Η οριζόντια επιρροή της πανδημίας, σε συνδυασμό με την ένταση των μέτρων, μετέβαλε το πρότυπο της σύγχρονης ζωής και διαφοροποίησε -λιγότερο ή περισσότερο πρόσκαιρα- το μείγμα των ασθενειών που πλήττουν τους πληθυσμούς.
Αναφορικά με τα λοιμώδη νοσήματα, στα οποία εντάσσεται και ο κορονοϊός SARS-CoV-2, η συγκριτική επισκόπηση των δύο τελευταίων ετών αναδεικνύει ορισμένα πολύ χρήσιμα στοιχεία. Τα λοιμώδη νοσήματα είναι τα νοσήματα που οφείλονται σε μικροοργανισμούς ή τα τοξικά τους παράγωγα, που εισέρχονται στον οργανισμό και εξαπλώνονται. Παρότι οι μικροοργανισμοί αυτοί εντοπίζονται συχνά στο ανθρώπινο σώμα, εντούτοις, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αποτελέσουν βάσιμο κίνδυνο, ακόμη και για την ανθρώπινη ζωή.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), τα κρούσματα της γρίπης το 2023 μειώθηκαν σημαντικά σε σχέση με το 2022 (από 1.550 το 2022 σε 1.184 το 2023), όπως και τα κρούσματα της δερματικής και σπλαχνικής λεϊσμανίασης (από 50 το 2022 σε 42 το 2023). Μεγάλη μείωση παρουσίασαν, επίσης, το 2023 σε σχέση με το 2022, τα κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου, επί ποσοστού 76,5%, με τη μεγαλύτερη μείωση να εμφανίζεται τον Αύγουστο (76 κρούσματα) συγκριτικά με τον αντίστοιχο μήνα του 2022 (149 κρούσματα), διαμορφώνοντας το σύνολο, από 286 κρούσματα το 2022 σε 162 το 2023.
Στον αντίποδα, η ιογενής και η βακτηριακή μηνιγγίτιδα παρουσίασαν αύξηση, κατά 96% και 70% αντίστοιχα, ενώ η μεγαλύτερη αύξηση, επί ποσοστού 112%, καταγράφηκε στη λοίμωξη από καμπυλοβακτηρίδιο1. Σημαντική αύξηση κατέγραψε και η φυματίωση, κατά 54,4%, με τον αριθμό των κρουσμάτων να αυξάνεται τον Απρίλιο σε 55, το καλοκαίρι να παρουσιάζει κάμψη, και να αρχίζει και πάλι να ανεβαίνει τους μήνες του φθινοπώρου, με κορύφωση τον Δεκέμβριο, σε 90 κρούσματα. Σημειωτέον ότι το 39,5% των κρουσμάτων της φυματίωσης εντοπίστηκε στην Αττική, με τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας να εμφανίζουν πολύ μικρότερα ποσοστά.
Ως προς τον ιό SARS-CoV-2,ο συνολικός αριθμός κρουσμάτων για το έτος 2023 ανήλθε σε 993.507 έναντι 4.366.008 το 2022, παρουσιάζοντας μείωση κατά 77,2%. Σχεδόν τα μισά κατ’ απόλυτο αριθμό κρούσματα (448.114) καταγράφηκαν στην πλέον πυκνοκατοικημένη περιφέρεια της χώρας, δηλαδή στην Περιφέρεια Αττικής (πληθυσμός Περιφέρειας Αττικής κατά την απογραφή του 2021, 3.814.064 άτομα), ενώ η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, με πληθυσμό κατά την απογραφή του 2021, 195.509 άτομα, είχε τα λιγότερα σε απόλυτο αριθμό κρούσματα (13.618 κρούσματα). Αναλογικά, δηλαδή με βάση τον πληθυσμό των Περιφερειών της χώρας, τα περισσότερα κρούσματα για το έτος 2023 καταγράφηκαν στην Περιφέρεια Αττικής (11,74% σε σχέση με το σύνολο του πληθυσμού της Περιφέρειας) και κατόπιν στην Περιφέρεια Ηπείρου (9,97% σε σχέση με το σύνολο του πληθυσμού της Περιφέρειας).
Οι αιτίες των διακυμάνσεων της έκτασης των λοιμωδών νοσημάτων δεν είναι πάντα ούτε αυταπόδεικτες ούτε γραμμικές. Αντίθετα, προκύπτουν και επηρεάζονται από πλείστους όσους παράγοντες του σύγχρονου τρόπου ζωής. Η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων είναι μια εργώδης διαδικασία, δυναμική και εκτεινόμενη σε βάθος χρόνου, ενώ προϋποθέτει συνάμα και τη μελέτη στη βάση των δεδομένων χωρο-χρονικών ορίων.
* Η Αικατερίνη Κ. Γανίδη είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ
ΠΜΣ «Ιατροδικαστική - Ψυχιατροδικαστική» Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ.
1. Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, η κλινική εικόνα της λοίμωξης από καμπυλοβακτηρίδιο μπορεί να είναι όμοια με αυτή της οξείας σκωληκοειδίτιδας ή της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου. Πολλές φορές η λοίμωξη είναι ασυμπτωματική, ενώ περιστασιακά είναι αυτοπεριοριζόμενη. Συνήθως τα συμπτώματα εμφανίζονται 2-5 ημέρες μετά την έκθεση και διαρκούν από μία όπως δύο εβδομάδες.
