Το Μέγαρο Κατσαούνη

ΛΑΡΙΣΑ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ, ΧΙΛΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣ...

ΓΑΛΛΙΚΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ (1917)

20 Ιουνίου 1917 (Νέο Ημερολόγιο). Ο Γάλλος στρατηγός Sarrail, διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων της Αντάντ, στον εξώστη του μεγάρου Κατσαούνη, χαιρετά το συγκεντρωμένο πλήθος στην Κεντρική πλατεία Θέμιδος. Αρχείο Φωτοθήκης Λάρισας.

Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
[e-mail]

Τέτοια εποχή πριν 107 χρόνια η χώρα μας ζούσε την περίοδο του εθνικού διχασμού.

Είχε ουσιαστικά δύο κυβερνήσεις.
Η μία βρισκόταν στην Αθήνα με την υποστήριξη του βασιλιά Κωνσταντίνου και η άλλη στη Θεσσαλονίκη, αποτελούμενη από την τριανδρία Βενιζέλου-Κουντουριώτη-Δαγκλή, επικουρούμενη από τις συμμαχικές δυνάμεις της Αντάντ. Και οι δύο προσπαθούσαν -αλίμονο- να κυβερνήσουν τον διχασμένο ελληνικό λαό.
Γράψαμε και σε παλαιότερα κείμενα για την κάθοδο των γαλλικών στρατευμάτων από τη Θεσσαλονίκη προς την Αθήνα, για τη μάχη της Σημαίας, την κατάληψη της Λάρισας και την προληπτική ή μάλλον αναγκαστική αποχώρηση όλων των βασιλικών (αντιβενιζελικών) τοπικών ηγετών της (Μητροπολίτης, Νομάρχης, Δήμαρχος). Λίγες ημέρες αργότερα έφθασε στην πόλη μας και ο Γάλλος στρατηγός Maurice Sarrail [1].
Η δημοσιευόμενη φωτογραφία απεικονίζει τον άνω όροφο ενός όμορφου νεοκλασικού κτιρίου της Λάρισας, το οποίο βρισκόταν στη νότια πλευρά της Κεντρικής πλατείας (Θέμιδος). Ήταν 20 Ιουνίου 1917 με το νέο ημερολόγιο και ο στρατηγός Sarrail επισκέφθηκε τα γαλλικά στρατεύματα που είχαν ήδη καταλάβει τη Λάρισα από τα τέλη Μαΐου.
Φθάνοντας σιδηροδρομικώς στη Λάρισα, κατευθύνθηκε στην Κεντρική πλατεία και επισκέφθηκε το στρατηγείο των γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων, το οποίο είχε εγκατασταθεί στον επάνω όροφο του κτιρίου της φωτογραφίας, στον οποίο προηγουμένως στεγαζόταν τα γραφεία της 1ης Ελληνικής Ταξιαρχίας Ιππικού.
O Γάλλος στρατηγός με τον υπασπιστή του βρίσκονται στον δεύτερο από δεξιά εξώστη του κτιρίου και παρακολουθούν στην πλατεία το συγκεντρωμένο πλήθος και τους Γάλλους στρατιώτες, ενώ στον επόμενο εξώστη έχει αναρτηθεί η γαλλική σημαία.
Κοιτάξτε τις λεπτομέρειες του κτιρίου. Το περίτεχνο γείσο κάτω από τη στέγη, τους εξώστες με τα μαρμάρινα φουρούσια και τα περίτεχνα μεταλλικά κιγκλιδώματα και τα άλλα αρχιτεκτονικά στολίδια γύρω από τις πόρτες.
Οι πρόγονοί μας ιδιοκτήτες και κατασκευαστές στόλιζαν και εξωτερικά τα κτίσματά τους. Γιατί πήγε χαμένη τόση ομορφιά!
Θα αναφέρουμε λίγα ιστορικά στοιχεία για την οικοδομή αυτή. Μετά την απελευθέρωση της Λάρισας το 1881 στο σημείο αυτό υπήρχε μια οικοπεδική έκταση την οποία είχε αγοράσει από τους Οθωμανούς που εγκατέλειπαν τη Λάρισα ο δικηγόρος Ευστάθιος Ιατρίδης. Ήταν ένα χέρσο οικόπεδο που τα παιδιά της εποχής το χρησιμοποιούσαν για τα παιχνίδια τους.
Στο βάθος του οικοπέδου αυτού είχε κτίσει ένα μακρόστενο ισόγειο κτίσμα ο φωτογράφος Θεοδωρίδης και εκεί είχε εγκαταστήσει το υποτυπώδες studio του φωτογραφείου του.
