Τι «κράτος» θέλουμε;

Από τον Χάρη Ανδρεόπουλο*

Εδώ και πολλά χρόνια στο δημόσιο διάλογο, σ’ επίπεδο τόσο ακαδημαϊκό όσο και στο πλαίσιο της πολιτικής αντιπαράθεσης, διεξάγεται η συζήτηση για το ποιο «κράτος» είναι εκείνο που εξυπηρετεί καλύτερα τα συμφέροντα των πολιτών, την ευημερία τους, την ασφάλειά τους. Το περισσότερο ή το λιγότερο κράτος. Νομίζω ότι μετά τα τραγικά γεγονότα των τελευταίων ετών, όπως - και όλως ενδεικτικώς – η τραγωδία των Τεμπών (τον Φεβρουάριο του 2023), οι καταστροφικές συνέπειες της κακοκαιρίας «Daniel» (τον Σεπτέμβριο του ιδίου έτους) και ιδίως στη Θεσσαλία που ακόμη μετράει τις πληγές της εξ αιτίας, όχι μόνο της εντάσεως της κακοκαιρίας, αλλά και των διαχρονικών αστοχιών και παθογενειών στο σχεδιασμό και τις αντιπλημμυρικές υποδομές, και, προσφάτως, το άλλο τραγικό γεγονός της γυναικοκτονίας (την περασμένη εβδομάδα) μπροστά σε Αστυνομικό Τμήμα της πρωτεύουσας, όλα αυτά καταδεικνύουν ότι η συζήτηση περί κράτους, όπως μέχρι τώρα γινόταν, έχει ξεπερασθεί. Ούτε «περισσότερο» κράτος χρειαζόμαστε, ούτε «λιγότερο». Χρειαζόμαστε ένα κράτος ισχυρό, σοβαρό και αποτελεσματικό – γιατί η αποτελεσματικότητα εκπηγάζει και παράγεται μέσ’ απ’ την ποιότητα κι όχι την ποσότητα.

