* Του Αποστόλου Ποντίκα, δασκάλου, θεολόγου, φιλολόγου, πτυχ. Πολιτικών Επιστημών, επιτ. σχολικού συμβούλου
Ο Φεβρουάριος είναι ο μικρότερος μήνας του χρόνου, αφού έχει τις λιγότερες μέρες. Το όνομά του προέρχεται από το Λατινικό Febrouare, που σημαίνει καθαρίζω, εξαγνίζω. Εξάλλου, οι αντίστοιχοι ρωμαϊκοί θεοί λατρεύονταν το μήνα αυτό ως προστάτες του καθαρισμού, του εξαγνισμού, αλλά και των νεκρών, όπως, ακριβώς λάτρευαν οι Έλληνες το θεό Πλούτωνα. Ο μήνας Φεβρουάριος, προστέθηκε από τον Νουμά Πομπίλιο στον τελευταίο μήνα του έτους, ενώ το 154 π.Χ., μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση. Στη λαϊκή ετυμολογία, ο Φεβρουάριος, ο λεγόμενος Φλεβάρης ή Φλιάρης, συνδέεται με τις φλέβες του νερού, που πλημμυρίζουν και ξεχειλίζουν από τις πολλές βροχές και τα χιόνια και δίνουν ζωή στη φύση, η οποία αρχίζει να ξυπνά από τον λήθαργό της. Άλλωστε, και στο ζωδιακό κύκλο, ο Υδροχόος, πιάνει το μεγαλύτερο τμήμα του Φεβρουαρίου. Στο ημερολόγιο ο μήνας αυτός φέρεται να έχει 28 ημέρες, αλλά, όμως, κάθε τέσσερα χρόνια προστίθεται στις 28 ημέρες και μια ακόμα ημέρα και έτσι έχει και 29 ημέρες. Στην περίπτωση αυτή το έτος χαρακτηρίζεται δίσεκτο και συνδέεται με μια σειρά από προλήψεις των ανθρώπων. Άλλωστε, ο μήνας αυτός είναι συνδεδεμένος και με τις νεκρολατρευτικές γιορτές, οπότε θεωρείται από τους ανθρώπους ο κακός μήνας του έτους. Για το λόγο αυτό αποφεύγονται ευχάριστα γεγονότα στη διάρκεια του δίσεκτου έτους, όπως, γάμοι, βαπτίσεις, κ.λπ. Ο λαός μας έδωσε στο μήνα Φεβρουάριο αρκετές ονομασίες, όπως: Μικρός μήνας, Κούντουρος, Κουτσοφλέβαρος, Κούτσουρος, Λειψομήνας, Κλαδευτής, Αδραμύτας, Μεθυσμένος Αστόχαστος, κ.λπ. Για τους αμπελουργούς είναι ο Κλαδευτής μήνας, αφού αρχίζει το κλάδεμα των αμπελιών και ανοίγει την 1η του μηνός γιορτή του Αγίου Τρύφωνα, προστάτη των αμπελιών και της βλάστησης. Έτσι, ο λαός μας τον λέγει και Τρύφο, δηλαδή, τρυφερό προστάτη της βλάστησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι την ημέρα αυτή διαβάζονται ευχές και εξορκισμοί στα αμπέλια και στα χωράφια. Στην περιοχή της Μηχανιώνας Θεσσαλονίκης, όπου οι κάτοικοι ασχολούνται με την καλλιέργεια κηπευτικών, υπηρετώντας το 1980 σε σχολείο της περιοχής αυτής, συνάντησα το εξής έθιμο: Ο ιερέας, μετά τη Θ. Λειτουργία, μαζί με τους καλλιεργητές πάνω στα τρακτέρ, «θυμίζει εδώ, αγροτικές κινητοποιήσεις», κατευθύνονται στα κτήματα, όπου διαβάζει ευχές στις καλλιέργειες, ώστε να μην προσληφθούν από κάμπιες τα φυτά, τα λαχανικά και να μην τα καταστρέψουν τα τρωκτικά. Στο Μικρό Ευχολόγιο της εκκλησίας υπάρχει μια ειδική ευχή για την περίπτωση αυτή. «Ορκίζω ημάς... μη αδικήσητε την άμπελον, μήτε τον κήπον των δένδρων και λαχάνων, αλλά απέλθετε εις τα άγρια όρη , εις τα άκαρπα ξύλα, εις α εχαρίσατο ο Θεός την καθημερινήν τροφήν». Οι αμπελουργοί τη γιορτή του Αγίου Τρύφωνα την κρατούσαν και δεν έκαναν εργασίες. Στην περιοχή της Θράκης και Μακεδονίας, ο άγιος Τρύφωνας λέγεται και Τριφυλλάς, γιατί προστατεύει τα αγροτικά τριφύλλια. Ο Φεβρουάριος εκτός από τη γιορτή του Αγίου Τρύφωνα έχει και άλλες γιορτές. Στις 2 Φεβρουαρίου, η εκκλησία μας γιορτάζει την Υπαπαντή του Χριστού, την πρώτη δημόσια εμφάνιση του Χριστού και όπου ο Συμεών προβλέπει ότι ο Χριστός θα γίνει «σημείον αντιλεγόμενον», όπως, δυστυχώς συμβαίνει να γίνεται σήμερα και με το μάθημα των Θρησκευτικών στα σχολεία μας. Στην Κρήτη την ημέρα της Υπαπαντής αργούν οι μυλωνάδες, γιατί τη θεωρούν προστάτιδα και την ονομάζουν Μυλιαργούσα. Εξάλλου, οι κτηνοτρόφοι της περιοχής Ελασσόνας, προβλέπουν και τον καιρό που θα κάνει