Το ΠΑΣΟΚ αξιωματική αντιπολίτευση

Του Θωμά Παπαλιάγκα, δικηγόρου

Με συνέπεια πλέον οι δημοσκοπήσεις εμφανίζουν το ΠΑΣΟΚ ως δεύτερο κόμμα. Με μεγάλη διαφορά όμως από τη Νέα Δημοκρατία. Η άνοδός του στη δεύτερη θέση δεν συνδυάζεται με την αναμενόμενη εκρηκτική αύξηση του εκλογικού του ποσοστού.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι από τις εκλογές του 2019 σημειώνει συνεχώς αυξήσεις, με αποτέλεσμα το 4,68% του 2015 να γίνει 8% και σήμερα 12%. Στις δε περιφερειακές και δημοτικές εκλογές εμφάνισε εντυπωσιακά καλά αποτελέσματα. Όλοι πλέον, με πρώτο τον πρωθυπουργό, αντιμετωπίζουν το ΠΑΣΟΚ ως το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Οι Ευρωεκλογές του 2024 θα αποτελέσουν τον τελευταίο ίσως σταθμό πριν την οριστική αλλαγή του πολιτικού σκηνικού και την επαναφορά του ΠΑΣΟΚ σε θέση κυβερνητικού κόμματος. Δεν είναι σίγουρο τίποτα ακόμη όμως. Θέλει πολλή δουλειά για το ΠΑΣΟΚ με ορίζοντα τις ευρωεκλογές.
Ολοκληρώθηκε χθες Κυριακή με μια ευρεία και πολύ ουσιαστική σύσκεψη φορέων υπό τον Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Νίκο Ανδρουλάκη η τριήμερη πορεία των στελεχών του ΠΑΣΟΚ στη Θεσσαλία. Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν πολύ θετική και οι παρεμβάσεις πολύ σημαντικές. Το ΠΑΣΟΚ μετά τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές εντείνει το άνοιγμά του στην κοινωνία.
Παλιότερα μάλιστα η έκφραση στην πολιτική διάλεκτο ήταν «κατεβαίνει στην κοινωνία». Η διαφορά με το ΠΑΣΟΚ είναι ότι το ΠΑΣΟΚ δεν χρειάζεται να «κατέβει» στην κοινωνία. Το ΠΑΣΟΚ είναι μέσα από την κοινωνία.
Στη διάρκεια αυτού του τριημέρου έγιναν συζητήσεις, αναζητήσεις και πολύωρες συσκέψεις, που ταιριάζουν στη σοβαρότητα της κατάστασης.
Πόσοι όμως τις παρακολουθούν; Γιατί, όσο σοβαρές και αν είναι, σε πολλούς φαίνονται βαρετές. Είναι όμως;
Η σημερινή μορφή των κομμάτων έχει πολύ μικρή σχέση με τη δομή τους πριν 20 χρόνια. Πολιτικές διαδικασίες γίνονται ελάχιστες. Αποτέλεσμα αυτού είναι η συμμετοχή των μελών στην κατάστρωση της πολιτικής να είναι από πολύ μειωμένη έως ανύπαρκτη.
Με τις μεγάλες δυνατότητες που δίνει η τεχνολογία στη δημοκρατία, είναι αναπόφευκτο πλέον το ηλεκτρονικό κόμμα. Μέσω ηλεκτρονικών διαδικασιών μπορεί να εκφραστεί ο καθένας και να κάνει τις προτάσεις του. Αν θεωρήσουμε δεδομένο ότι κάποιοι διαβάζουν όποιες προτάσεις κατατίθενται ηλεκτρονικά, πρέπει να δούμε αν εξασφαλίζεται η βασική προϋπόθεση της πολιτικής διαδικασίας: η ανταλλαγή απόψεων και η διάδραση.
Ηλεκτρονικό κόμμα δεν σημαίνει σκέτη εικόνα ούτε βίντεο λίγων δευτερολέπτων, διότι αυτά δεν μπορούν να προσφέρουν ανάλυση και ανταλλαγή απόψεων. Ούτε, κατά μείζονα λόγο, σημαίνει lifestyle, φωτογραφίες με συμπαθή ζώα, οικογενειακές στιγμές, χαμόγελα και χαιρετούρες. Αυτά όλα δεν είναι κατακριτέα. Αλλά να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν είναι πολιτική. Είναι συμπάθεια.