Όταν αυτός το εγκατέλειψε, εγκαταστάθηκε στο ίδιο κτίσμα ο ιταλός αρχιμουσικός της Φιλαρμονικής του Δήμου Ρουτζέρο. Ήταν ο άνθρωπος που δίδαξε πρώτος στους Λαρισαίους την ερμηνεία του πενταγράμμου και δημιούργησε τη Φιλαρμονική του Δήμου. Στη συνέχεια το οικόπεδο με το ισόγειο κτίσμα αγοράστηκε από τον Κώστα Κατσαούνη [2]. Σ’ αυτό έκτισε γύρω στα 1900 μια όμορφη διώροφη οικοδομή νεοκλασικού ρυθμού. Το ισόγειο διαρρυθμίστηκε για να στεγάσει καταστήματα και στη δυτική άκρη του υπήρχε η είσοδος για τον επάνω όροφο. Από τα πρώτα καταστήματα του ισογείου ήταν μια μπυραρία, συμβολαιογραφεία, αργότερα οι αδελφοί Παπαγεωργίου στέγασαν την Τράπεζα Θεσσαλίας και το 1917 διαβάζουμε στη φωτογραφία ότι λειτουργούσε το «Ζαχαροπλαστείον Doree του Δημητρίου Α. Πάλτσου».
Στον επάνω όροφο, όπως αναφέρθηκε, ήταν για πολλά χρόνια εγκατεστημένη η Διοίκηση της 1ης Ταξιαρχίας Ιππικού, η οποία είχε έδρα τη Λάρισα και της οποίας πρώτος διοικητής υπήρξε ο στρατηγός Δελαγραμμάτικας.
Αργότερα πέρασε από τη διοίκηση της Μεραρχίας και ο κατόπιν στρατάρχης και πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος.
Το Μέγαρο Κατσαούνη ανατολικά συνόρευε με την αυλή των Δικαστηρίων, ενώ δυτικά υπήρχε από τη δεκαετία του 1900 ένα απλό διώροφο κτίριο, το οποίο γύρω στα 1920 αγοράστηκε από την Εμπορική Τράπεζα, η οποία έπειτα από διάφορες εσωτερικές και εξωτερικές βελτιώσεις στέγασε το τοπικό υποκατάστημά της. Με τον σεισμό του 1941 ο επάνω όροφος του Μεγάρου Κατσαούνη χαρακτηρίστηκε ετοιμόρροπος και κατεδαφίστηκε.
Έμεινε το ισόγειο, όπου στεγάστηκε το καφεζαχαροπλαστείο «Παλλάδιον». Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία Λαρισαίοι αναπολούν το «μικρό Ολύμπιον», το οποίο καταλάμβανε ένα τμήμα του ισογείου και έμεινε ιστορικό, γιατί ήταν τόπος συνάντησης νεαρών και φοιτητών.
Ονομάστηκε έτσι σε αντιδιαστολή με το περίφημο ζαχαροπλαστείο «Ολύμπιον» του Δήμου Γκονταρούλη επί της οδού Κύπρου. Αργότερα, όταν κατεδαφίστηκε το ισόγειο του Μεγάρου Κατσαούνη και το κτίριο που στέγαζε την Εμπορική Τράπεζα, ανάμεσα από το σημερινό Δικαστικό Μέγαρο και την πολυώροφη οικοδομή της Εμπορικής Τράπεζας που κτίστηκαν σ’ αυτό το διάστημα, δημιουργήθηκε ο σημερινός πεζόδρομος της οδού Μαρίνου Αντύπα.
———————————————
[1]. Maurice Sarrail (1856-1929). Γάλλος στρατηγός διοικητής, από τον Οκτώβριο του 1915 του εκστρατευτικού σώματος των Συμμαχικών Στρατευμάτων της Ανατολής (Γαλλίας και Μεγάλης Βρετανίας) στη Θεσσαλονίκη, πιο γνωστού ως Αντάντ (Entente).
[2]. Ο Κώστας Κατσαούνης ήταν έμπορος και μεγαλοκτηματίας. Εκτός από το οίκημα που στέγαζε το «Παλλάδιον», ήταν ιδιοκτήτης του κτιρίου όπου επί χρόνια βρίσκονταν τα γραφεία της Μητροπόλεως Λαρίσης, στην ανηφόρα της οδού Παπαναστασίου προς το Φρούριο, πάνω από το καταχωνιασμένο τότε Αρχαίο Θέατρο. Στην ιδιοκτησία του είχε, επίσης, και άλλα σαράντα περίπου καταστήματα στην οδό Βενιζέλου και την Ανδρούτσου.
Επίσης, δικό του ήταν και το παγοποιείο στη δεξιά όχθη του Πηνειού στα Ταμπάκικα (Αμπελόκηποι), καθώς και μια υδραντλία που βρισκόταν δεξιά από την έξοδο της γέφυρας, προς το Αλκαζάρ, από την οποία αντλούσαν το νερό του Πηνειού και το πωλούσαν στα σπίτια.