Εφυγε ο παγκόσμιος ανθρωπολόγος Αρης Πουλιανός

Από τον Δημήτρη Τσικούρα, λογοτέχνη

Ήταν το καλοκαίρι του 2001 όταν γνώρισα προσωπικά τον άνθρωπο και επιστήμονα Άρη Ν. Πουλιανό, στο Πνευματικό Κέντρο «Χατζηγιάννειο» της πόλης μας, τον οποίο προσκαλέσαμε ως Ένωση Λογοτεχνών Συγγραφέων Λάρισας (ΕΛΟΣΥΛ) να κάνει μια διάλεξη για τον αρχάνθρωπο των Πετραλώνων της Χαλκιδικής, που ως ανθρωπολόγος και ανασκαφέας έφερε στην επιφάνεια με το συνεργείο του, τα άγνωστα μέχρι το 1960 ευρήματα του αρχανθρώπου του σπηλαίου των 700.000 – 800.000 χρόνων.

Αφού προμηθεύτηκα κάποια από τα βιβλία του, και διαβάζοντάς τα, ανακάλυψα τον πολυπλάνητο, τον πολυτάλαντο, τον πολυταξιδεμένο και περισπούδαστο αυτόν ερευνητή, επιστήμονα και συγγραφέα, της ανθρώπινης καταγωγής και ύπαρξης του ανθρώπινου γένους στον πλανήτη μας, κράτησα στη συνέχεια την επαφή μαζί του, άλλα και με την οικογένειά του, μέχρι και τον θάνατό του, και γνώρισα την πολυδαίδαλη και πολυτάραχη ζωή τους, που θέλω να πιστεύω πως αξίζει να εξιστορήσω κάποια πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία απ’ τη βιογραφία του, αφού τίμησε και την πόλη μας με την παρουσία του σε ένα κατάμεστο «Χατζηγιάννειο».
Ο δρ Άρης Ν. Πουλιανός γεννήθηκε στον Εύδηλο Ικαρίας στις 23 Ιουλίου 1924. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής πολέμησε (1942-1943) κάτω από τη σημαία του Ε.Λ.Α.Σ. και αργότερα (1948-1949) του Δ.Σ.Ε. Αυτή του η δράση προκάλεσε αμέτρητα ακροδεξιά παραληρήματα εναντίον του επιστημονικού του έργου, τόσο εκ μέρους ντόπιων όσο και κυρίως αλλοδαπών «ακαδημαϊκών» κύκλων, γεγονός που σφράγισε όλη του τη ζωή.
Ενδιάμεσα, τα έτη 1945-1948 σπούδασε Βιολογία στις Η.Π.Α. (Queen’s College, Ν.Υ.) και μετά το 1950 Ανθρωπολογία στην τ. Σοβιετική Ένωση, όπου το 1961 υπερασπίστηκε τη διδακτορική του διατριβή (PhD) με το σημαντικότατο θέμα: «H Προέλευση των Ελλήνων». [Στην πρ. Σοβιετική Ένωση έζησε αρχικά στην Τασκένδη και μετά στη Μόσχα, όπου πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές με διδακτορική του διατριβή στην Ανθρωπολογία το 1960 και καθηγητή τον μεγάλο σοβιετικό ανθρωπολόγο Ντέμπετς. Ο τίτλος του διδακτορικού του ήταν: «Η προέλευση των Ελλήνων: Εθνογενετική έρευνα και υποβλήθηκε στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ»]. Αντικείμενο της έρευνάς του πάνω στους Σαρακατσάνους της νότιας Βουλγαρίας, ήταν η φυλετική καταγωγή των Ελλήνων με στόχο την απόδειξη της φυλετικής τους ομοιογένειας. (Το 1956 απέκτησε τον γιο του Νίκο, ο οποίος έγινε κι αυτός ανθρωπολόγος με επιπλέον ~100 επιστημονικές εργασίες).
