Η τραγωδία των Τεμπών και το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ

Φωτογραφίες από τη διαμόρφωση του χώρου

Γράφει ο Απόστολος Βλιτσάκης

(Πρώτο μέρος)

Μέχρι το 2021 υπήρχαν για τις διερευνήσεις αεροπορικών και σιδηροδρομικών δυστυχημάτων χωριστές επιτροπές. Η ΕΔΑΑΠ [Επιτροπή Διερεύνησης Ατυχημάτων και Ασφάλειας Πτήσεων] και η ΕΔΙΣΑΣ [Επιτροπή Διερεύνησης Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Συμβάντων]. Βάσει του ευρωπαϊκού προγράμματος 16.1039.2006 μόλις το 2021 προβλέφτηκε εδώ από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών η συγχώνευσή τους σε ενιαίο οργανισμό, τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ [Εθνικό Οργανισμό Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών]. Χρειάστηκαν όμως άλλα δυο χρόνια αδράνειας, για να εκδοθεί ο νόμος 5014/21.1. 23 για την ίδρυσή του και άλλοι 20 μήνες για να στελεχωθεί και να αναλάβει την έρευνα για την τραγωδία του Ευαγγελισμού. Από το 2006 μέχρι το 2023 είναι 17 χρόνια. Ωστόσο λειτουργούσαν έως τότε οι χωριστές επιτροπές. Τα τελευταία 4 χρόνια ήταν επικεφαλής στο αρμόδιο υπουργείο ο Κ. Καραμανλής και τα άλλα 4 προηγούμενα ο Χρ. Σπίρτζης.

