Από τον Δημήτρη Νούλα
«...πόλις δε η γενών και κωμών κοινωνία ζωής
τελείας και αυτάρκους, τούτο δ’ εστίν, ως φαμέν,
το ζην ευδαιμόνως και καλώς...»
(Αριστοτέλους, Πολιτικά)
«Το τέλος της μικρής μας πόλης» είναι μια σειρά από επτά αυτοτελή διηγήματα του Δημήτρη Χατζή με θεματικό άξονα μια μικρή επαρχιακή πόλη που αλλάζει σταδιακά υπό την επίδραση νέων μεθόδων βιοτεχνικής (π.χ. στη βυρσοδεψία) και βιομηχανικής παραγωγής. Σύμφωνα με τον Λίνο Πολίτη τα διηγήματα αυτά περιγράφουν έναν κόσμο που φθίνει επειδή αλλάζουν οι οικονομικές (κυρίως) και κοινωνικές συνθήκες με όλες τις συνέπειες για τους ήρωες: κοινωνικός αποκλεισμός, περιθωριοποίηση, εσωστρέφεια, ταπείνωση, τραγωδία, προδοσία, θάνατος.
Οι πόλεις μετασχηματίζονται όταν συμβαίνουν, ιστορικού μεγέθους, οικονομικές (όπως είναι η τωρινή διεθνής κρίση) και κοινωνικές αλλαγές που, εν πολλοίς, προκαλούνται από την εξέλιξη της τεχνολογίας και της επιστήμης. Τότε παραδοσιακά επαγγέλματα εξαφανίζονται και άλλα εμφανίζονται. Μπροστά δε σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία πολλά από τα κλειστά συστήματα ακόμη και ισχυρές συντεχνίες όπως είναι οι γιατροί, οι μηχανικοί ή οι δικηγόροι, χάνουν την παλαιότερη θέση και αξία τους στην κοινωνία καθώς παύουν να προσφέρουν βεβαιότητα επαγγελματικής και κοινωνικής αποκατάστασης.
Η εικόνα της Λάρισας τα τελευταία τρία-τέσσερα χρόνια είναι, λόγω της κρίσης, η εικόνα μιας φθίνουσας πόλης καθώς ακόμη και στους κεντρικούς της δρόμους συναντάς καταστήματα, που ενώ άλλοτε έσφυζαν από ακριβά εμπορεύματα και από καλοντυμένους πελάτες τώρα έχουν κατεβασμένα τα ρολά και πάνω τους κολλημένα τα ενοικιαστήρια. Κι αν κάποτε για να νοικιάσει κάποιος ένα κεντρικό κατάστημα πλήρωνε, ως «αέρα», υψηλό τίμημα σήμερα κανείς δεν τολμά να ξεκινήσει εμπορική επιχείρηση και όποτε αυτό συμβεί θα πρόκειται για κάποιο καφέ-μπαρ προκειμένου να βρίσκουν μια ελάχιστη και φθηνή διέξοδο κοινωνικότητας οι Λαρισαίες και οι Λαρισαίοι, συνταξιούχοι οι περισσότεροι ή άεργοι νέοι.
Στη μεταπολιτευτική περίοδο η πόλη μας είχε την καλή τύχη να κυβερνηθεί από άξιους δημάρχους με σημαντικότερο τον πρύτανη της αυτοδιοίκησης και υποστηριζόμενο από το ΚΚΕ Αριστείδη Λαμπρούλη. Την περίοδο εκείνη λύθηκαν προβλήματα υποδομών (αποχετευτικό και αποστραγγιστικό δίκτυο, Εργοστάσιο Βιολογικού Καθαρισμού, πεζοδρομήσεις κ.λπ.), αναπτύχθηκαν κύτταρα πολιτισμού (ΔΗΠΕΘΕ ως εξέλιξη του Θεσσαλικού Θεάτρου, Δημοτικό Ωδείο, Διδασκαλείο χορού, Μύλος του Παππά, Πινακοθήκη κ.ά.) τα οποία ανέπτυξαν σημαντική δράση. Βαθμιαία η Λάρισα από πόλη διάσημη για τα νυχτερινά της κέντρα άρχισε να διαμορφώνει και να αποκτά μια διαφορετική ταυτότητα με περισσότερο ποιοτικά χαρακτηριστικά. Η θητεία, ως δημάρχου, του Χριστόδουλου Καφφέ συμπλήρωσε τα έργα υποδομών με την κατασκευή του ΧΥΤΑ και αύξησε το πολιτισμικό της κεφάλαιο με τα εγκαίνια και τη λειτουργία της Πινακοθήκης και θέτοντας ως προτεραιότητα την αποκάλυψη του Αρχαίου Θεάτρου η οποία, όμως, ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί.