Έως το 1965 εργάστηκε στο Τμήμα Ανθρωπολογίας της Σοβιετικής Ακαδημίας, διδάσκοντας παράλληλα ως καθηγητής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Κατά τα πρώτα αυτά έτη της 10ετίας του ‘60 διετέλεσε, επίσης, διευθυντής αρχαιολογικών και κυρίως, ανθρωπολογικών ερευνητικών αποστολών στη Ρωσία, τη Βουλγαρία, τη Γιουγκοσλαβία, τη Ρουμανία, τη Γεωργία-Καύκασο, το Καζακστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν.
Από το 1965 που επαναπατρίστηκε, συνεχίζει με νεότερες ανθρωπολογικές μελέτες τόσο στην Ελλάδα (Κρήτη, Αιγαίο, Ιόνιο, Πίνδο, Θράκη, Μακεδονία) όσο και στο εξωτερικό (Αϊνού Ιαπωνίας, Βάσκους Ισπανίας κ.ά.). Οι μελέτες αυτές ρίχνουν φως στην καταγωγή όχι μόνο των βαλκανικών λαών, αλλά και της υπόλοιπης Ευρώπης.
Εκτός από τις εθνογενετικές έρευνες των σύγχρονων πληθυσμών, ασχολείται συστηματικά, επίσης, με τις παλαιοανθρωπολογικές ανασκαφές τού Σπηλαίου των Αρχανθρώπων στα Πετράλωνα Χαλκιδικής (το οποίο είχε ανακαλύψει ο Φίλιππος Χαντζαρίδης στις 10 Μαΐου του 1959) της ανοιχτής θέσης Τρίλλιας Χαλκιδικής, καθώς και του προϊστορικού ελέφαντα στον Περδίκκα Πτολεμαΐδας. Το 1965 προσλαμβάνεται ως επιστημονικός συνεργάτης τουΥπουργείου Συντονισμού και το 1966 διατελεί μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Πατρών, καθώς και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας.
Λόγω της προηγούμενης ανάμειξής του σε δημοκρατικά - αντιφασιστικά κινήματα, το ξενοκίνητο δικτατορικό καθεστώς του 1967 τον απολύει από το Δημόσιο, τον φυλακίζει και τον εξορίζει (ο Άρης Πουλιανός έμεινε επί 8 έτη άνευ μισθού). Ο διωγμός αυτός του δρα Άρη Ν. Πουλιανού οδήγησε δημοκρατικούς ανθρωπολόγους από διάφορες χώρες, όπως τη Γαλλία, τις Η.Π.Α., τη Γερμανία κ.ά., να ζητήσουν με επιστολές την αποκατάστασή του τόσο στην κοινωνική ζωή όσο και στις επιστημονικές δραστηριότητες.
Παρόλο που οι διαμαρτυρίες αυτές οδήγησαν στην απελευθέρωσή του (αποφυλακίστηκε ύστερα από πεντέμισι μήνες), όσον αφορά την επιστημονική του καριέρα δεν υπήρξε παρομοίως αίσια κατάληξη, καθώς αποκλείστηκε έως το 1975 από κάθε κρατική θέση.
Το 1968 εκλέγεται αντιπρόεδρος του 8ου Παγκοσμίου Συνεδρίου Ανθρωπολογίας στο Τόκιο, το 1971 ιδρύει την Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος και το 1977 την Υπηρεσία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας του Υπουργείου Πολιτισμού. Το 1979 εκλέγεται στην Τσεχία πρόεδρος του επόμενου (3ου) Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου Ανθρωπολογίας, το οποίο πραγματοποίησε τις εργασίες του στο Ανθρωπολογικό Μουσείο Πετραλώνων Χαλκιδικής το 1982.