Καθοριστικός όμως χρόνος υπήρξε το διάστημα μεταξύ Ιανουαρίου 23 και Σεπτεμβρίου 24, στη διάρκεια του οποίου δεν είχε στελεχωθεί ο νέος οργανισμός για τον σιδηρόδρομο και υπήρχε κενό για τη διερεύνηση του δυστυχήματος του Ευαγγελισμού. Η στελέχωσή του -παρά το εν τω μεταξύ μεγάλο δυστύχημα και τη θύελλα που ξέσπασε- έγινε με 18 μήνες καθυστέρηση. Με τη στελέχωση του σιδηροδρομικού ΕΟΔΑΣΑΑΜ ο τελευταίος επιτέλεσε τεράστιο και ταχύτατο έργο, τα πρώτα αποτελέσματα του οποίου ανακοινώθηκαν στις 27.2.25. Συνεχίζει το έργο του για την υπόθεση με το τυχόν λαθραίο καύσιμο, η έρευνα ύπαρξης του οποίου κατά τη γνώμη μου είναι αλυσιτελής (δίχως νόημα) και θα εξηγήσω παρακάτω γιατί.
Ο πρώτος βουλευτής Σερρών μεταξύ του 2021- που το υπουργείο του εν τέλει προέβλεψε τη σύσταση ενιαίου οργανισμού μεγάλων δυστυχημάτων- μέχρι τον Ιανουάριο του 23, που τελικά νομοθετήθηκε ο οργανισμός, αδράνησε. Χειρότερα αδράνησαν οι διάδοχοί του στο υπουργείο, Γεραπετρίτης και Σταϊκούρας, οι οποίοι- παρά το νομοθετικό κενό-επί 18μηνο μετά τα Τέμπη δεν τον στελέχωσαν, ώστε να αναλάβει τη διερεύνηση της σύγκρουσης. Παρ’ όλη τη δυστοπία μετά το δυστύχημα οφείλονται έπαινοι τόσο στους ανθρώπους του ΕΔΟΣΑΑΜ, όσο και στον διάδοχο ανακριτή εφέτη κ. Μπακαΐμη, που επιτελούν τιτάνιο έργο. Θα ήταν ευχής έργο, να είχαν ανατεθεί αμέσως μετά την 28.2.23 καθήκοντα στον κ. Μπακαΐμη, επειδή δεν υπήρξε η δέουσα εισαγγελική εποπτεία στην αστυνομία και την πυροσβεστική από 1 έως 6.3.2023, όταν έγιναν οι ενέργειες εκσκαφών, επιστρώσεων, επικαλύψεων και αποσύρσεων συντριμμιών και βαγονιών από την επιδομή του δικτύου προς τη μία πλευρά του σημείου της σύγκρουσης.
Καθοριστικές όμως έως καταλυτικές πράξεις και παραλείψεις που εγείρουν υποψίες μεγάλης διαφθοράς στον σιδηρόδρομο υπάρχουν για τη σύμβαση 717 /2014. Τόσο του Κ. Καραμανλή, όσο και του πριν από αυτόν υπουργού Υποδομών Χρ. Σπίρτζη, στη θητεία του οποίου άρχισε να υλοποιείται η σύμβαση «ανάταξης αναβάθμισης συστήματος σηματοδότησης τηλεδιοίκησης και αντικατάστασης 70 αλλαγών τροχιάς εντοπισμένων τμημάτων..». Η διαφορά των δύο είναι πως οι ποινικές ευθύνες Σπίρτζη είναι παραγεγραμμένες, ενώ εξακολουθούν αυτές του Καραμανλή. Εδώ αναδεικνύονται οι διακομματικές εξοικονομήσεις της σύντομης παραγραφής και των κακουργημάτων μετά το τέλος της 2ης συνόδου της επόμενης περιόδου της Βουλής. Ο πρόεδρος του ΕΟΔΑΣΑΑΜ Χρήστος Παπαδημητρίου την Πέμπτη 27.2.25 δήλωσε, πως «Η προσωπική μου γνώμη είναι, όσοι καθυστέρησαν την 717 και εννοώ για την ανώτερη ηγεσία έχουν συμβάλει αποφασιστικά στο να χάσουν την ζωή τους αυτά τα παιδιά». Η 717/14 σύμβαση είναι η επιτομή της εθνικής μας αναξιότητας, που οδήγησε σε 11 παρατάσεις της [ προφανώς με το κάτι τις], 11 χρόνια διάρκειας αντί των συμβατικών 2, 26 κατηγορούμενους για τη διασπάθιση ευρωπαϊκών χρημάτων, 57 νεκρούς, 100 τραυματίες και έναν νεαρό ζωντανό νεκρό. Από το σημείο αυτό αρχίζουν τα ερωτηματικά προς πολλούς και για πολλούς λόγους.
I. Σύμφωνα με το άρθρο 50 ν.5014 από την έναρξη ισχύος του ( 21.1.23) καταργήθηκαν, όπως γράφτηκε, η ΕΔΙΣΑΣ και η ΕΔΑΑΠ. Κατά το άρθρο 46 παρ.4 ν.5014/23 στις περιπτώσεις μεγάλων σιδηροδρομικών δυστυχημάτων ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ προστρέχει αμέσως στο πεδίο. Αφού εξαντλήσει με τη συνεργασία αλλά και ανεξάρτητα από άλλους αρμόδιους φορείς το σύνολο των ερευνών του, τότε και μόνον τότε, και μόνον αυτός δίνει εντολή απομακρύνσεων συρμών ή βαγονιών, αποκατάστασης της υποδομής και της επιδομής του σιδηροδρόμου και αποκατάστασης της συγκοινωνίας. Στα Τέμπη δεν είχε στελεχωθεί ο οργανισμός από τους Γεραπετρίτη, Σταϊκούρα και τους υφυπουργούς τους. Ποιος ακριβώς έπρεπε να επιληφθεί όλης της διαδικασίας;
II. Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι η ακόλουθη. Ασφαλώς η εισαγγελική αρχή, η οποία προΐσταται των διωκτικών αρχών (αστυνομίας, λιμενικού, τελωνείου κ.λ. (αρ.29 ν 4938/22) στα πλαίσια δίωξης αδικημάτων. Εδώ υπήρξε συρροή κακουργημάτων και προφυλακίστηκε αμέσως από ανακριτή και, εισαγγελέα πρωτοδικών ο σταθμάρχης. Στην εισαγγελική αρμοδιότητα υπάγονται πρωτίστως (αρ.29 ν.4938) α. Η διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, β. Η άσκηση ποινικής δίωξης, γ. Η διεύθυνση της προανάκρισης, δ. Η εποπτεία και ο έλεγχος αστυνομικών αρχών αναφορικά με την πρόληψη και τη δίωξη των εγκλημάτων. Εν τούτοις έγγραφα των δικαστικών αρχών Λάρισας πιστοποιούν πως στις αποχωματώσεις κ.λ. των Τεμπών εισαγγελεύς και ανακριτής [πριν αναλάβει εφέτης την υπόθεση] δεν είχαν ανάμιξη, ούτε ρωτήθηκαν για τα έργα στο πεδίο(!;). Συμπυκνώνω το ερώτημα. Αν και η εισαγγελία πρωτοδικών προΐσταται αστυνομίας και πυροσβεστικής και εφ όσον υπάρχει και ανακριτής στην υπόθεση, πώς είναι δυνατόν να γίνεται αποδεκτή και από τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ η μη ανάμιξή τους στις εκχερσώσεις, ακολούθως δε και στις επιστρώσεις του χώρου με 3Α , την επάλειψη πίσσας σε αυτόν και ακολούθως στην ιεροποίησή του; Είναι πασίδηλο ότι από το πρωί της 1ης έως και της 10ης Μαρτίου τουλάχιστον υπήρχαν εκεί γερανοί, μπουλντόζες, βαρέα μηχανήματα και φορτηγά. Οι εργασίες γίνονταν παράλληλα. Εάν είχε αναλάβει ευθύς αμέσως την ανάκριση-με εντολή του συμβουλίου εφετών- ο κ. Μπακαΐμης, ο άνθρωπος θα βρισκόταν επί τόπου κάθε μέρα δίνοντας εντολές μεταξύ 2 και 10.3.23. Γιατί συνέβη αθέλητη ασφαλώς απουσία;
III. Εξαντλήθηκα διαβάζοντας από αυτόματη μετάφραση το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ. Δεν υπάρχει χώρος για σχολιασμό του. Ό,τι ξέραμε, επιβεβαιώθηκε από τις 170 σελίδες του. Η Ελλάδα του χάους. Παρατήρησα εν τούτοις τις εξής ενδιαφέρουσες 570-72 παραγράφους: 70.» Ο ανακριτής επέβλεπε τις ενέργειες της αστυνομίας και τις έρευνες από τις πρώτες ώρες μετά το ατύχημα, αλλά δεν είχε ενεργό ρόλο στη διαχείριση του τόπου του δυστυχήματος». Εποπτεία όμως σημαίνει την «παρακολούθηση και τον έλεγχο ενός χώρου». Εδώ διαπιστώθηκε εποπτεία δια της απουσίας. Μήπως υπήρξαν ενημερώσεις των υφιστάμενων προανακριτικών υπαλλήλων αστυνομίας και πυροσβεστικής; Όχι. Στην Ελλάδα είμαστε. Έχω εν τούτοις εδώ μια σημαντική παρατήρηση, που αμβλύνει τη σημασία των α θ έ λ η τ ω ν πράξεων και παραλείψεων των υπευθύνων. Εάν υποτεθεί, πως υπήρχαν τόνοι τολουόλης ή άλλου λαθραίου καυσίμου στην εμπορική αμαξοστοιχία, τα ίχνη του δεν θα υπήρχαν στην απείραχτη πλευρά των γραμμών, στις σορούς των σωμάτων, στα ρούχα των νεκρών και τραυματιών, στα βαγόνια των συρμών, στα καθίσματα, στα σώματα και τις στολές αστυνομικών, διασωστών και πυροσβεστών; Ολα ερευνήθηκαν και ό,τι βρέθηκε εκεί, αξιολογήθηκε. Οι αρμόδιοι θα γράψουν, ό, τι γράψουν. Και ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ θα συνεχίσει τον σχετικό έλεγχο του κατ’ αυτόν άγνωστου καυσίμου. Ερευνήθηκαν επίσης και οι σωροί των χωμάτων στο Κουλούρι. Δεν μου είναι λοιπόν αντιληπτός ο τεράστιος θόρυβος για το ζήτημα. Πολύ περισσότερο επειδή από το κυλικείο και το πρώτο βαγόνι του I.C. δεν διασώθηκε κάποιος. Τι ακριβώς εξυπηρετεί η εμμονή στην ύπαρξη του λουολίου ή ξυλολίου κ.ά. που κατά Βελόπουλο μεταφερόταν στην αμερικανική βάση της Λάρισας; [διαψεύστηκε] Πάντως στην από 10.5.23 έκθεσή του προς τον εφέτη ανακριτή το γενικό χημείο του κράτους αναφέρει ότι, «σε 10 δείγματα ανιχνεύτηκαν έλαια σιλικόνης...τα οποία αναφλέγονται σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες». Και οι πραγματογνώμονες της H.T., που έγραψαν τα ίδια περίπου, ποιο συμφέρον της εντολέως τους εξυπηρετούσαν, αφού ούτως ή άλλως η αστική ευθύνη της H.T.από τη σύγκρουση υπάρχει λόγω της μεγάλης υπαιτιότητας των δύο οδηγών του I.C.;
Κλείνω το πρώτο μέρος του άρθρου και υπόσχομαι ενδιαφέρον επόμενο στη συνέχεια._