Δημοτικό τραγούδι: Ο εκφραστής των αγώνων, των βασάνων και των χαρών του λαού μας

Από τον Κων/νο Τσιρονίκο

Στους καιρούς μας η προβολή του δημοτικού τραγουδιού από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν ανταποκρίνεται στην αξία του: στην ιστορία του και στο περιεχόμενό του, που αντλεί μέσα απ’ την προφορική λαϊκή παράδοση.

Αυτή που περνά από στόμα σε στόμα και από γενιά σε γενιά. Δημιουργοί του οι άγνωστοι και ολιγογράμματοι λαϊκοί στιχουργοί και συνθέτες. Οι γεννήτορες της λαϊκής ποίησης και του λαϊκού τραγουδιού της υπαίθρου, του χωριού και των μικρών πόλεων, που συνδέεται με τη μουσική και τον χορό.
Από τα παραπάνω αντιλαμβάνεται κανείς ότι το δημοτικό τραγούδι καταδεικνύει ένα μέρος της ιστορίας μας. Αυτό που σχετίζεται με τη διαχρονικότητα της δημοτικής μουσικής, που το περιεχόμενό της εκφράζει τα συναισθήματα και τον πόθο του Έλληνα να ζήσει ελεύθερος από κάθε καταπίεση που ασκούσε ο δυνάστης…
Αυτός ο πόθος οδήγησε τους Έλληνες στους απελευθερωτικούς αγώνες του έθνους που ενέπνευσαν τον άγνωστο δημιουργό, ο οποίος με απλότητα περιέγραψε τη γενναιότητα των καπεταναίων και των παλικαριών στη μάχη, αλλά και τον θρήνο των θυσιασθέντων για τη λευτεριά της πατρίδας. Η απώλεια και η οδύνη για τον χαμό δημιούργησε τον λυπητερό στίχο, ο οποίος επενδύθηκε με ανάλογη μουσική που συνέθεσε τα μοιρολόγια, που φέρνουν στη μνήμη την ηρωική μορφή του πεσόντος ή και τον βίο προσφιλούς προσώπου που χάθηκε…
Εξέχουσα θέση στον κατάλογο των δημοτικών τραγουδιών κατέχουν και τα τραγούδια της ξενιτιάς, της ορφάνιας, του έρωτα και της αγάπης που βαρύτερα κατά τον στιχουργό είναι τα ξένα… Ανάμεικτα συναισθήματα έχουν τα τραγούδια του γάμου: Χαράς για τα παντρέματα, αλλά και λύπης για τον αποχωρισμό της νύφης από το πατρικό της σπίτι… Το δημοτικό τραγούδι γίνεται χαρούμενο στις γιορτές και στα πανηγύρια, που παρά το λιγόστεμά τους εξακολουθούν να υπάρχουν και να συντηρούν τη δημοτική μας μουσική.
Επομένως, το δημοτικό μας τραγούδι κουβαλάει ένα σημαντικό και ουσιώδες μέρος της εθνικής μας παράδοσης. Αυτήν που κατέγραψαν, μέσω αυτού, οι άγνωστοι δημιουργοί. Οι ολιγογράμματοι γραφείς και συνθέτες της δημοτικής μας μουσικής. Οι αξιόπιστοι μάρτυρες, που έκαναν τραγούδια τις λίγες χαρούμενες στιγμές και τα πολλά βάσανα του λαού μας. Αυτοί που με τη μουσική τους εξύμνησαν την αγροτική και ποιμενική ζωή του τόπου μας, τα κατορθώματα των προγόνων μας και έκαναν διαχρονικό τον πόνο και το κλάμα για τις εθνικές καταστροφές και τραγωδίες που οδήγησαν στον χαμό των αλησμόνητων πατρίδων…
Αυτήν την ιστορία, μας διδάσκει το δημοτικό τραγούδι: Για να μην ξεχνάμε το παρελθόν μας, τον ξεσηκωμό του ραγιά και τον διαρκή αγώνα του για εθνική και κοινωνική δικαίωση. Κι ακόμα την ευλαβική τήρηση των ηθών και εθίμων, όπως αυτά εκφράζονται μέσα απ’ την ντοπιολαλιά του λαού μας.
Κι όλα αυτά θα διατηρούνται στο φωτεινό σημείο της μνήμης, αν δίνουμε συχνότερο και ευρύτερο βήμα προβολής στη δημοτική μας μουσική για να κρατά ζωντανό το κομμάτι αυτό της ιστορίας μας. Γιατί η λησμονιά σβήνει την εθνική μνήμη κι αυτή με τη σειρά της επιφέρει τον χαμό των εθνών. Τη διαγραφή τους απ’ τη βίβλο των ζώντων κρατών. Κάτι τέτοιο δεν ταιριάζει στο ήθος και στη φιλοπατρία του Έλληνα. Γι’ αυτόν τον λόγο πρέπει να αποδίδουμε την πρέπουσα τιμή στο δημοτικό μας τραγούδι. Στον εκφραστή της λαϊκής μας παράδοσης.
Θα ήταν μεγάλη παράλειψη, αν μέσα απ’ το άρθρο αυτό δεν επαινούσαμε τους πολιτιστικούς συλλόγους και τα Λύκεια Ελληνίδων για τη μεγάλη τους συμβολή στη στήριξη και υποστήριξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς: των δημοτικών χορών και τραγουδιών. Ας ενισχύσουμε, λοιπόν, μέσα απ’ τη δημώδη μουσική τον λαϊκό μας πολιτισμό, για να μην καταστούμε επιλήσμονες της ιστορικής μας διαδρομής.