Από το 1983 κι εδώ δέχεται λυσσαλέες επιθέσεις από οργανωμένα αντιεπιστημονικά και ανθελληνικά κυκλώματα, που δρουν κυρίως μέσω κρατικών φορέων. Προσφεύγει αμυνόμενος στην ελληνική Δικαιοσύνη και αποκρούει με επιτυχία τους επιτιθέμενους. Επί 10ετίες διατελεί μέλος του Μονίμου Διεθνούς Συμβουλίου Ανθρωπολογικών και Εθνολογικών Επιστημών της UNESCO και από το 1987 συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στα μέλη της Ακαδημίας Επιστημών της Ν.Υ. Έχει συμμετάσχει σε πάνω από 40 επιστημονικά συνέδρια ανά τον κόσμο, ανακοινώνοντας τις ανακαλύψεις και τα ανθρωπολογικά συμπεράσματά του. Στο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνονται 5 βιβλία και περισσότερες από 100 επιστημονικές εργασίες, δημοσιευμένες σε δεκάδες διεθνή και ελληνικά περιοδικά.
Κάποια από τα βιβλία του είναι: «ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΟΥ ΑΡΧΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΩΝ ΠΕΤΡΑΛΩΝΩΝ - Η ΑΝΑΣΑ ΤΗΣ ΣΠΗΛΙΑΣ», «Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ - ΕΘΝΟΓΕΝΕΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ, Η ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ», «Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ-ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΛΕΒΕΝΤΙΑΣ», «ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΙ - Ο ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟΣ ΛΑΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ (Η ΑΠΩΘΗΜΕΝΗ «ΡΑΤΣΑ» Η ΣΠΙΘΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ)» και άλλα (βλέπε σχετικά).
Το 2006 κυκλοφόρησε βιογραφία του, γραμμένη από την ιατρό σύζυγό του Δάφνη, με τίτλο «Άρης Ν. Πουλιανός - Ανατροπές - Από τη ζωή και το έργο του». Μετά τον θάνατο του Κούμαρη ίδρυσε μια νέα οργάνωση, την Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος.
Το σπήλαιο Πετραλώνων ανακαλύφθηκε το 1959 από τον κάτοικο της ομώνυμης κοινότητας Φίλιππο Χαντζαρίδη. Εκατό περίπου μέτρα νοτιότερα από τη σημερινή τεχνητή είσοδο (πίσω από το Μουσείο), βρίσκεται μία σχισμή τού βράχου τής οροφής, απ’ όπου συγχωριανοί τού μπάρμπα-Φίλιππα κατέβηκαν με σχοινιά και αντίκρισαν το καταστόλιστο με σταλακτίτες και σταλαγμίτες εσωτερικό του έγκοιλου, αντί για κάποια πηγή νερού που περίμεναν να βρουν.
Παγκόσμια γίνεται γνωστό το 1960, όταν ένας άλλος κάτοικος της Κοινότητας Πετραλώνων, ο Χρήστος Σαρηγιαννίδης, βρήκε το περίφημο κρανίο του Αρχανθρώπου.
Ο κύριος όγκος των ευρημάτων, πάντως, εκτίθεται στην αίθουσα εκθεμάτων τού Ανθρωπολογικού Μουσείου που έχει ανεγερθεί δίπλα στο σπήλαιο. Εκεί που σταματούν οι ράγες τού βαγονιού και τελειώνει το τεχνητό τούνελ αρχίζει το ίδιο το σπήλαιο, με πρώτη τη μικρή «αίθουσα της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος». Στο σημείο αυτό υπάρχει αριστερά μία υποθετική αναπαράσταση από τη ζωή των Αρχανθρώπων. Όπως και οι υπόλοιπες αναπαραστάσεις, κυρίως ζώων, αυτές έγιναν, υπό τη συνεχή επίβλεψη του δρα Άρη Πουλιανού, από τη γλύπτρια Αγγέλικα Καλαϊντίδη – Κοροβέση. Δεξιά, στην ίδια αίθουσα, κάτω από ένα διαφανές πλαστικό, έχουν αποκαλυφθεί και παραμείνει στη θέση τους οστά αλόγου, μία σιαγόνα ελαφιού, μία σιαγόνα άγριου όνου και ένα παλαιολιθικό εργαλείο από χαλαζία. Σημειώνεται ότι οι ονομασίες των αιθουσών και των στοών διευκολύνουν τις ανασκαφικές κ.λπ. επιστημονικές και τεχνικές εργασίες.
