* Από τον Γιάννη Παπαδάτο
Το «φαινόμενο Κασσελάκη» δεν ερμηνεύεται με περισπούδαστες προσεγγίσεις, ερήμην της ανάλυσης της ιδιαίτερης προσωπικότητας του ίδιου του πρωταγωνιστή. Το ενδιαφέρον βιβλίο του καθηγητή Ξενοφώντα Κοντιάδη επιχειρεί να ερμηνεύσει το «φαινόμενο» με τη χρήση ιστορικών, φιλοσοφικών και κοινωνιολογικών αναφορών. Ενώ τα ίδια τα γεγονότα είναι επαρκώς σαφή, συγκεκριμένα και κατανοητά. Η εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη δεν είναι κάποιο κοσμοϊστορικό «μεσσιανικό» γεγονός της «μεταδημοκρατίας», αλλά ένα συγκυριακό, τυχαίο συμβάν, που δεν θα αποτελέσει ούτε υποσημείωση στην πολιτική ιστορία της χώρας μας. Άλλωστε, η διαφορά του από την Έφη Αχτσιόγλου ήταν 15.000 ψήφοι, δηλαδή 1,5 τοις χιλίοις των Ελλήνων πολιτών. Η, δε, διαδικασία εκλογής του Νίκου Ανδρουλάκη είχε διπλάσιο, σχεδόν, αριθμό ψηφοφόρων από εκείνη του ΣΥΡΙΖΑ.
Οι δυνάμεις, οι οποίες τον στήριξαν, είχαν σημαντική επιρροή στα ΜΜΕ, υπήρχε τυπική ή άτυπη βοήθεια από τον Αλέξη Τσίπρα και ο ερωτικός του προσανατολισμός και η προσωπικότητά του ήταν αναμενόμενο να σηματοδοτήσει σημαντική στήριξη στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Ο τυχοδιωκτισμός του ΣΥΡΙΖΑ επί Τσίπρα είχε εγκαταλείψει τη μαρξιστική ανάλυση των κοινωνικών διεργασιών, επιλέγοντας ως αριστερό σωσίβιο την αναφορά σε έναν ιδιότυπο αταξικό, ατομικό και κοινωνικό δικαιωματισμό. Ο Ξενοφών Κοντιάδης γράφει «Το αν ο Κασσελάκης αποδειχτεί ικανός πολιτικός ή μια πολιτική φούσκα... (έχει) μικρή σημασία σε σύγκριση με αυτό καθαυτό το γεγονός της ραγδαίας και εκκωφαντικής ανάδειξής του». Όμως, ανεξαρτήτως του τρόπου εκλογής του, το καίριο ερώτημα είναι εάν ο ίδιος διαθέτει την ανάλογη ηγετική προσωπικότητα για να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή της χώρας.
Όπως έχω γράψει σε προηγούμενο άρθρο μου («Ο Ναρκισσισμός και η ήττα των επιγόνων του Μάρξ», Athens Voice), ο Κασσελάκης είναι αθεράπευτα δέσμιος της ναρκισσιστικής προσωπικότητάς του και επομένως, οι όποιοι σχεδιασμοί για μακροημέρευση στον ΣΥΡΙΖΑ, μοιραία, θα αποτύχουν. Έχει γίνει φανερό από τη δημόσια παρουσία του ότι στερείται ακόμη και την ελάχιστη πολιτική ευφυΐα του Τσίπρα, που του επέτρεψε να δολιχοδρομεί στη μνημονιακή Ελλάδα.
Η ψυχοπαθολογία ακυρώνει τα όποια ιδεολογικά και πολιτικά πλαίσια. Ας θυμηθούμε την πορεία του προικισμένου με υστερική προσωπικότητα Αδόλφου Χίτλερ, αλλά και τον ναρκισσισμό του Ντόναλτ Τραμπ, ο οποίος αποτέλεσε πρότυπο στον Κασσελάκη.
Μια ακραία ναρκισσιστική προσωπικότητα είναι αναμενόμενο να ακυρώσει τις ιδεολογικές και πολιτικές συντεταγμένες ενός αριστερού κόμματος, γιατί είναι εμπόδια στη φαντασιακή αίσθηση παντοδυναμίας και μεγαλείου που τη συγκροτεί. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία, ένα άτομο με ναρκισσισμό «έχει μια μεγαλειώδη αίσθηση σημαντικότητας του εαυτού του (π.χ. μεγαλοποιεί τα επιτεύγματα και τα ταλέντα του και προσδοκά να αναγνωριστεί ως ανώτερος χωρίς ανάλογα επιτεύγματα)» (DSM-IV-TR). Ο ναρκισσισμός αδυνατεί απ’ τη φύση του να υποταχθεί στην αναγκαία ορθολογική κατανόηση της πολιτικής πραγματικότητας, αφού γι’ αυτόν η πραγματικότητα είναι χρήσιμη ως μαγικός καθρέφτης, ο οποίος αντανακλά το μεγαλείο της εικόνας του.
