Από τη Φωτεινή Σπανού-Θάνου
Συνήθως ζητήματα για τα οποία τίθεται το ερώτημα Αλήθειας ή Μύθου, ακριβώς επειδή διχάζουν την κοινή γνώμη και δημιουργούν μία παραπλανητική εικόνα γύρω από αυτά, απαντώνται από ειδικούς επιστήμονες στον τομέα τους, με ξεκάθαρη μονολεκτική τοποθέτηση ως προς τη μία ή την άλλη πλευρά και φυσικά αιτιολόγηση της άποψης αυτής με τα ανάλογα επιχειρήματα.
Για το συγκεκριμένο δίλημμα ωστόσο, χωρίς την ιδιότητα του ειδικού αλλά ως επιστήμονας, εκπαιδευτικός και σκεπτόμενος άνθρωπος, θα τοποθετούσα την απάντηση, ευτυχώς για το Μύθο και δυστυχώς για την Αλήθεια, περίπου στη μέση. Το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού έχει επωμιστεί και πρεσβεύει, τα τελευταία 15 χρόνια, την αξιοκρατική πρόσληψη εργαζομένων σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, είτε πρόκειται για συμβασιούχους ορισμένου ή αορίστου χρόνου, είτε για μόνιμο προσωπικό. Και ιδού τα ερωτήματα που απορρέουν από την έως τώρα ισχύουσα πραγματικότητα. Αποτελεί όντως το πλέον διαφανές σύστημα επιλογής προσωπικού γιατί; Επειδή τίποτε καλύτερο δεν είχε εφαρμοστεί στο παρελθόν που διαφέντευε κραυγαλέα και όχι εν κρυπτώ και σε μικρότερη κλίμακα όπως γίνεται σήμερα, τη γνωστή σε όλους κομματική αναρχία υπέρ των γαλαζοπράσινων ψηφοφόρων; Το μη χείρον βέλτιστον δηλαδή; Η επειδή αντικειμενικά και επί της ουσίας αντικατοπτρίζει μία αξιόπιστη και αδιάβλητη διαδικασία που λαμβάνει υπόψη της το καθολικό και ολόπλευρο προφίλ ενός υποψηφίου, ελαχιστοποιώντας ή και εκμηδενίζοντας ακόμη την περίπτωση του λάθους ή της αδικίας; Στο χώρο της εκπαίδευσης τουλάχιστον αλλά πιστεύω ακράδαντα και σε άλλους τομείς, παρακολουθώντας την εξελικτική του πορεία από την ημέρα που εφαρμόστηκε, η εξιδανικευμένη μορφή προσλήψεων μέσω ΑΣΕΠ όπως έχει περάσει στην συνείδηση του κόσμου και έρχεται πάλι στο προσκήνιο με τις δηλώσεις του νυν Υπουργού Παιδείας κ. Λοβέρδου διατρανόμενη ως η μόνη ακραιφνής και άχραντος διαδικασία στελέχωσης των εκπαιδευτικών μονάδων από το επόμενο σχολικό έτος με 10.000 διοριστέους, θεωρώ πως δεν υφίσταται για διάφορους λόγους. Απαλλαγμένη από οποιαδήποτε διάθεση ισοπέδωσης των θεσμών και των νόμων του κράτους, θα ξεδιπλώσω τις σκέψεις μου ως προς τα τρωτά σημεία της όλης διαδικασίας προκειμένου κυρίως να προβληματιστούν οι νέοι αφού σε ότι αφορά τους ιθύνοντες, είμαι βέβαιη ότι γνωρίζουν καλύτερα απ’τον καθένα, πως ο ΑΣΕΠ εξωραίζει σε σημαντικό βαθμό το σύστημα προσλήψεων, που ούτως ή άλλως βρίσκει τρόπο κάθε φορά, να αφήνει χώρο για να μπάζει μέσα τα ‘κομματικά’ νερά, εξοστρακίζοντας τεχνηέντως τους ‘ανεπιθύμητους’, δια του φαλκιδεύειν υπογείως.