Μετά από συνεχείς δικαστικούς διωγμούς από το «ελληνικό» κράτος -στις οποίες πρωτοστάτησε ο τότε υπουργός Πολιτισμού Ευάγγελος Βενιζέλος- και τη συνεχή δικαίωση του Άρη Πουλιανού από τα ελληνικά δικαστήρια ο εν λόγω -πλέον επίσημα- μνημονιακός καταστροφέας της Ελλάδας καταφέρνει το 2011 την έξωση του δρ. Άρη Πουλιανού από το Σπήλαιο του Αρχανθρώπου.
Ο διωγμός του δρ. Άρη Ν. Πουλιανού υπήρξε πολυετής, διότι έπρεπε να εξαλειφθεί καθετί που θα υποστηρίζει την εθνογενετική προέλευση των Ελλήνων πέρα από το συστημικό αφήγημα. Έπρεπε να παταχθεί:
- Η πρωτοβουλία του να ανασκάψει το Σπήλαιο του Αρχανθρώπου.
- Να δημοσιοποιήσει τα επιστημονικά ευρήματά του απέναντι στο «καθεστώς» της πανεπιστημιακής κοινότητας (χωρίς να εννοούμε όλους).
- Να θέσει σε αμφισβήτηση παγκοσμίως την αφροκεντρική θεωρεία εξέλιξης του ανθρώπου που είναι το αφήγημα του πανεπιστημιακού κατεστημένου.
- Να δώσει λαμπρό παράδειγμα επιστήμονα που εκποίησε ολόκληρη την περιουσία του για τον ιερό αυτόν σκοπό και την Ελλάδα μας.
- Να δημοσιοποιήσει παγκόσμια τα ευρήματα αυτά.
- Να ανεγείρει ανθρωπολογικό μουσείο.
- Να αναζητήσει (όπως και προσπάθησε) ακόμη και ποινικές ευθύνες στους καθηγητές, ανώτατους υπαλλήλους του Υπ. Πολιτισμού και στον λυσσαλέα πολεμήσαντα υπουργό του ΠΑΣΟΚ για την καταστροφή έως και 50% του κρανίου του αρχανθρώπου και την εξαφάνιση εκατοντάδων αρχαιολογικών ευρημάτων από το Ανθρωπολογικό Μουσείο και -την ακόμη μέχρι και σήμερα (αίσχος!)- απόκρυψη του κρανίου του αρχανθρώπου, αφού δεν ενημερώνουν οι αρμόδιοι που το έχουν ενώ κανείς δεν μπορεί να το δει, και
- Να μεριμνήσει ως Έλληνας για την ακεραιότητα της όλης προσπάθειας, τη στιγμή, μάλιστα, που το «ελληνικό» κράτος και το Υπουργείο Πολιτισμού δεν έδωσε ούτε ένα ευρώ ως στήριξη για οποιαδήποτε ενέργεια και προαγωγή. Και όλα αυτά τη στιγμή που κατασπαταλήθηκαν και σπαταλούνται εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από ΕΣΠΑ, επιδοτήσεις κ.λπ. σε άκρως υποδεέστερες πολιτισμικές επενδύσεις τύπου ανακαίνισης τζαμιών κ.λπ., κ.λπ., κ.λπ.
Αυτά τα ελάχιστα από την πολυσέλιδη βιογραφία του παγκόσμιου επιστήμονα ανθρωπολόγου και συγγραφέα Άρη Πουλιανού, για τους αναγνώστες μας.