H παράδοξη, όμως, αυτή πληροφορία / αναφορά – κάτι το γιορτινό κλίμα, κάτι η έγνοια για τα καθιερωμένα χριστουγεννιάτικα ψώνια - πέρασε στα «ψιλά» των μέσων ενημέρωσης. Πού καιρός για διάβασμα και προβληματισμό για θέματα οργάνωσης και λειτουργίας της (Ανώτατης) Εκπαίδευσης...
Υπενθυμίζουμε ότι το 2018, εν μία νυκτί, η τότε Κυβέρνηση (του ΣΥΡΙΖΑ, επί υπουργίας του κ. Κων. Γαβρόγλου) αποφάσισε, χωρίς ουσιαστικά κανένα ακαδημαϊκό κριτήριο, ότι η Τριτοβάθμια / Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση δεν είναι απαραίτητη και αναγκαία για την ανάπτυξη της χώρας και προχώρησε στην κατάργηση των Ανωτάτων Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΤΕΙ), εντάσσοντας τις Σχολές και τα Τμήματά τους στην Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση (Π.Ε.). Έκτοτε η χώρα μας έγινε – και παραμένει μέχρι σήμερα - ένα απέραντο πανεπιστημιακό campus αλληλοκαλυπτόμενων επιστημονικών αντικειμένων.
Κατακλύστηκε η χώρα από Σχολές και Τμήματα ΑΕΙ (περιλαμβανομένων και των συγχωνευθέντων, ως «πανεπιστημιοποιηθέντων», ΤΕΙ), με πλέον χαρακτηριστικό το παράδειγμα των Σχολών και Τμημάτων γεωπονικού χαρακτήρα και μηχανικών που ξαφνικά πλημμύρισαν τη χώρα (τα γεωπονικά υπερτριπλασιάστηκαν - από 3 έγιναν 10!- και τα τμήματα μηχανικών από 46 έγιναν 76!). Παραλλήλως, ιδρύοντας και νέα Τμήματα ΑΕΙ (χωρίς, επίσης, κανέναν σχεδιασμό που να υπηρετεί υπαρκτές ανάγκες στην αγορά εργασίας), η τότε Κυβέρνηση πέτυχε ένα παγκόσμιο ρεκόρ και συγκεκριμένα σε μια μικρή χώρα, σαν τη χώρα μας, να λειτουργούν 25 ΑΕΙ, με 423 πανεπιστημιακά Τμήματα (εκ των παλαιών «orizinal» Τμημάτων των AEI και των «πανεπιστημιοποιηθέντων» ΤΕΙ), διασκορπισμένα σε 70 πόλεις της χώρας - και στα οποία αν προστεθούν και τα Τμήματα των ΣΑΕΙ (Στρατιωτικών Ανωτάτων Εκπ/κών Ιδρυμάτων), ήτοι Τμήματα των Σχολών Ευελπίδων, Ικάρων, ΣΣΑΣ, Ναυτικών Δοκίμων, Αξ/κών Αστυνομίας, Πυροσβεστικής, Λιμενικού κ.λπ. ο αριθμός φθάνει στα 450 (και βάλε!..) Τμήματα - τόσα που ούτε η υπερδεκαπλάσια σε έκταση και πληθυσμό Ρωσία δεν έχει...
Εις ό,τι αφορά τη διαγραφή απ’ τον εκπαιδευτικό χάρτη της χώρας της Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης με την απερίσκεπτη απόφαση της Κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ να καταργήσει τα ΤΕΙ «βαφτίζοντάς» τα, απλώς, Πανεπιστήμια, τι να πει κανείς;... Aν η τότε Κυβέρνηση έκρινε ότι θα πρέπει να «πανεπιστημιοποιήσει» κάποια τμήματα των ΤΕΙ, όφειλε να περιορισθεί αυστηρά στα υψηλού επιπέδου τμήματα, που πράγματι υπάρχουν, και όχι να προχωρήσει σε οριζόντια «πανεπιστημιοποίηση» απάντων των Τμημάτων, όπως έπραξε για λόγους μικροκομματικής - δηλαδή ψηφοθηρικής- ωφελείας, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί σήμερα στον χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης μια - εξ επόψεως κυβερνητικής, αλλά και ακαδημαϊκής- ανεξέλεγκτη λειτουργική αφασία/αταξία. Επρόκειτο για επιλογές που δεν υπήκουαν σε καμιά λογική.