Ας ξεκινήσουμε απ’ την πλέον επώδυνη τραγωδία, αυτή του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών όπου, εξ αιτίας «ανθρωπίνων σφαλμάτων» θρηνήσαμε 57 νεκρούς, νέα παιδιά, φοιτητές και φοιτήτριες που επέστρεφαν απ’ τις διακοπές πηγαίνοντας στη Θεσσαλονίκη για το μάθημά τους. Ποιος το περίμενε ότι εν έτει 2023 θα χάνονταν σ’ ένα σιδηροδρομικό δυστύχημα τόσοι άνθρωποι επειδή δεν υπάρχει στο σύστημα ελέγχου των ελληνικών σιδηροδρόμων (ΟΣΕ) κάποια τηλεματική δικλείδα ασφαλείας –ένα λογισμικό, σαν αυτό που υπάρχει σ’ όλες τις ευρωπαϊκές χώρες– που να εμποδίζει και αποτρέπει μια τραγωδία εξ αιτίας της ...παράλειψης ενός Σταθμάρχη να κουνήσει έναν λεβιέ;.. Ή, ποιος φανταζόταν ότι εν έτει 2023 θα ετοποθετείτο από το κράτος σε θέση Σταθμάρχη του ΟΣΕ ένας 59χρονος διοικητικός υπάλληλος του Υπ. Παιδείας, δια μετατάξεως μεν, κατά παράβαση της κειμένης νομοθεσίας δε, που προβλέπει ότι το όριο ηλικίας ανέρχεται στα 48 έτη, γεγονός που προκάλεσε και την άσκηση, εκ μέρους του Εισαγγελέως Εφετών Λαρίσης, ποινικής διώξεως για παράβαση καθήκοντος κατά του πρώην προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου του ΟΣΕ και δύο πρώην στελεχών του Οργανισμού που είχαν τη σχετική αρμοδιότητα και ευθύνη. Παράξενα πράγματα βρε παιδί μου – ή μάλλον περίεργα, πολύ περίεργα, παράδοξα, δυσεξήγητα έως ακατανόητα... Ολόκληρος «Πρόεδρος» και «Διευθύνων Σύμβουλος» στον ΟΣΕ (με διδακτορικές σπουδές και πλουσιότατο βιογραφικό) ...δεν γνώριζε ποιο ήταν το ηλικιακό όριο; Ούτε οι «αρμόδιες Υπηρεσίες» (διοικητικές, νομικές, κ.λπ.) του ΟΣΕ είχαν αντιληφθεί ότι (για τη μετάταξη στην υπεύθυνη θέση ενός Σταθμάρχη) υφίστατο αυτός ο (λογικός έως αυτονόητος για μια τέτοια θέση) ηλικιακός περιορισμός; Πού ήταν το «κράτος»;...
Πάμε τώρα στον «Daniel». Στην πρώτη υπηρεσιακή σύσκεψη που έγινε στη Λάρισα (στις 10 Σεπτεμβρίου) υπό την προεδρία του Πρωθυπουργού και παρουσία υπουργών και λοιπών στελεχών (κεντρικών και περιφερειακών) της κρατικής μηχανής, αποφασίσθηκε τη μελέτη για τη διερεύνηση των αιτιών που προκάλεσαν τις καταστροφές, αλλά και τον σχεδιασμό για τα έργα αποκατάστασης και την επάνοδο της ζωής στην κανονικότητα, όλα αυτά τα σημαντικά και σπουδαία, να τ’ αναλάβει όχι μια δημόσια / κρατική Αρχή (ένα Υπουργείο, μια Περιφέρεια ή μια αρμόδια εν πάση περιπτώσει Υπηρεσία. Ούτε μια ελληνική ιδιωτική Μελετητική Εταιρεία, αλλά μια (ιδιωτική, φυσικά) της αλλοδαπής και συγκεκριμένα εξ Ολλανδίας. Η απόφαση του Κυριάκου Μητσοτάκη για την απ’ ευθείας ανάθεση του έργου σε μια ξένη ιδιωτική Εταιρεία όχι μόνο δεν αμφισβητήθηκε από κανέναν (ούτε απ’ το προσηλωμένο στο δόγμα του κρατισμού – ιδεολογίας ένεκα – ΚΚΕ), αλλά έγινε πανταχόθεν δεκτή μάλλον με ανακούφιση!
Από ετούτη τη στήλη διατυπώσαμε, όμως, κι έναν (εύλογο θέλουμε να πιστεύουμε) προβληματισμό («Ε», 23.10.2023 και 28.03.2024, σελ. 3η): Kαλή και χρυσή η ολλανδική μελετητική εταιρεία αλλά (...η απορία) γιατί να μην κληθούν από την Πολιτεία (το κράτος, ντε...) να συμβάλλουν στο έργο για την αποκατάσταση των πληγών στη Θεσσαλία και οι κρατικοί επιστημονικοί φορείς της χώρας; Γιατί έμειναν εκτός και παραμένουν μέχρι σήμερα απόντες απ’ αυτό το έργο ανάθεσης της ερευνητικής - μελετητικής δράσης κρατικοί και επιστημονικοί φορείς. Πού είναι π.χ. τα Πανεπιστήμια και πιο συγκεκριμένα οι (εννέα τον αριθμό – δεν τις λες και λίγες για ένα μικρό κράτος όπως η Ελλάδα) Γεωπονικές Σχολές ή οι (υπερδιπλάσιες στον αριθμό...) Πολυτεχνικές Σχολές (Πολιτικών Μηχανικών, Τοπογράφων, κ.λπ.). Πού είναι οι καθ’ ύλην (επιστημονικά) αρμόδιοι και σχετικοί (εξ επόψεως της φύσεως των ζητημάτων) επιστημονικοί σύμβουλοι τους κράτους (Ν.Π.Δ.Δ.) και εν προκειμένω τα Επιμελητήρια (Γεωτεχνικό [ΓΕΩΤ.Ε.Ε.] και Τεχνικό [Τ.Ε.Ε.]); Με τέσσερις λέξεις: Πού είναι το «κράτος»;...
Και πάμε στο πρόσφατο τραγικό περιστατικό αυτό της δολοφονίας της νέας κοπέλας από την πρώην σύντροφό της έξω από Αστυνομικό Τμήμα, όπου πήγε για βοήθεια και προστασία αλλά τη βρήκε... ‘Οπου στην παράκλησή της να μεταφερθεί με περιπολικό στο σπίτι της, αστυνομικός του Τμήματος της απάντησε «τα περιπολικά δεν είναι ταξί»(...) και της συνέστησε να καλέσει στο «100» μπας και υπάρχει κάποιο διαθέσιμο περιπολικό της «Αμεσης Δράσης» για να τη μεταφέρει στο σπίτι της. Και την ώρα που καλούσε στο «100» λίγα μέτρα από το φυλάκιο του φρουρού του Τμήματος, της επιτέθηκε ο 39χρονος πρώην σύντροφος, ο οποίος της είχε στήσει καρτέρι, τραυματίζοντάς την θανάσιμα με κουζινομάχαιρο. «Όταν μια κοπέλα δολοφονείται έξω από ένα αστυνομικό τμήμα σκύβουμε το κεφάλι και λέμε ότι πρέπει να κάνουμε περισσότερα..» σχολίασε ο πρωθυπουργός, διορθώνοντας δε τον ανεύθυνο αστυνομικό του Τμήματος, είπε ότι «όταν χρειάζεται, τα περιπολικά πρέπει να γίνονται και «ταξί» για να μεταφέρουν τον πολίτη» («Ε», 06.04.2024, σελ. 1 και 15). Kάτι που έχει συμβεί πολλές φορές όταν περιπολικά μετέφεραν πολίτες σε νοσοκομεία για να αντιμετωπισθούν έκτακτα περιστατικά υγείας, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που είχαμε μέχρι και γεννητούρια μέσα σε περιπολικά – γιατί το θαύμα της ζωής χωράει παντού!
* Εν κατακλείδι και επειδή (ευρω-) εκλογές έρχονται (τον ερχόμενο Ιούνιο), ας προβληματισθούμε κι ας ενεργήσουμε θετικά στην προοπτική όχι απλώς να «ανήκομεν εις την Δύσιν» (σύμφωνα με τον διεθνή προσανατολισμό που έδινε στη χώρα ο αείμνηστος Κων/νος Καραμανλής, μετά την πτώση της Χούντας, το 1974, θεμελιώνοντας το δημοκρατικό πολίτευμα στη χώρα μας -στη χώρα που το γέννησε), αλλά κάποια στιγμή (θα πρέπει και) να γίνουμε Δύση και ως κράτος –δηλαδή να είμαστε Δύση, να είμαστε Ευρώπη, στην πράξη, όχι στα λόγια... Ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση θα’ ναι να στείλουμε στις Βρυξέλλες όχι διαφόρους «celebrities» που, δυστυχώς, ξαναεμφανίζονται στις λίστες των κομμάτων, αλλά ικανούς τεχνοκράτες.
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Β/θμιας Εκπ/σης, κλ. ΠΕ01 ([e-mail]).