Κοπή Πρωτοχρονιάτικης Πίτας στον ΟΤΕ της Λάρισας. Μου την έστειλε η καλή φίλη και συνάδελφος της μητέρας μου, Φρειδερίκης Λιάπη-Ζιώγα, η κα Στεφανή-Γκρίγκα Αρετή που επίσης εικονίζεται στο στιγμιότυπο. Πάντα μου άρεσε να με πηγαίνει η μητέρα μου στη δουλειά της...είτε στο ρεπό της, είτε σε εορταστικές περιστάσεις όπως η συγκεκριμένη. Ένα μεγάλο, εικονογραφημένο, βιβλίο ήταν για εμένα το κτίριο του ΟΤΕ στη Φιλλελήνων, στη Λάρισα. Ένα βιβλίο με τσιμεντένιες σελίδες -ένιωθα να ξεκινώ να τις φυλλομετρώ ανεβαίνοντας τα μαρμάρινα σκαλοπάτια της εισόδου του- με μαύρες αράδες από τηλεφωνικά καλώδια, με ήχους αντί για γράμματα, όμορφες καλοσυνάτες κυρίες, γλυκά, ωραία αρώματα και χρωματιστά χαμόγελα, ακόμη πιο χρωματιστά ρούχα, κάτω από τις αυστηρές ποδιές εργασίας, λιγοστούς άνδρες, πολλές-πολλές γυναικείες φωνές μπροστά από εντυπωσιακά κυκλώματα, βύσματα, μεταλλικά σύρματα και ακουστικά, αφού ήμαστε ακόμη στην εποχή του μεταλλάκτη και οι φωνές δεν ταξιδεύουνε ψηφιακά, αλλά χρειάζονται την ανθρώπινη αναλογικότητα της σύνδεσης και της κατάλληλης ηλεκτρονικής υποδοχής για να νικήσουν την απόσταση. Κάπως έτσι, έλεγα μέσα μου, πρέπει να ένιωθαν και οι μικροί λογοτεχνικοί επισκέπτες στα μεγάλα Σαράγια των χαρεμιών της Πόλης, για τα οποία η μητέρα μου, μού διάβαζε στα μυθιστορήματα του Βιζηυνού και του Βενέζη, και στα «Ταξιδεύοντας» του Καζαντζάκη, μιας και ήμουν μικρός για να τα διαβάζω μόνος μου, αλλά -όπως έλεγε- δεν ήμουν μικρός για να τα καταλαβαίνω, οπότε πάντα διάβαζε φωναχτά μέχρι που έναν από τους δυο μας να τον πάρει, πρώτο, ο ύπνος. «Πριν επισκεφτούμε τα κτίρια του χαρεμιού ας ρίξουμε μια ματιά σε ένα άλλο οικοδόμημα του Εσκή Σαράι...το γνωστό με το όνομα «Καφές» που σημαίνει κλουβί (καφάσι)», όπως έμαθα από τη φωνή της μητέρας μου ότι ιστορούσε ο Καραγάτσης στα Ταξιδιωτικά του Κείμενα «Από Ανατολή σε Δύση». Επειδή η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε ένα σύστημα διαδοχής «κατά πλαγίαν αρρενογονίαν», δηλαδή τον Σουλτάνο τον διαδέχονταν κατά προτεραιότητα τα άρρενα αδέλφια του και μετά οι γιοί του, ήταν διαδεδομένη πρακτική «...το κλείσιμο του διαδόχου στην υπερπολυτελή φυλακή του Καφές...ο δεσμώτης διάδοχος είναι εφοδιασμένος με το χαρέμι του...και με τους κωφάλαλους που αποτελούν αποκλειστικώς το υπηρετικό προσωπικό του...50 χρόνια πέρασε ο Οσμάν Γ’ στο Καφές. Κι όταν επιτέλους βγήκε, είχε ξεχάσει να μιλάει. Ο Σουλεϊμάν Β’ πέρασε μόνον 39 χρόνια, με μοναδική διασκέδαση να αντιγράφει και να διακοσμεί κοράνια. Κι όταν έγινε σουλτάνος -βασίλεψε 30 χρόνια- όλο παρακαλούσε να τον αφήσουν να γυρίσει στη φυλακή του. Τόσο την είχε συνηθίσει...Ας βάλουμε σε ενέργεια τον κριτικό μας στοχασμό. Κι ας φανταστούμε αυτόν τον έφηβο που τον έκλεισαν 50 ολόκληρα χρόνια στο Καφές. Ιδέα δεν έχει τί γίνεται έξω από τους τοίχους της φυλακής του!...Κι άξαφνα ανοίγει η πόρτα της φυλακής. Μπαίνουν οι πασάδες και λένε: Πολυχρονεμένε Παντισάχ! Ο αδερφός σου ο Σουλτάνος σού άφησε χρόνους. Τώρα μονάρχης απόλυτος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είσαι εσύ! Έλα να κυβερνήσεις την κραταιή αυτοκρατορία!....» και συνέχιζε να διαβάζει η μητέρα μου, τα λόγια του Καραγάτση προς τους αναγνώστες και τους ωτακουστές του: «...Μήπως έχετε αντίρρηση πως με αυτούς τους όρους, διόλου παράξενο ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία πήγε κατά διαβόλου; Όπως διόλου περίεργο ότι την εποχή που ανέβαιναν στον θρόνο τα ανθρώπινα ράκη του Καφές, η ουσιαστική διακυβέρνηση του κράτους πέρασε στα χέρια του χαρεμιού...Επικεφαλής του χαρεμιού βρίσκεται η βαλιντέ-σουλτάν (η μητέρα του Σουλτάνου)...»
