Συνηθίζονται πολύ γιατί είναι ελκυστικές. Φοριούνται πολύ ως λεκτικό κάλυμμα στόχευσης, με άσφαιρα πυρά, μερικές φορές και από... άκαπνους. Αλλά και ως δήλωση προθέσεων σαφών και συγκεκριμένων. Μερικές φορές η «ανατροπή» θεωρείται ως μεταμοντέρνα, θα λέγαμε, εκδοχή της «αλλαγής», της «μεταρρύθμισης» ή του «μετασχηματισμού». Άλλοτε πάλι αντιστοιχεί σε προτάσεις ριζικές, έως επαναστατικές, συνεπείς με συγκροτημένες ιδεολογίες, και άλλες φορές σαν παυσίλυπο ιδεοληψιών. Ακόμα και μια πολιτική ανατροπή συγχέεται με πολιτειακή ανατροπή. Η σύγχυση είναι προφανής. Και επειδή ο θεός Υπέρβολος λατρεύεται ακόμα στην Ελλάδα, οι... άπιστοι σ’ αυτήν τη θεότητα δικαιούμαστε να στηρίξουμε την... απιστία μας. Με όποιον τρόπο μπορούμε, ακόμα και με μια ανατροπή...
Επιχειρείται, λοιπόν, μια ανατροπή. Ας μην ανησυχήσουν όμως οι φιλήσυχοι και φιλειρηνικοί φίλοι αναγνώστες. Πολύ περισσότερο, ας μην ανησυχήσουν οι αυθεντικοί ανατροπείς. Πρόκειται για μια δοκιμή. Για μια παιγνιώδη αντιστροφή, για μια ανατροπή της κοινής λογικής. Έτσι, για να δικαιολογείται κάποτε-κάποτε και η «Αντί-Θέση».
Στην προσπάθεια ας μας συνδράμει ένας σοφός άνθρωπος, ο Άνταμ Σμιθ. Θεωρείται ένας από τους θεμελιωτές της σύγχρονης Πολιτικής Οικονομίας, με πολλούς υποστηρικτές του και άλλους τόσους αντίπαλους ή διαφωνούντες μ’ αυτόν. Υπήρξε και σπουδαίος καθηγητής της Φιλοσοφίας. Και, για τις ανάγκες, για την οικονομία της συζήτησης, ας σταθούμε σε μια αποσπασματική διαπίστωσή του: «Για να είναι κάποιος ευτυχισμένος πρέπει, πρώτον να είναι υγιής, δεύτερον να μην χρωστάει και τρίτον να έχει καθαρή συνείδηση». Οι προϋποθέσεις που διατυπώνει ελέγχονται μια-μια, με τη σειρά.
Α) Πριν λίγο, μόλις χτες, οι δημόσιες δαπάνες μας για την υγεία συγκρινόταν με αυτές της... Ισπανίας. Κι ας είναι οι Ισπανοί καμπόσες δεκάδες εκατομμύρια παραπάνω. Χώρια οι ιδιωτικές δαπάνες. Αλλά, ακόμα και σήμερα, οι ουρές στα φαρμακεία, οι λίστες του ΕΟΠΠΥ και των νοσοκομείων δείχνουν ότι το σύστημα ανταποκρίνεται. Ενδεικτική είναι και η πληθωρική χρήση συνταγών. Για κάθε έναν κάτοικο αυτού του τόπου χρειάζονται 10 παραπεμπτικά τον χρόνο, αρκεί να είναι υγιής. Λένε ότι γίνεται σπατάλη, πόσο μετράει όμως αν πρόκειται για τη γεροσύνη των νεοελλήνων; Που αλλού το σύστημα μερίμνησε ώστε και τυφλοί να έχουν επαγγελματική αποκατάσταση σαν ταξιτζήδες, ή και οι νεκροί να έχουν φροντίσει για το κάτι τις, με τις συντάξεις τους, για τους κληρονόμους τους; Τρανή απόδειξη της υγείας των Ελλήνων είναι ότι το προσδόκιμο ζωής, ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο, ελάχιστα επηρεάστηκε από την κρίση. Έτσι η λιτότητα, ακόμα και σαν εξαναγκασμένη φτώχεια, αποδεικνύεται υγιεινή για τους υπερήλικες. Αλλά και οι πιτσιρικάδες μας, σε εκπληκτικό ποσοστό υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, το δείχνουν ότι ζουν καλά. Έχετε δει φωτογραφίες, για να συγκρίνετε, με μαθητικές παρελάσεις μεταπολεμικές, με μαθητούδια λιπόσαρκα, πεινασμένα, αδύναμα;... Η πρώτη προϋπόθεση ευτυχίας μας υπάρχει.