Στην περίπτωση των εκπαιδευτικών, το σύστημα του 60% - 40%, έδινε τη δυνατότητα πρόσληψης μέσω ΑΣΕΠ στο πρώτο ποσοστό και μέσω προυπηρεσίας στο δεύτερο. Άρα το 60% των διορισμένων στα δημόσια σχολεία, προσλήφθηκαν και ασκούν το επάγγελμα του εκπαιδευτικού επειδή συμμετείχαν σε μία ολιγόωρη διαδικασία γραπτών εξετάσεων και μόνο, ανταποκρινόμενοι αρτιότερα από τους υπόλοιπους σε γνωστικά και παιδαγωγικά ερωτήματα. Σεβαστό και Δίκαιο βεβαίως αλλά εν μέρει! Τόσο για τους επιτυχόντες όσο και για τους επιλαχόντες όπως θα έπρεπε σωστότερα να ονομάζονται αντί επιτυχόντες ή αποτυχόντες (ρετσινιά που στιγμάτιζε ατυχέστατα τους εκπαιδευτικούς που δεν ‘έπιαναν’ τη βάση που είχε οριστεί, λες και δεν υπήρξαν ποτέ πτυχιούχοι). Στα πανεπιστημιακά έδρανα μάθαμε, ότι μία τέτοιου είδους εξέταση, που ελέγχει επιλεκτικά μόνο τις 2 από τις 4 σημαντικές ικανότητες στις οποίες θα έπρεπε ο κάθε υποψήφιος να μπορεί να ανταποκρίνεται, δηλαδή μόνο τη γραπτή κατανόηση κειμένων, και την γραπτή παραγωγή λόγου και όχι την προφορική κατανόηση και προφορική παραγωγή λόγου δεν μπορεί ποτέ να είναι αξιόπιστη και αντικειμενική για τον πολύ απλό λόγο ότι δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την ίδια εκφραστική ικανότητα σε όλα τα προαναφερθέντα επίπεδα. Με απλά λόγια και εντελώς φυσιολογικά κάποιοι άνθρωποι αποδίδουν καλύτερα στα γραπτά και κάποιοι άλλοι στα προφορικά. Κάποιοι σαφώς τα καταφέρνουν εξίσου και στα δύο. Μία μορφή προφορικής εξέτασης που θα μπορούσε και θα έπρεπε να είχε υιοθετηθεί, είναι η Συνέντευξη. Αν και εξοβελισμένη ως δήθεν τέχνασμα απόδοσης ‘bonus’ σε αδύνατους και ημετέρους, θα μπορούσε να ζυγιάσει ακριβέστερα τη δικαιοσύνη της ανθρώπινης αξίας, υπό το όρο ενός αυστηρά επαγγελματικού σχεδιασμού. Συμπερασματικά λοιπόν, ως προς αυτή την παράμετρο, κάποιοι από τους επιλαχόντες εκπαιδευτικούς των προηγούμενων ΑΣΕΠ να αδικήθηκαν και αντιστοίχως κάποιοι ήδη διορισμένοι να ευνοήθηκαν.
Στα ίδια έδρανα επίσης μας είπαν, ότι οι εξωγενείς όσο και απρόβλεπτοι παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν ψυχολογικά ή και να διακόψουν την επιτυχή διαδικασία διεξαγωγής των εξετάσεων της μίας και μοναδικής ημέρας που ορίζεται πανελληνίως και για λίγες μόνο ώρες, είναι αντικειμενικά και αποδεδειγμένα πολλοί, παρόλο που περνάνε συνήθως ως παράπλευρες απώλειες και δεν δημοσιοποιούνται, ως επί το πλείστον, για ευνόητους λόγους. Η ξαφνική απώλεια αγαπημένου προσώπου, η ξαφνική αδιαθεσία λόγω συσσωρευμένου άγχους ή άλλης αιτίας, τυχόν ατυχήματα καθ’ οδόν ή αδιαθεσίας εντός της αίθουσας, έντονη ηχορύπανση σε παρακείμενα κτίρια ή λόγω κυκλοφοριακού κλπ, επιδρούν καταλυτικά στην ψυχολογία των υποψηφίων, αποσυντονίζουν τη σκέψη του και επιφέρουν την αποτυχία. Το ισχύον σύστημα δηλώνει αδυναμία ως προς το να μπορεί να προβλέψει λύση για τα προαναφερθέντα προβλήματα.
