Αναγκαία η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση

Από τον Δημήτρη Ζυγούρη, εκπαιδευτικό – ειδικό παιδαγωγό

Διαβάζουμε στον Νόμο 1566/85 του ΥΠΕΠΘ. «Σκοπός της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης είναι να συμβάλλει στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά».

Ο ύψιστος σκοπός δηλαδή της Εκπαίδευσης είναι να συνδυάσει τη γνώση με την αρετή, να δημιουργήσει ήθος και χαρακτήρα, να δώσει δηλαδή ΠΑΙΔΕΙΑ.
Έχουν γίνει αρκετές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις από το 1929 μέχρι σήμερα και σε όλες ο σκοπός της Εκπαίδευσης παραμένει ο ίδιος. Γιατί, άραγε, στα αναλυτικά προγράμματα όλο το βάρος της Εκπαίδευσης πέφτει στην απόκτηση της γνώσης; Η γνώση, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, χωριζομένη αρετής μπορεί εύκολα να γίνει πανουργία.
Δυστυχώς, το σημερινό σχολείο:
α. Με τη μονομέρεια που το διακρίνει δεν μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση μιας πολύπλευρης προσωπικότητας σε διανοητικό, ψυχοσωματικό και αισθητικό επίπεδο.
β. Είναι ανταγωνιστικό και παράγει ανισότητες.
γ. Δημιούργησε και συντηρεί μια τεράστια παραπαιδεία που εξαφανίζει τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών, αφαιρεί και την τελευταία ικμάδα τους, καθώς και ένα σοβαρό ποσό από το εισόδημα των γονέων.
δ. Επιβάλλει ένα εξαντλητικό και άχαρο ωράριο και στις δύο βαθμίδες, περιορίζοντας έτσι τον δημιουργικό χρόνο των μαθητών στο σχολείο και τον ελεύθερο χρόνο στο σπίτι.
ε. Δε φαίνεται ικανό να αντιμετωπίσει τη μάστιγα του σχολικού εκφοβισμού που παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις.
Για να θεραπεύσει, όμως, τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας που έχουν ριζώσει εδώ και πολλές δεκαετίες και παράλληλα να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις, επιβάλλεται να γίνουν ριζικές αλλαγές στον προσανατολισμό του, στους στόχους, στα προγράμματα, στις διδακτικές μεθόδους.
Χρειάζεται, δηλαδή, ένα Σύγχρονο Σχολείο. Τούτο το σχολείο δεν είναι απλά ένα ίδρυμα παροχής γνώσεων, αλλά κυρίως φορέας παιδείας, φυτώριο δημιουργίας χαρακτήρων που φροντίζει για την ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού και τη μετατροπή της ατομικότητας σε προσωπικότητα.
Στοχεύει:
- Στην καλλιέργεια και ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, απαραίτητη στην εποχή της πληροφορίας.
- Στην ανακάλυψη των κρυμμένων ικανοτήτων του μαθητή και τη μετατροπή τους σε δεξιότητες.
- Στην κατάκτηση της αυτογνωσίας.
Επίσης:
- Καλλιεργεί υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις.
- Εστιάζει την προσοχή στην καλλιέργεια της συνεργασίας, της συντροφικότητας, της αλληλεγγύης και της ανεκτικότητας.
- Δίνει στον μαθητή ευκαιρίες να γνωρίσει συστηματικά τον περίγυρό του.
- Τον οπλίζει με δεξιότητες που θα τον βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της καθημερινής ζωής και τον καθιστούν ικανό να αποκτά γνώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του (απαραίτητο σε έναν διαρκώς εξελισσόμενο και μεταβαλλόμενο κόσμο της εργασίας).
Το σχολείο μετατρέπεται σε παιδοκεντρικό. Οι γνώσεις δεν παρέχονται έτοιμες, αλλά δίνεται η ευκαιρία και η χαρά στους μαθητές να τις ανακαλύψουν μόνοι τους με την έρευνα, η οποία γίνεται ισχυρότατο μέσο μάθησης.
Στο Σύγχρονο Σχολείο κεντρική θέση κατέχει η ομαδική εργασία, αλλά και η εξατομικευμένη, όταν και όπου χρειάζεται. Μέσα από αυτήν αναδεικνύονται και καλλιεργούνται πολλά θετικά στοιχεία που συνθέτουν την προσωπικότητα του καθενός (θάρρος, ευγένεια, κοινωνικότητα, πρακτική αντίληψη, υπομονή, πρωτοβουλία, συνέπεια, υπευθυνότητα συλλογικότητα) και τόσα άλλα που συντελούν στην επιτυχία και ευτυχία του ανθρώπου.
Φυσικά το κάθε μάθημα αρχίζει και τελειώνει μέσα στο σχολείο.
Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται και στη σωστή χρήση της τεχνολογίας και στους κινδύνους που δημιουργεί η κατάχρησή της.
Η διδακτέα ύλη περιορίζεται στις βασικές γνώσεις του κάθε μαθήματος και διδάσκεται με τη Σωκρατική, μαιευτική μέθοδο.
Στο Σ.Σ. ο εκπαιδευτικός μαθαίνει στους μαθητές πώς να ανακαλύπτουν τη γνώση με ευχάριστο και αποτελεσματικό τρόπο.
Συνδιαμορφώνει με τους μαθητές προγράμματα εργασίας και κανόνες συμπεριφοράς.
Εποπτεύει τις ομαδικές εργασίες και παρεμβαίνει όταν του ζητηθεί βοήθεια ή για να υπονομεύσει ανταγωνιστική ατμόσφαιρα.
Χρέος του, ακόμη, είναι να γνωρίσει τον μαθητή ως πρόσωπο και να ενεργοποιήσει τα θετικά του στοιχεία, ώστε να τονώσει το ηθικό του και να αποκτήσει αυτοπεποίθηση. Να εντοπίσει τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του, και με προσοχή να τον κατευθύνει στο επάγγελμα εκείνο για το οποίο είναι πλασμένος από τη φύση του και δικαιώνει την ύπαρξή του. Θα πάψει έτσι και ο συνωστισμός στις πύλες των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων.
Εννοείται πως η επαγγελματική εκπαίδευση θα εκσυγχρονιστεί για να εξυπηρετεί τις ανάγκες της κοινωνίας.
Οι μαθητές, έχοντας ενστερνισθεί μια ανθρωπιστική παιδεία και οπλισμένοι με τις αναγκαίες δεξιότητες, θα γίνουν στη συνέχεια οι σωστοί και επιτυχημένοι επαγγελματίες, οι καταρτισμένοι και ευσυνείδητοι εργαζόμενοι, οι άριστοι επιστήμονες, οι ακομπλεξάριστοι και χαρούμενοι άνθρωποι, οι υπεύθυνοι πολίτες.
Τούτοι οι νέοι, ποτισμένοι και ζυμωμένοι με το συλλογικό πνεύμα που καλλιεργήθηκε στο σχολείο, είναι πλέον σε θέση όχι μόνο να μετασχηματίσουν τη χώρα μας κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά, αλλά και να την καταστήσουν ικανή να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και τους κινδύνους που φέρνει η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας και ο ισοπεδωτικός τυφώνας της παγκοσμιοποίησης.