Αλλά μήπως είχε λογική και η ίδρυση (απ’ την ίδια κυβέρνηση και τον ίδιο υπουργό τη 2ετία 2018 - 2019) των νέων Τμημάτων; Δεν ξέρω αν είναι για γέλια ή για κλάματα αλλά μ’ έχει φάει η περιέργεια να πληροφορηθώ σε ποια επιστημονική μελέτη στηρίχθηκαν οι ιδρύσεις νέων Τμημάτων π.χ. Χημικών Μηχανικών στην Κοζάνη, Μαθηματικών και Φυσικής στη Λαμία, Φυσικής στην Καβάλα, Μαθηματικών στην Καστοριά, Δημόσιας Υγείας στην Καρδίτσα, «Διαχείρισης Λιμένων και Αλιείας» και “Αεροδιαστημικής Τεχνολογίας” στα Ψαχνά Ευβοίας, (σε μια χώρα που ακόμη δεν έχει καταφέρει να παραγάγει απλά αυτοκίνητα επίγειας τεχνολογίας...), «Πολιτισμού και Δημιουργικών Μέσων και Βιομηχανιών» στον Βόλο, «Γλωσσικών και Διαπολιτισμικών Σπουδών», επίσης, στον Βόλο, Διαιτολογίας και Διατροφολογίας στα Τρίκαλα (ενώ δίπλα στην Καρδίτσα υπήρχε και λειτουργούσε ομοειδές τμήμα!), Περιβάλλοντος στη Λάρισα και αρκετά άλλα! Αυτή είναι η σοβαρότητα της Πολιτείας; Υπήρχε ανάγκη ίδρυσης τόσων νέων τμημάτων; Πολλά απ’ αυτά τα Τμήματα των Πανεπιστημίων όχι απλώς στερούνται ζητήσεως στην αγορά εργασίας (και τις Υπηρεσίες), αλλά (στερούνται) και φοιτητών! (ενώ την ίδια ώρα ο αριθμός των καθηγητών παρουσιάζει - τι παράξενο και παράδοξο...- πληθωριστικές τάσεις...). Κατάσταση αλλόκοτη, κατά το μάλλον «surreal»...
Η επάνοδος της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην τροχιά της κανονικότητας θα πρέπει ν’ αποτελέσει την κύρια στόχευση του Υπ. Παιδείας. Θεωρούμε ότι επείγει η επαναφορά της Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης με νέα Τμήματα/νέες ειδικεύσεις επί τη βάσει των (νυν, αλλά και των μελλοντικών) αναγκών της αγοράς και των υπηρεσιών και κινείται προς την ορθή κατεύθυνση (αλλά με απελπιστικά αργούς ρυθμούς...) ο προγραμματικός σχεδιασμός του ΥΠΑΙΘΑ για την επανίδρυση των «νέων ΤΕΙ» στη μορφή των Σχολών/Τμημάτων μέσα στα Πανεπιστήμια, αλλά σε διακριτό ρόλο Εφαρμοσμένων Επιστημών και Τεχνών. Επείγει, επίσης, ένας ορθολογικός (επ-)ανασχεδιασμός του ακαδημαϊκού χάρτη στο σύνολο της Ανώτατης / Τριτοβάθμιας (πανεπιστημιακής και τεχνολογικής) Εκπαίδευσης για τον καθορισμό, με κριτήρια ακαδημαϊκά (αλλά και αγοράς) των ειδικοτήτων που είναι χρήσιμες και απαραίτητες να υπάρχουν στα Πανεπιστήμια και στα ιδρυθησόμενα νέα ΤΕΙ.
Όχι μόνο γιατί τα 423 σημερινά πανεπιστημιακά Τμήματα είναι πολλά (ή, μήπως, όχι;), αλλά επειδή η (μικροκομματική) λογική του «συνωστισμού» Σχολών και Τμημάτων με την ίδρυση σε κάθε σχεδόν μεγάλη πόλη της Ελλάδος κι ενός Τμήματος ΑΕΙ, δεν δικαιολογείται σε καμιά περίπτωση από τις μελλοντικές ανάγκες της αγοράς, αγνοεί εντελώς τις υποδομές των Σχολών, επιβραβεύει έμμεσα και συντηρεί ένα γενικευμένο κλίμα ήσσονος προσπάθειας και υποβαθμίζει εκ των πραγμάτων το επίπεδο σπουδών, καθηλώνοντας τα Πανεπιστήμια σε ρόλο κομπάρσου τη στιγμή που η Ανώτατη Εκπαίδευση σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο κινείται πια με υπερηχητικές ταχύτητες και σε λίγα χρόνια, αν ως χώρα συνεχίσουμε στο ίδιο βιολί, οι διαφορές μας θα είναι χαώδεις και μη αναστρέψιμες.
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Β’/βάθμιας (ΠΕ01), δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr).