Στο επόμενο χρονικό διάστημα η χώρα θα εισέλθει για τα καλά στον αστερισμό των εκλογών για την ανάδειξη νέων αιρετών αρχόντων στους δήμους και στις περιφέρειες αλλά και ευρωβουλευτών. Το υψηλό κόστος σε συνδυασμό με τις πολιτικές δυσκολίες για την εκλογή περιφερειάρχη π.χ. Θεσσαλίας περιορίζει τη διάθεση εκδήλωσης ενδιαφέροντος εκ μέρους αρκετών που υπό άλλες συνθήκες θα το επιθυμούσαν και ως εκ τούτου η υποψηφιότητα του Κώστα Αγοραστού έχει αυξημένες πιθανότητες επανεκλογής. Στους δήμους όπου τα κόστη είναι μικρότερα φαίνεται ότι θα εκτονωθεί το έντονο ενδιαφέρον για συμμετοχή στα κοινά (και η «κατανάλωση» ματαιοδοξίας...) εξ ου και το πλήθος των ψηφοδελτίων που ταυτόχρονα υποδηλώνει και τον «θρυμματισμό» του πολιτικού σκηνικού που αντανακλά και στο αυτοδιοικητικό σκηνικό. Στα ευρωψηφοδέλτια ο παράγων X θα είναι η εμφάνιση της Ενιαίας Κεντροαριστεράς (ΕΝΚΑ) που υπό προϋποθέσεις ενότητας και πνεύματος αναγέννησης του χώρου θα μπορούσε να γίνει η ευχάριστη έκπληξη των εκλογών.
Σε όλα τα επίπεδα και σε όλα σχεδόν τα ψηφοδέλτια θα συναντήσουμε υποψηφίους σοβαρούς, υπεύθυνους, με γνώση των θεμάτων και με πραγματική διάθεση για προσφορά, με κίνητρα ευγενή. Θα δούμε όμως να συμβαίνει και το αντίθετο. Παρά τις δυσκολίες των καιρών οι υποψήφιοι π.χ. για δήμαρχοι της Λάρισας (και γενικώς οι υποψήφιοι αιρετοί) θα παραείναι πολλοί και θα κατακερματίζουν το εκλογικό σώμα έτσι ώστε να έρχεται στο νου μας ο Κρατίνος: «σε περιόδους διχασμού μπορεί να γίνει αρχηγός ακόμη κι ο Ανδροκλής...».
Οι πολίτες είτε από θυμό και αισθήματα απογοήτευσης είτε εξαιτίας της επικείμενης πόλωσης είτε από τιμωρητική διάθεση είτε από άγνοια είναι βέβαιο πως θα έχουν δυσχερές έργο στο να ξεχωρίσουν τους πιο άξιους, τους πιο ταλαντούχους και τους έχοντες όραμα κα φιλοδοξία προσφοράς. Οι υποψήφιοι δήμαρχοι δεν είναι απαραίτητο να είναι προσωπικότητες σαν τον αριστερό Αριστείδη Λαμπρούλη ή χαρακτήρες σαν τον «αχτύπητο» κεντροαριστερό δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη ή εμπνευσμένοι και δημιουργικοί σαν τον «συντηρητικής» ιδεολογίας αλλά τόσο προοδευτικό κοινοτάρχη Ανάβρας Μαγνησίας Δημήτρη Τσουκαλά.
Ας μην είναι όμως του «κομματικού σωλήνα» ή «πορφυρογέννητα» καλόπαιδα που δεν έκαναν τίποτε στη ζωή τους. Ας είναι δεξιοί, αριστεροί, κεντρώοι ή ό,τι άλλο αλλά να έχουν με κάποιους τρόπους αποδείξει ότι κάτι αξίζουν. Και όπως λέει κι ο τ. κοινοτάρχης Ανάβρας Δημήτρης Τσουκαλάς για το θαύμα στο χωριό του: «Είχαμε ενθουσιασμό, όραμα, κέφι, μεράκι, αγάπη, πίστη. Δρούσαμε σαν εθελοντές. Βρήκαμε όλα αυτά τα πρωτοποριακά προγράμματα και τα εντάξαμε στον Δήμο μας ακριβώς επειδή υπάρχουν. Δεν ασχοληθήκαμε με κόμματα, με προσωπικές φιλοδοξίες και με πολιτικά παιχνίδια. Η διάθεσή μας ήταν να προσφέρουμε στον τόπο και στους κατοίκους της περιοχής. Γι’ αυτό η κρίση δεν άγγιξε την Ανάβρα».
Οι νέοι και νέες επιστήμονες, επαγγελματίες, εργαζόμενοι, φοιτητές αλλά και οι άνεργοι της Λάρισας και των πέριξ Δήμων ας τολμήσουν να σπάσουν τα κομματικά στεγανά, ας τολμήσουν να κάνουν δική τους υπόθεση το μέλλον της πόλης και το δικό τους. Ας αυτοοργανωθούν και ας αυτοδιοικηθούν διότι κανένας δεν πρόκειται να τους χαρίσει τίποτε. Διότι όπως λέει και ο νυν δήμαρχος Αθηναίων: «Το παρελθόν πασχίζει απεγνωσμένα να επιβιώσει σε μία εποχή που όλα αλλάζουν».
Αν το τολμήσουν τότε και μόνο τότε έχουν σοβαρές ελπίδες να ζήσουν αυτοί και τα παιδιά τους σε μια μεγάλη-κυριολεκτικώς και μεταφορικώς-πόλη. Όχι μόνο για το ζην αλλά και για το ευ ζην.
O Δημήτρης Νούλας, Χημικός