Β) Λένε ότι, ως χώρα, χρωστάμε πολλά. Αλλά αυτό δεν είναι πρόβλημα. Γιατί, απλούστατα, μπορούμε να μην πληρώσουμε το χρέος. Είτε με «κούρεμα» που θα επιβάλλουμε σε ένα μέρος του, είτε στο σύνολό του. Με διαπραγματεύσεις σκληρές (σκληρές για ποιούς;) ή και με τσαμπουκά. Μόνο από εμάς εξαρτάται. Άλλωστε αυτό έχει και ηθική βάση. Γιατί αυτοί που μας δάνειζαν, εκτός από τους υψηλούς τόκους που κέρδιζαν, αφού μας υποχρέωναν ενώ εμείς δεν θέλαμε να δανειστούμε, κέρδιζαν και από ότι μας πουλούσαν. Έχασαν πουλώντας μας «Καγιέν» και «Μερσεντές»;
Στο Λονδίνο δεν πηγαίναμε για ψώνια με εορτοδάνεια; Πώς αλλιώς θα εξοφλούσε ο ταλαίπωρος Άκης τις δόσεις για τα «Μιράζ» και τα «Λέοπαρντ»; Αν αναγκαστούμε και «βαρέσουμε κανόνι» ή ... «κανονάκι», θα είναι η δικαιολογημένη εκδίκησή μας στους κουτόφραγκους και τους αχάριστους τοκογλύφους. Φαίνεται να στέκεται και η δεύτερη προϋπόθεση ευτυχίας.
Γ) Μεταξύ μας, τώρα, και η τρίτη προϋπόθεση του Άνταμ Σμιθ φαίνεται να ευσταθεί. Γιατί, μεταξύ μας πάντα, τονίζεται αυτό, ψάχνω και δεν βρίσκω συνέλληνα χωρίς καθαρή συνείδηση. Αν δεν έχεις καθαρή συνείδηση, λογικά, θα πρέπει να νιώθεις ενοχές. Δεν ξέρω κανέναν που να νιώθει ενοχές... Εκείνο που ξέρω είναι ότι πάντα κάποιος άλλος μου φταίει...
Λέγεται, ρίχνουν κάποιοι την ενοχή στους βουλευτές μας. Αλλά αυτοί είναι δικοί μας άνθρωποι, εμείς τους ψηφίζουμε, οπότε μια τέτοια κατηγόρια γίνεται μπούμερανγκ για μας, είναι αυτεπίστροφη βολή. Καλύτερα είναι να αφήσουμε αυτήν τη συζήτηση για άλλη φορά...
Λέγεται επίσης ότι οι υπαίτιοι της κατάντιας μας είναι οι λαδωμένοι, οι φακελάκηδες, οι μιζαδόροι, οι λαθρέμποροι, οι κοπανατζήδες, οι φοροδιαφεύγοντες, οι λαθρόβιοι, οι διεφθαρμένοι, γενικώς. Αλλά αυτοί, χωρίς βάρος στη συνείδηση, ισχυρίζονται ότι είναι... αντιστασιακοί. Αντιστέκονται στο σύστημα, στον καπιταλισμό, στο διεφθαρμένο αστικό καθεστώς. Κοινό τους σύνθημα: «Έλα, μωρέ, από εμένα το φταίξιμο;» Και παρασύνθημα: «Έλα, μωρέ, όλοι έτσι κάνουν!».
Αν γίνει δεκτό ότι ισχύουν για εμάς τα κριτήρια του Άνταμ Σμιθ, επιτρέπεται και η αναφώνηση: «Αφού είμαστε ένας ευτυχισμένος λαός, προς τι το μίσος και ο αλληλοσπαραγμός, ω άνθρωποι-άνθρωποι;»
Ύστερη σημείωση: Με συγκίνησε ο πιλότος, το παλικαράκι που μας πρότεινε υψηλοφροσύνη. Ακούστηκε, επιτέλους, μια λεβέντικη κουβέντα. Μέρα που είναι, μια ειλικρινής ευχή σε όσους εργάζονται διακινδυνεύοντας τη ζωή τους για εμάς, αλλά και στους συνεργάτες τους: «Αξιοσύνη και «καλές προσγειώσεις!»»
xatzis@hotmail.com