το μήνα αυτό και τον Μάρτιο, με βάση τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν την ημέρα της Υπαπαντής. «Καλοκαιρία την Παπαντή, χειμώνα τον Μάρτη», λένε οι παρατηρητές βοσκοί. Στις 3 του μηνός είναι η γιορτή του Αγίου Θεοδόχου Συμεών και της προφ. Άννης, που είναι προστάτες των εγκύων γυναικών. Οι γυναίκες τηρούν την ημέρα αυτή την αργία, για να μη σημαδευτεί το παιδί στην κοιλιά τους, ενώ ο λαός μας χαρακτηρίζει την ημέρα αυτή, ως Συμόγιορτα και οι έγκυες αποφεύγουν να κάνουν εργασίες. Άλλωστε, ο λαός μας δίνει και τη δική του ετυμολογία για το σημάδι αυτό της εγκύου, αφού από το Συμεών-Συμιός, Σημιός, προέρχεται το σημάδι, σημάδεμα. Εξάλλου, οι βοσκοί την ημέρα αυτή σημαδεύουν τα αρνιά του κοπαδιού τους στο αυτί. Μετά τα Συμόγιορτα, ακολουθεί ο γιορτή του Αγίου Χαραλάμπους, στις 10 του μηνός, ο οποίος είναι προστάτης και θεραπευτής των λοιμικών ασθενειών «πανώλη». Ο Άγιος εικονίζεται να πατά και να ακινητοποιεί μια δύσμορφη γυναίκα, η οποία φέρει θανατηφόρα λοιμική ασθένεια. Στο Συναξάρι του αγίου, αναφέρεται ότι κατά το μαρτύριό του ζήτησε από τον Θεό να του δώσει τη δύναμη, σε όποιο τόπο βρεθεί κομμάτι λειψάνου του να μην πέσει ποτέ πείνα, ούτε και ασθένεια. Άλλωστε, στο λείψανο του αγίου αποδίδεται θεραπευτική δύναμη και ότι ιατρεύει πολυειδείς νόσους»
Στις 11 Φεβρουαρίου γιορτάζεται από την εκκλησία μας ο άγιος Βλάσιος, ο οποίος είναι προστάτης των ποιμένων και των κοπαδιών, από τις επιθέσεις των πεινασμένων άγριων σαρκοβόρων ζώων, που ξετρυπώνουν από τα χιονισμένα κρησφύγετα και ορμούν στα ποιμνιοστάσια. Συμβολικά οι γυναίκες των κτηνοτρόφων την ημέρα αυτή ράβουν το στόμα του λύκου, πιστεύοντας ότι δεν θα πειράξει το κοπάδι, αφού το ράψιμο συνοδεύεται και από λόγια μαγικά «Ράβω, πέτρες και ακόνια για του λύκου τα σαγόνια». Μια άλλη γιορτή με περιπέτεια, όπως τη θέλει ο λαός μας, είναι του αγίου Κασσιανού, ο οποίος γιορτάζεται κάθε τέσσερα χρόνια, όταν, δηλαδή, ο μήνας τραβάει 29 ημέρες. Ο Κασσιανός είναι τιμωρημένος από τον Θεό και ξεχασμένος από τους ανθρώπους, γιατί δεν ενδιαφέρεται για τις ταλαιπωρίες των ανθρώπων και δεν τους βοηθάει. Η παράδοση, τον συγκρίνει με τον άγιο Νικόλαο, τον πιο λαοφιλή και αγαπημένο προστάτη των ναυτικών, ο οποίος θαλασσοδαρμένος, τρέχει να σώσει τους κινδυνεύοντες στη στεριά και θάλασσα ανθρώπους. Η παράδοση για τον άγιο Κασσιανό αναφέρει τα εξής: Ο Κασσιανός, ενώ βρισκόταν στον Παράδεισο, παραπονέθηκε στον Θεό, γιατί οι άνθρωποι δεν τον τιμούν κάθε χρόνο, αλλά κάθε τέσσερα χρόνια. Ο Θεός κάλεσε τότε και τον άγιο Νικόλαο και τον ρώτησε γιατί οι άνθρωποι τον τιμούν πολύ και του έχουν κτίσει αρκετούς ναούς; Στο κάλεσμα αυτό ο άγιος των θαλασσών, έφτασε βρεγμένος και κουρασμένος από την προσπάθειά του να σώσει ένα καράβι με ναύτες που κινδύνευε να πνιγεί. Ο Θεός, τότε εξήγησε στον Κασσιανό γιατί οι άνθρωποι τον τιμούν και τον λατρεύουν τον Α. Νικόλαο. Ο μήνας Φεβρουάριος από μετεωρολογικής άποψης είναι χειμωνιάτικος μήνας και δίνει στη φύση πολλές βροχές και χιόνια. Για τα καιρικά καμώματα του μήνα αυτού ο λαός μας έπλασε ορισμένες φράσεις: «Σου είπανε Φλεβάρη να βρέξεις, μα συ αστόχησες και δεν έπαψες» «Αν, θυμώσεις και κακιώσεις, μες στο χιόνι θα μας χώσεις». Αλλά, ο λαός μας πάλι γνωρίζει ότι: Ο Φλεβάρης κι αν Φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει». Βέβαια, στον Φλεβάρη συμπίπτουν στο μεγαλύτερο μέρος και οι νεκρολατρευτικές εκδηλώσεις με τα Ψυχοσάββατα. Άλλωστε, οι άνθρωποι σε όλες τις εποχές προσπάθησαν να εξευμενίσουν τις δυνάμεις της φύσης, για την καρποφορία της καρπών.