Σε ό,τι αφορά την κατηγορία του 40%, δηλαδή αυτή της προϋπηρεσίας, από πού να το πιάσεις το θέμα και να μη πονάει. Αν θεωρήσουμε λογικό και θεμιτό να διορίζονται κάποιοι συνάδελφοι μόνο μέσω προϋπηρεσίας αυτό αυτομάτως έρχεται σε αντίφαση με την αρχή της αξιοκρατίας του ΑΣΕΠ. Διότι, έχει καλώς εάν είχαν κάποια ή κάποιες επιτυχίες σε προηγούμενους ΑΣΕΠ ενισχύοντας τη θέση τους στον πίνακα των αναπληρωτών ώστε να προπορευτούν και να ξεκινήσουν ή να συνεχίζουν να εργάζονται στα δημόσια σχολεία. Αν όμως όπως συμβαίνει με πολλούς από αυτούς, απλώς ευνοούνται κάθε φορά από τα δεδομένα της εκάστοτε εκπαιδευτικής πολιτικής που δεν ξεχνάει ποτέ τα δικά της παιδιά, όπως κυρίως παλαιότερα με τα προγράμματα της Πρόσθετης Διδακτικής Στήριξης στο Λύκειο, όπως τα τελευταία χρόνια με το αναμορφωμένο ολοήμερο πρόγραμμα της κ.Διαμαντοπούλου που αποτελεί καθαρά πολιτική της επιλογή εις βάρος εκατοντάδων εκπαιδευτικών με κατοχυρωμένο δικαίωμα μόνιμου διορισμού που παραμένουν ξεκρέμαστοι, κάτι που συνεχίζει απτόητος και ο νυν Υπουργός, είναι πραγματικά εύλογο να διερωτάται κανείς αν υπάρχει στοιχειώδης λογική σχεδιασμού με αξιοκρατικά κριτήρια. Κλείδωσαν οι πίνακες της προϋπηρεσίας από τις 30/06/2010 και ενώ δεν μεσολάβησε κανένας ΑΣΕΠ με πρωτοβουλία του νυν Υπουργού, 5 χρόνια μετά, πάλι θα ξεκλειδώσουν.
Βλέπετε εσείς να άλλαξε τίποτα; Πάντα κάπως έτσι δε γίνεται; Και κυρίως προεκλογικά; Ας με συγχωρήσουν οι συνάδελφοι που εργάζονται στα Ολοήμερα τα τελευταία χρόνια με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο γιατί η αιχμή δεν αφορά στην αξιοκρατία των προσλήψεών τους και γιατί απολύτως καμία προσωπική ένσταση ή αντιπαράθεση δεν έχω απέναντί τους. Όλοι να δουλέψουν θέλουν και μακάρι να υπήρχαν θέσεις για όλους ώστε και τα κριτήρια πρόσληψης να είναι πιο ελαστικά, όχι όμως οπωσδήποτε ποιοτικότερα και η γκάμα των ειδικοτήτων που εντάσσονται στη δημόσια εκπαίδευση να είναι ακόμη μεγαλύτερη και όχι αναλόγως των προσωπικών προτιμήσεων του εκάστοτε Υπουργού επιλεκτικά προσωπική. Ως προς αυτό το θέμα έγκειται ο υπαινιγμός μου.