Όπως έχουμε γράψει πριν αρκετά χρόνια (περιοδικό «Σοσιαλιστική θεωρία και πράξη», τεύχος 8, 1990), «Η ιδεολογική – πολιτική ταυτότητα ενός κόμματος είναι το πρώτο στοιχείο που καθορίζει τη φυσιογνωμία του. Η ιδεολογία είναι ο λόγος που «νομιμοποιεί» την ύπαρξή του, αλλιώς πρόκειται για μηχανισμό προσώπων με στόχο την κατάκτηση για ίδιον όφελος του κράτους». Αλήθεια, ποιες αριστερές ιδεολογικές και πολιτικές απόψεις έχει εκφράσει ο Στέφανος Κασσελάκης; Ως αρθρογράφος έγραφε πριν την εκλογή του Τραμπ ότι «Είτε σας αρέσει είτε όχι, ο κ. Τραμπ είναι ένας άνθρωπος με μεγάλα επιτεύγματα». Και πρόσθετε «...κατέχει σημαντική εμπειρία απ’ την πραγματική ζωή που θα μπορούσε να μεταφερθεί στο Οβάλ Γραφείο» (The National Herald, 5/09/2015, Εφ. Συν. 25/11/23).
O Στέφανος Κασσελάκης μετά τη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ έχει μέλλον; Νομίζουμε ότι δεν θα αντέξει, διότι ο κύριος αντίπαλός του δεν είναι ο Τσακαλώτος, η Αχτσιόγλου ή ο Χαρίτσης, αλλά ο εαυτός του. Μια ναρκισσιστική προσωπικότητα αδυνατεί να υποταχθεί στις απαιτήσεις της αδυσώπητης πολιτικής πραγματικότητας. Όπως, εύστοχα, αναφέρει ο Στάθης Καλύβας σε άρθρο του («Καθημερινή», 26/11/23): «Το τρίτο πρόβλημα του Κασσελάκη είναι ο ίδιος του ο εαυτός. Ένα σουρεαλιστικό κράμα αλαζονείας και ανεπάρκειας. Ο δημόσιος λόγος του, που έχω την αίσθηση πως μάλλον δεν διαφέρει πολύ από τον ιδιωτικό του, ξεχωρίζει για την πυκνότητα της σαχλαμάρας». Όλες οι απόψεις του στερούνται όχι απλά στρατηγικής συνοχής, αλλά στοιχειώδους τακτικής σκοπιμότητας. Όσα λέγονται το πρωί αναιρούνται το βράδυ της ίδιας ημέρας.
Ο μύθος του Νάρκισσου μπορεί να είναι αφετηριακός για την κατανόηση της συμπεριφοράς του Κασσελάκη, αλλά η μελλοντική του πολιτική πορεία ίσως ακολουθήσει τον μύθο του Δαίδαλου. Ο εκτυφλωτικός ήλιος της πολιτικής πραγματικότητας σε μια υπερπολιτικολογούσα κοινωνία, θα λειώσει τα φτερά του ναρκισσισμού και η πτώση είναι αναπόφευκτη στις θάλασσες του Αιγαίου ή του Maimibeach.
Ίσως, όμως, οι υποστηρικτές του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν χρήσιμο να διαβάσουν το ποίημα του μεγάλου Αλεξανδρινού ποιητή «Εύνοια του Αλεξάνδρου Βάλα»
...Η Αντιόχεια με ανήκει.
Είμαι ο νέος ο πιο δοξαστός.
Του Βάλα είμ’ εγώ η αδυναμία, ο λατρευτός.
Αύριο, να δης, θα πουν πως ο αγών δεν έγινε σωστός.
(Μα αν ήμουν ακαλαίσθητος, και αν μυστικά το είχα προστάξει,
θα βγάζαν πρώτο, οι κόλακες, και το κουτσό μου αμάξι!...).
* Ο Γιάννης Παπαδάτος είναι ψυχίατρος, ομότιμος καθηγητής ΕΚΠΑ, πρώην βουλευτής ΠΑΣΟΚ