Αφότου μου διάβασε τη συγκεκριμένη ιστορία η μητέρα μου, δεν ξαναζήτησα να πάω μαζί της στο γυναικείο ηλεκτρονικό-μεταλλακτικό άβατο του ΟΤΕ...
Φοβόμουν ότι όταν θα βγω από το κτίριο θα έχω ξεχάσει κι εγώ να μιλάω, όπως ο Οσμάν ο Γ’….
Φοβόμουν πως θα γίνω ένα έντομο πολύχρωμο (σαν τις φορεσιές και τα χαμόγελα των κυριών του ενσύρματου «χαρεμιού» του ΟΤΕ, με τους πολύ λιγοστούς άνδρες) φυλακισμένο σε μια χάντρα από ήλεκτρο, στο κεχριμπαρένιο περιδέραιο που φορούσε η μάνα μου στη φωτογραφία που μού έστειλε η κα Αρετή και που της το είχε φέρει ο πατέρας μου από τη Ρωσία όπου είχε πάει με την εκδρομή που είχε οργανώσει, πάλι ο ΟΤΕ, για τους υπαλλήλους και τους συγγενείς τους, μόνος του, γιατί εκείνη είχε μείνει πίσω για να με προσέχει και να μου διαβάζει τις Ταξιδιωτικές Ιστορίες του Καραγάτση και το «Ταξιδεύοντας - Ρουσσία» του Καζαντζάκη...ενώ πριν γεννηθώ είχανε κληρωθεί οι δύο τους και πήγανε, μαζί, σε μία από τις ζηλευτές κρουαζιέρες που οργάνωνε για το προσωπικό του, τη δεκαετία του 70 στη Μεσόγειο, πάλι ο ΟΤΕ, στο κεντρικό «σαράι» του οποίου στη Λάρισα -πλέον- φοβόμουνα να ξαναπάω, μήπως μου κλέψουν τη φωνή οι νεράιδες του ηλεκτρονικού χαρεμιού που αντί για μαξιλάρες κάθονταν σε ξύλινα σκαμπό μπροστά σε μαγικούς μεταλλάκτες που αιχμαλωτίζουν και δένουν σε ηλεκτρονικές υποδοχές με βύσματα καρφωμένα μέσα τους βαθιά τις ανθρώπινες φωνές και αντί για διαμαντένια σκουλαρίκια στόλιζαν τα αυτιά τους με τηλεφωνικά ακουστικά, συνδέοντας και κατευθύνοντας χιλιάδες ομιλίες από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, οδαλίσκες και αυτοκρατορικές βασίλισσες ή αλλιώς «μητέρες υιών» και βασιλικές κυρίες ή αλλιώς «μητέρες θυγατέρων» και Γεντικλή και Ικμπαλ, με λιγοστούς άνδρες αναμεταξύ τους, χωρίς τον Κιζλάρ Αγά (τον μαύρο αρχιευνούχο), αλλά με τη Βαλιντέ-Σουλτάν και με την Κιαγιά Καντίν (την ελέγκτρια του χαρεμιού) να τις επιτηρεί για να μην μπερδέψουν τις γραμμές και συνδεθεί το Συκούριο και ο Τύρναβος (από όπου καταγόταν η μητέρα του Καραγάτση που το κανονικό του όνομα ήταν Ροδοπουλος -κι αυτό από τη Λάρισα- αλλά και η επίσης τηλεφωνήτρια μητέρα του φίλου μου του Δημήτρη που και εκείνος έγραφε ποιήματα και διηγήματα όταν αργότερα πήγαμε στο Λύκειο) με λάθος αυτόματο με τη Λάρισα στην οποία «βγαίνει ο Αυγερινός», όπως τραγουδούσε στη βάρδια της στον μεταλλάκτη, όταν την έπιασε η προϊσταμένη, η μητέρα της φίλης μου της Μπέττυς...
Μόνο που, στο επόμενο αποκριάτικο μπαλ ντ’ ανφάν που διοργάνωσε ο ΟΤΕ, για τα παιδιά των υπαλλήλων του, όταν η μητέρα μου με ρώτησε τι καρναβαλική στολή θέλω να μου πάρει για να ντυθώ, της ζήτησα να βγάλει από το πατάρι την αποκριάτικη στολή του Σουλτάνου που μου είχε φέρει από την εκδρομή που είχανε πάει με την κα Ανθούλα -που εκτός από τηλεφωνήτρια ήταν και δασκάλα πιάνου και στον ελεύθερό της χρόνο μου έκανε μαθήματα- και με άλλες συναδέλφους της, πάλι από τον ΟΤΕ, την προηγούμενη Άνοιξη στην Κωνσταντινούπολη....
Χρίστος Χ. Λιάπης MD, MSc, PhD
Επικ. Καθηγητής Ψυχιατρικής Δημοκρίτειου Παν/μίου Θράκης
chliapis@yahoo.gr