Συνοψίζοντας τα παραπάνω, στα περίφημα χρόνια της αξιοκρατίας των προσλήψεων μέσω ΑΣΕΠ, χάριν του οποίου καταργήθηκε το υποτίθεται αναχρονιστικό, αργοκίνητο αλλά τουλάχιστον τίμιο χελωνάκι της επετηρίδας, έχουν καταγραφεί χιλιάδες προσλήψεις μόνο με την προϋπηρεσία, 30μηνου, 24μηνου, ελάχιστων μηνών έως και μηδενική, είτε με το σταυρό στο χέρι είτε με πριμοδότηση από το διεφθαρμένο πελατειακό σύστημα λόγω ‘καλής οικογενειακής ανατροφής’, με ή χωρίς επιτυχία στον ΑΣΕΠ. Και να ξαναθυμίσω εν τω μεταξύ, ότι το ίδιο αυτό αξιοκρατικό σύστημα, πέταξε στο καιάδα παλιούς καλούς πτυχιούχους, αφού συνέχεια τους πήγαινε πίσω η δυναμική διεκδίκηση των θέσεών τους από τις μέχρι και φροντιστηριακά προετοιμασμένες νέες φουρνιές αποφοίτων. Θυμούνται όλοι φαντάζομαι, πόσο ανθηρή υπήρξε για μια δεκαετία η παραπαιδεία του εν λόγω συστήματος. Έχουν διοριστεί στο μεταξύ πολύτεκνοι και τρίτεκνοι μόνο με το κοινωνικό κριτήριο και χωρίς επιτυχία στον ΑΣΕΠ ή έστω προσδιορισμό επιπλέον αξιοκρατικών κριτηρίων. Έχει ακρωτηριαστεί ένα σημαντικό κομμάτι αξιόλογων και εξειδικευμένων επιστημόνων, μόνο και μόνο επειδή το εκάστοτε σύστημα αξιολόγησης αδυνατεί να τους λάβει σοβαρά υπόψη. Παραμένει σε αναμονή μόνιμου διορισμού μέσω AΣΕΠ και προϋπηρεσίας ένας σημαντικός αριθμός συναδέλφων εδώ και τέσσερα χρόνια, με το πρόσχημα της οικονομικής κρίσης, ομηρία που δεν έχει προηγούμενο στο χώρο της εκπαίδευσης και αποτελεί από μόνη της αντισυνταγματική και παράνομη πράξη.
Και για να μη μακρηγορούμε, αφού το θέμα του ΑΣΕΠ ξαναπέφτει στο τραπέζι δια στόματος Υπουργού, ας σκεφτούν σοβαρά οι επιστημονικοί υπεύθυνοι που θα του δώσουν εκ νέου σάρκα και οστά, και που κάθισαν και αυτοί νωρίτερα από εμάς στα ίδια επιστημονικά έδρανα, αν πρώτα απ’όλα είναι αξιοκρατία να μην ισχύει για όλους τους προσληφθέντες ο ΑΣΕΠ, με όποιο καθεστώς και αν αυτοί προσλαμβάνονται (ωρομίσθιοι, αναπληρωτές ή μόνιμοι) και σε όποια ειδικότητα και αν ανήκουν; Αν είναι αξιοκρατία βάση όλων των προαναφερθέντων, να διορίζεται κανείς μόνο με ΑΣΕΠ ή μόνο με την προϋπηρεσία ή αν θα έπρεπε να αξιολογούν πολύπλευρα, πολυδιάστατα και με εμβρίθεια το επιστημονικό προφίλ των υποψηφίων εντάσσοντας στην όλη διαδικασία επιπρόσθετες δοκιμασίες και κριτήρια. Προσωπικά, τον Ιεροφάντη της Παιδείας, που θα μπορούσε να διαμορφώσει τον ‘Homo Universalis’ και που θα τον τοποθετούσε μετέπειτα στη σωστή θέση, κατά το γνωστό ‘Τhe right man in the right place’, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, δεν τον περιμένω πια. Οι εκάστοτε Υπουργοί Παιδείας, τουλάχιστον των τελευταίων ετών, εναποθέτουν ένα λιθαράκι μεταρρύθμισης πάνω στο ήδη κλονισμένο από σεισμικές δονήσεις οικοδόμημά της. Και επειδή πολλά από τα κακώς κείμενα της Παιδείας μας, δυστυχώς χρεώνονται στις προσωπικές επιλογές των πνευματικών καθοδηγητών της, διαπιστώνω μετά λύπης μου, ότι ‘Au royaume des aveugles les borgnes sont rois’, δηλαδή κατά τα κοινώς λεγόμενα, ότι στο βασίλειο των τυφλών βασιλεύουν οι μονόφθαλμοι.
Η Φωτεινή Σπανού – Θάνου είναι εκπαιδευτικός στο 2ο ΔΙΕΚ Λάρισας
