλεγαν οι κορυφαίοι, αλλά και οι μικρομεσαίοι ή μικροί της πολιτικής, πριν από λίγους μήνες, ή λίγα χρόνια, και το τι λένε σήμερα. Αν περισσεύει λίγη ψυχραιμία, η σύγκριση μπορεί να γένει και διασκεδαστική...
Εύκολα τα λόγια μένουν, όμως και το ίδιο εύκολα ξεχνιούνται. Αυτόν τον νόμο της επικοινωνίας τον ξέρει καλά ο ‘Κωλοτούμπας’. Και, φυσικά, τον εκμεταλλεύεται. Νικητής στο παιχνίδι αυτό αναδεικνύεται όχι αυτός που έκανε τις πιο πολλές, ή τις πιο σοβαρές κωλοτούμπες, αλλά εκείνος που καταφέρνει - με λίγη βοήθεια από τα ΜΜΕ - να σβήσει, όσο μπορεί, τα ίχνη τους, να προσανατολίσει αλλού την προσοχή.
Αν ο ‘Κωλοτούμπας’ ανήκει στην ευρεία συνομοταξία των βλακών αποκαλύπτεται γρήγορα και καταντάει γραφικός -ακίνδυνος, ή διασκεδαστής-παραγωγός πλεονάσματος γέλιου. Αν όχι, το διακινδυνεύει και μας αντιμετωπίζει σαν βλάκες, αξιοποιώντας την αναμφισβήτητη δολιότητά του για να συγκαλύψει, πρώτο του μέλημα αυτό, τα κίνητρά του: Την εύκολη πρόσβαση στην εξουσία, την απόκτηση εύκολου πλούτου, ή και τα δυο. Η επιδίωξη της υστεροφημίας του, ως κίνητρο, δεν ευσταθεί. Έτσι κι αλλιώς θα καταγραφεί στα χιλιάδες λήμματα της Wikipedia... Εδώ, αν δει κανείς το θέμα από την ηθική του πλευρά, δεν είναι η ευκαιρία αυτή που κάνει τον ‘αμαρτωλό-Κωλοτούμπα’, αλλά ο ‘αμαρτωλός’ δημιουργεί την ευκαιρία... Όταν τον αφήνουμε, ή τον ανεχόμαστε!
Η τηλεόραση, αυτή η Μεγάλη Σχολή της Πλάνης (και του... Γένους), μας έχει εκπαιδεύσει καλά στην... αποπλάνηση. Οι πολυσυζητημένες διαχωριστικές γραμμές δεν έχουν ισχύ στην τηλεόραση. Οι τηλεοπτικές κόντρες δεν γίνονται μεταξύ φερώνυμων αριστερών, κεντρώων, δεξιών, και κεντροαριστερών που ψάχνονται αενάως, αλλά μεταξύ... εισαγγελέων, που ασκούνται σε δίκη προθέσεων. «Εσείς θα καταστρέψετε τον τόπο!» -«Όχι, εσείς τον καταστρέφετε!» -«Εσείς υπονομεύετε την Οικονομία!» -«Όχι, εσείς έχετε σκοπό να τη διαλύσετε!» Κάποιος άλλος σχολιάζει: «Είστε όλοι ίδιοι!» Σ’ αυτό το φυτώριο ευδοκιμεί και ευκαρπεί το υβρίδιο-παράσιτο που ονομάζουμε ‘Κωλοτούμπας’.
«Χίλιες φορές καλύτερα είναι τα χταπόδια, από τους πολιτικούς» μου είπε μια μέρα νεαρός, ένας από τους πολλούς που γλίτωσαν ευτυχώς από την τηλεοπτική αποπλάνηση. Και δεν εννοούσε χταποδάκι στα κάρβουνα, σαν μεζέ, για τσιπουράκι. Αλλά τα χταπόδια που δείχνουν τα ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΪ... Και άλλοι, όμως, δηλώνουν την προτίμησή τους στα ντοκιμαντέρ για την άγρια φύση, αφού τη θεωρούν πολύ πιο ήμερη από την άγρια ζούγκλα της τηλεοπτικής πολιτικής. Αν, μάλιστα, τύχει και δουν σ’ αυτά τη σουπιά να αμολάει μελάνι, ίσως γνωριστούν έγκαιρα και με τον... ‘Κωλοτούμπα’.
Τις κωλοτούμπες συνήθως τις κάνουν οι άλλοι, οι επώνυμοι όπως λέμε, οι από πάνω, ποτέ εμείς οι από κάτω. Ωστόσο, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι υπόγειες, οι αφανείς μετατοπίσεις των πολλών, των ανωνύμων. Μετατοπίσεις όχι κατ’ ανάγκη από κόμμα σε κόμμα, αλλά από παλιές ερμηνείες και άλλοθι ή βεβαιότητες, σε νέες αναμονές, αβεβαιότητες ή φόβους. Αυτές οι μετατοπίσεις δεν εκφράζονται με τρόπο άμεσο. Δεν εντοπίζονται με τα εργαλεία της στατιστικής και τις δημοσκοπήσεις. Θέλουν τον χρόνο τους για να ωριμάσουν. Το «πολιτικό ζώον», ο άνθρωπος, το έχει στη μοίρα του, στον χαρακτήρα του, την ανάγκη να αντιπαλεύει με την απορία, την ερώτηση και την αμφιβολία. Με ό,τι γεννά τις μετατοπίσεις. Εξαιρούνται μόνο δυο είδη βλακών: «Αυτοί που αμφιβάλλουν για τα πάντα, και εκείνοι που δεν αμφιβάλλον για τίποτα».
Λίγες παρατηρήσεις, σχετικές με το θέμα. Η πρώτη: Συχνά γίνεται σύγχυση μεταξύ της κωλοτούμπας και της κυβίστησης. Η κυβίστηση είναι η ακροβατική κατακόρυφη αναστροφή, δεν είναι τούμπα. Απαιτεί και φυσική ευλυγισία αλλά και αυτοέλεγχο κινήσεων. Λίγοι έχουν αυτό το προσόν, να μπορούν να βλέπουν, όποτε θέλουν, ελεγχόμενα, τον κόσμο ανάποδα. Θα έχει ενδιαφέρον αυτό που ανακαλύπτουν...
Η δεύτερη: Το πρώτο συνθετικό της λέξης ‘κωλοτούμπα’ παραπέμπει, απαξιωτικά, στα οπίσθια. Χρησιμοποιείται και για άλλες, ανάλογες... συνθέσεις, π.χ. στο ‘κωλόπαιδο’. Με το θηλυκό γένος, όμως, τα πράγματα δυσκολεύουν λίγο. Πώς μπορείς να χαρακτηρίσεις στα νεοελληνικά, ας πούμε για παράδειγμα, την καλλίπυγη σεισοπυγίδα, την κ. Κάιλι Μινόγκ, χωρίς να την αδικήσεις και να την προσβάλεις; Σοφά, οι αρχαίοι ημών, προνόησαν και είπαν ‘πυγολαμπίδα’ τη χαριτωμένη κωλοφωτιά, αποφεύγοντας φτηνά επίθετα. Πάντως η Φύση το προνόησε και ο ‘Κωλοτούμπας’ έχει το θηλυκό ταίρι του. Είναι η ‘Σουσουράδα’, ή ‘Σεισοπυγίς’, κατά τα λεξικά. Είναι ένα ‘πλι’, όπως λέμε τα στρουθιά, πολύχρωμο (ασορτί με τον ‘Κωλοτούμπα’...), μεταναστευτικό (για τις ανάγκες τους...), που κουνάει τον πισινό του πάνω-κάτω (όπου βρει...).
