Η πρακτική του διαίρει και βασίλευε

Ο αείμνηστος Κ. Καραμανλής, είτε έμεινε, είτε δεν έμεινε αρεστός στον λαό, κατά τη δεύτερη πολιτική του σταδιοδρομία (1974 κ.ε.), σε κάποια καίρια προφανώς πολιτική συγκυρία, μεταξύ άλλων δήλωσε πάνω κάτω και το εξής:

ότι η Δημοκρατία έχει ανάγκη από μακρόβιους πολιτικούς σχηματισμούς. Και οπωσδήποτε, για να εκφράσει αυτή του την προφητική ρήση έλαβε αυστηρά υπόψη τις πολιτικές εμπειρίες που απέκτησε κατά την πρώτη του κυρίως κυβερνητική θητεία (1955-1963). Εμπειρίες βγαλμένες τόσο μέσα από το κόμμα που ο ίδιος ηγούνταν (Ε.Ρ.Ε.), όσο και από το συνεχές και αδιάκοπο κομμάτιασμα της αντιπολίτευσης, πράγμα που τον κράτησε στην εξουσία επί οχτώ συνεχή χρόνια, ύστερα από τον θάνατο του Αλ. Παπάγου. Και σχεδόν άλλα τόσα μετά τη Χούντα.
Είναι αλήθεια πως και μέσα στο κόμμα, που ο ίδιος ίδρυσε και το διοίκησε με σιδηρά πειθαρχία συνεπικουρούμενος αρχικά από το παλάτι, ώσπου ήρθε σε ρήξη και αναγκάστηκε να αποχωρήσει, έζησε αρκετές αμφισβητήσεις, οι οποίες έφεραν σοβαρούς κλυδωνισμούς στο κόμμα της Ε.Ρ.Ε και αρκετές κυβερνητικές κρίσεις. Μάλιστα η κρίση λ.χ. που ξέσπασε τον Μάρτη του 1958, ύστερα από την παραίτηση 15 βουλευτών της Ε.Ρ.Ε., μεταξύ αυτών και δύο πολύ βαριά ονόματα, όπως Παπαληγούρας και Ράλλης, και την αποχώρησή τους από το κόμμα, οδήγησε σε πρόωρες εκλογές, που διεξήχθησαν στις 11 Μαΐου του 1958 και χάρη στο εκλογικό σύστημα και τη σαλαμοποίηση των αντιπολιτευομένων κομμάτων, η Ε.Ρ.Ε. κέρδισε ξανά τις εκλογές και με μεγαλύτερη διαφορά εδρών σε σχέση με τις εκλογές του 1956, παρόλο που έχασε περίπου 13% των ψηφοφόρων της! Άρα, η σαλαμοποίηση της αντιπολίτευσης λειτούργησε αναφανδόν υπέρ του Καραμανλή, όπως και σήμερα μια αντίστοιχη σαλαμοποίηση, πρωτοφανής για τα πολιτικά μας δεδομένα, λειτουργεί υπέρ του Μητσοτάκη!
Και ιδού τα εκλογικά αποτελέσματα της 11/5/1958:
- Ε.Ρ.Ε. 41,17% και 171 έδρες.
- Ε.Δ.Α. 24,23% και 79 έδρες.
- Φιλελεύθεροι 20,68% και 36 έδρες.
- Π.Α.Δ.Ε. 10,62% και 10 έδρες.
- Ε.Λ.Κ. 2,24% και 4 έδρες.
Το αξιοσημείωτο είναι ότι εκτινάχτηκε η Ε.Δ.Α. (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά) και κατέλαβε τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πράγμα που ανησύχησε αρκετούς κύκλους όχι μόνο της δεξιάς παράταξης, αλλά και του θεωρούμενου κεντρώου χώρου, οι ηγετικές προσωπικότητες του οποίου με τις συνεχείς των αρχηγικές βλέψεις έριχναν αδιάκοπα νερό στον μύλο της Ε.Ρ.Ε.. Ας σημειωθεί ότι η Ε.Δ.Α. εκτινάχτηκε ως πυροτέχνημα. Αλλά στις επόμενες εκλογές μάλλον λειτούργησε, όπως θα λειτουργήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, 60 περίπου χρόνια αργότερα, για να πιστοποιήσει ότι η ιστορία κύκλους κάνει…
Η διόγκωση της Αριστεράς που εμφανίστηκε άξαφνα στο πρόσωπο της Ε.Δ.Α ανησύχησε φοβερά τον κεντρώο χώρο και ειδικότερα τον ηγέτη των φιλελευθέρων Σ. Βενιζέλο, που ήρθε πλέον σε φανερή ρήξη με τον Γ. Παπανδρέου, αλλά και επαύξησε το φόβο της Ε.Ρ.Ε. για διεύρυνση της κομμουνιστικής απήχησης στον λαό, με επακόλουθο η κυβέρνηση να λάβει άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση του επαπειλούμενου κινδύνου, παρά το γεγονός ότι το Κ.Κ.Ε. βρίσκεται εκτός νόμου. Αλλά η ηγεσία της Ε.Δ.Α. με την ψευδαίσθηση της ακατάλυτης ισχύος επαναπαύεται και δεν επιδιώκει καμία συνεργασία με τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης. Αντιθέτως με τον καιρό θα παρατηρούμε έως και σήμερα στον χώρο της Αριστεράς διασπάσεις επί διασπάσεων, λες και το κάθε στέλεχος διεκδικεί το δίκαιο και το αλάθητο για τη δική του Ομάδα. Και ολοένα φυτρώνουν καινούργια κόμματα… και έπεται συνέχεια.