Σε αυτά ακριβώς στηρίζεται και το αποκαλούμενο «φαινόμενο Κασσελάκη». Όμως η αλήθεια είναι ότι δεν πρόκειται για φαινόμενο, αλλά για την αποτύπωση του lifestyle στην πολιτική σκηνή. Λειτουργεί στα πρότυπα της λογικής Τραμπ: έδιωξε όλα τα «παλαιοκομματικού τύπου» στελέχη με τον τρόπο του και κράτησε ένα υπόλοιπο του κόμματος, το οποίο είναι κρεμασμένο γύρω του. Το μοντέλο που εισάγει είναι αυτό της απευθείας επαφής του ηγέτη με τον λαό, χωρίς ενδιάμεση παρεμβολή των στελεχών. Ιδίως δε αν αυτά τα στελέχη έχουν την κακή συνήθεια να διαφωνούν με τον ηγέτη... Έτσι, τα στελέχη που απομένουν, κατά κανόνα, διορίζονται από τον ηγέτη, δεν έχουν άποψη δική τους, οφείλουν την ύπαρξή τους στον ηγέτη και λειτουργούν χάριν αυτού και μόνο για αυτόν.
Το 2027 δικαίωμα ψήφου θα έχουν τα παιδιά που σήμερα φοιτούν στην Α’ Γυμνασίου. Λέτε να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα αν ο κάθε υποψήφιος πρωθυπουργός έχει πολιτική συγκρότηση;
Τα παιδιά σήμερα μεγαλώνουν μπροστά σε οθόνες και μαθαίνουν μέσα από αυτές από τη νηπιακή τους ηλικία ακόμη. Τα περισσότερα δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία. Δάσκαλοι παρατηρούν ότι πολλά παιδιά έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με τα βιβλία, δηλαδή τα έντυπα, στην Α’ Δημοτικού. Δεν ξέρουν καν πώς να γυρίσουν τις σελίδες και προσπαθούν να το κάνουν όπως στην οθόνη του κινητού τους τηλεφώνου. Η μετάδοση της γνώσης γίνεται τώρα κυρίως με εικόνες και βίντεο και λιγότερο με βιβλίο και αναλυτικό διάβασμα.
Αντίστοιχα, λοιπόν, λογικά θα μετατραπούν και τα κριτήρια της ψήφου. Των οποίων κριτηρίων πρόδρομος προσπαθεί να γίνει ο Κασσελάκης. Ο οποίος κάθε άλλο παρά ξεγραμμένος πρέπει να θεωρηθεί. Είναι νέος, ικανός, εξαιρετικά επικοινωνιακός, αλλά και άσχετος με την πολιτική. Την τελευταία του ιδιότητα, αυτή της ασχετοσύνης του με την πολιτική, μάλιστα την προβάλλει έντονα.
Και ο Κασσελάκης ίσως είναι η πιο αθώα μορφή ενός τέτοιου, λαμπερού αλλά τελείως κενού, πολιτικού ανδρός, προϊόντος του επικοινωνιακού συστήματος. Γιατί το αντίπαλο δέος πιθανόν να είναι ένας Κασιδιάρης.
Αυτός λοιπόν είναι ο λόγος για τον οποίο το σημερινό πολιτικό σκηνικό είναι επικίνδυνο για το εγγύς μέλλον. Η μονοκομματική δημοκρατία (με κραταιό κόμμα τη Ν.Δ.) δεν θα κρατήσει πολύ. Αν δεν μετατραπεί σε διπολική δημοκρατία με έναν συντηρητικό και έναν προοδευτικό πόλο, ως αξιωματική αντιπολίτευση θα αναδειχθεί κάποιο ακραίο λαϊκίστικο κόμμα. Για αυτό η εκλογική αύξηση του ΠΑΣΟΚ και η ανάδειξή του σε ισχυρή, πολιτικά και εκλογικά, αξιωματική αντιπολίτευση είναι μονόδρομος για τη δημοκρατία και τους πολίτες. Και αυτό θέλει ακόμη πολλή δουλειά. Αλλά αξίζει τον κόπο.