Και περνάμε στον χώρο των φιλελευθέρων. Η από καιρό σοβούσα κρίση μέσα στο κόμμα έφερε τελικά τη διάσπαση. Τα κυριότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα είναι τα εξής:
- 2 Νοεμβρίου 1958. Ο Γ. Παπανδρέου αποχωρεί από την ηγεσία του κόμματος ακολουθούμενος από πέντε βουλευτές.
- 3 Νοεμβρίου ο Βενιζέλος στηλιτεύει τις ενέργειες Παπανδρέου και διαχωρίζει τις ευθύνες του.
- 22 και 23 Νοεμβρίου συνήλθε το Συνέδριο του κόμματος, οπότε και τέθηκε συν τοις άλλοις και θέμα ηγεσίας. Και επειδή κανένας δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει απόλυτη πλειοψηφία, αποφασίστηκε η εκλογή τριμελούς επιτροπής προκειμένου να συγκαλέσει νέο συνέδριο.
Τελικά, στις 19 Δεκεμβρίου, ο Βενιζέλος ανακοίνωσε την πρόθεσή του ν’ αναλάβει την αρχηγία του κόμματος με επακόλουθο τη διάσπασή του. Έτσι, παρέμεινε με 20 βουλευτές από τους 34. 5 είδαμε ότι ακολούθησαν τον Παπανδρέου, ενώ οι υπόλοιποι 9 ανεξαρτητοποιήθηκαν. Αλλά και στην Ε.Δ.Α. 12 βουλευτές προσχώρησαν στη «Δημοκρατική Ένωση» υπό τον Ηλία Τσιριμώκο, ενώ άλλοι αποσπάστηκαν ως ανεξάρτητοι. Όλες αυτές οι ενέργειες αφήνουν τελικά στην Ε.Ρ.Ε. το κυβερνητικό πεδίο ελεύθερο, οπότε, παρά τις κρίσεις μέσα στους κόλπους του κόμματος και τις υποβόσκουσες συγκρούσεις με το παλάτι, σκεπάζει τα προβλήματά της και πασχίζει να παρουσιάζεται ως το μόνο φερέγγυο κόμμα. Και μάλιστα σε σημείο που δεν πτοείται ούτε από τις καταγγελίες της αντιπολίτευσης «περί βίας και νοθείας», ούτε από τους ανένδοτους αγώνες, ούτε από τη βασιλική αντίδραση. Δείχνει σχηματισμός συμπαγής, που στοχεύει να διατηρηθεί αρραγής και στο μέλλον… Και θα διατηρηθεί μετά τη χούντα ο χώρος, απλώς με άλλη ονομασία. Και την ενότητα του κόμματος της Ν.Δ. σ’ αυτή τη συγκυρία την εξασφάλισε εκτός των άλλων και η σαλαμοποίηση της Ένωσης Κέντρου.
Είδαμε, βέβαια, και το ΠΑΣΟΚ επί πολλά μάλιστα χρόνια να μονοπωλεί την εξουσία, και είδαμε και την αναλαμπή του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ από το 2015-2019, όπου παρουσίαζε επίσης μία ενότητα αρραγή. Αλλά και στις δύο περιπτώσεις η ενότητα ήταν φαινομενική και αυτό φάνηκε μόλις έχασαν την εξουσία, οπότε το μεν ΠΑΣΟΚ αναζητεί έκτοτε την ταυτότητά του, ο δε ΣΥΡΙΖΑ διελύθη στα εξ ων συνετέθη. Άρα, και στις δυο αυτές περιπτώσεις δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για μακρόβιους πολιτικούς σχηματισμούς. Αντίθετα θα βλέπουμε συσπειρώσεις και αποσυσπειρώσεις.
Κι αν απ’ τους χώρους αυτούς δεν λείψει η φιλαρχία, η πολιτική δοκησισοφία, και η προσωποπαγής επιδίωξη συσπείρωσης, τότε, πολύ φοβούμαι, ότι δεν θα μπορούμε να μιλούμε για εναλλαγή κομμάτων στην εξουσία. Κι αν κάτι τέτοιο συμβεί, τότε δεν απομένει παρά να υποστούμε την όποια πολιτική αυθαιρεσία. Κατά συνέπεια η Δημοκρατία έχει απόλυτη ανάγκη την ύπαρξη ισχυρών μακρόβιων πολιτικών σχηματισμών. Διαφορετικά είναι αδύνατο να λειτουργήσει ως πολίτευμα με την πρακτική του διαίρει και βασίλευε.
Οδυσσέας Β. Τσιντζιράκος
Φιλόλογος