Η έννοια του πάθους

Από τον Νίκο Τάχατο

«Είναι ώρα να μεθύσετε’
Για να μην είστε οι βασανισμένοι
σκλάβοι του χρόνου,
μεθύστε χωρίς διακοπή.
Με κρασί, με ποίηση,
με Αρετή, με ό,τι θέλετε»
Σαρλ Μπωντλαίρ
(Γάλλος ποιητής, 1821-1867)

Ετυμολογικά η λέξη Πάθος ( εκ του ρήματος πάσχω) σημαίνει το συναίσθημα που χαρακτηρίζεται από έντονο ενθουσιασμό και επιθυμία για κάτι.

Αν και συχνά χρησιμοποιείται για να περιγράψει αρνητικές συμπεριφορές και καταστάσεις των ανθρώπων ( π.χ. έχει πάθος με τον τζόγο) ή κάποιο σωματικό και ψυχικό πόνο ( π.χ. τα Πάθη του Χριστού), στο παρόν κείμενο θα το εξετάσουμε από την πλευρά του κινήτρου να υλοποιήσουμε τους στόχους μας. Εξάλλου όπως είπε και ο Γάλλος συγγραφέας Μπαλζάκ (1779-1850): όλη η ανθρωπότητα είναι ένα πάθος. Χωρίς Πάθος, η θρησκεία, η ιστορία, η τέχνη δεν θα υπήρχαν. Η ανθρωπότητα χρωστά την ανάπτυξη και εξέλιξή της σε ανθρώπους που στο πέρασμα του χρόνου είχαν παθιαστεί με αυτό που ασχολούνταν. Άνθρωποι, όπως ο Σωκράτης, ο Αριστοτέλης, ο Λεονάρδο ντα Βίντσι, ο Αϊνστάιν και τόσοι πολλοί άλλοι, που στην εποχή τους μπορεί αρχικά να θεωρήθηκαν περίεργοι, τρελοί, ίσως και να διώχθηκαν, αλλά στο τέλος αναγνωρίστηκαν ως ιδιοφυίες που σήμερα τους χρωστάμε πολλά. Το κοινό χαρακτηριστικό αυτών των ανθρώπων είναι ότι ασχολήθηκαν με όλο τους το Είναι στην επίτευξη του σκοπού που είχαν θέσει, ότι έζησαν αγαπώντας υπερβολικά αυτό το οποίο έκαναν.
Πρόκειται για ένα συναίσθημα που στη σημερινή εποχή παρατηρείται ελάχιστα, τόσο σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο, όσο και σε εθνικό.
Πώς έχουμε απαίτηση να λύσουμε τα ατομικά και κοινωνικά μας προβλήματα, από τη στιγμή που έχουμε τυποποιήσει- μηχανοποιήσει τη ζωή μας και οι ενέργειές μας είναι απλά «φωτοτυπία» όσων κάναμε την προηγούμενη μέρα; Η επίτευξη των στόχων της ζωής μας έχουν περιοριστεί στην απόκτηση υλικών αγαθών και στην εξυπηρέτηση του προσωπικού μας συμφέροντος. Έχουμε πάψει να ονειρευόμαστε, να θέτουμε στόχους και να παθιαζόμαστε για την υλοποίησή τους.
Ζηλεύουμε τους υγιώς επιτυχημένους ανθρώπους γύρω μας, αγνοώντας ότι εκείνοι πέτυχαν γιατί αφοσιώθηκαν στον στόχο τους. Αν τους ρωτήσουμε πώς τα κατάφεραν, το πιο πιθανό είναι να μας απαντήσουν ότι κοιμόταν ελάχιστα στη διάρκεια της ημέρας και ότι με θέληση και επιμονή κατανίκησαν τους φόβους τους και τις δυσκολίες.
Μια χώρα, πώς περιμένει να προοδεύσει, όταν οι ηγέτες της δεν διακατέχονται από το πάθος του μεγαλείου για την πατρίδα τους;
Ο αρχαίος πολιτικός Περικλής οδήγησε την αρχαία Αθήνα σε ύψιστα επίπεδα δόξας την πόλη του γιατί είχε παθιαστεί με την ιδέα του μεγαλείου της. Οι πολίτες εκείνης της εποχής λάτρευαν την πόλη τους και θεωρούσαν ευθύνη τους την ανάδειξή της ως την πιο σπουδαία πόλη της Ελλάδας. Σήμερα το πάθος των ηγετών αυτής της χώρας σταματά λίγο μετά τις εκλογές, καθώς εξαντλείται σε μια ακατάσχετη παροχή υποσχέσεων προς τους ψηφοφόρους προεκλογικά. Το ίδιο ισχύει και για τους πολίτες. Εξαντλούν το πάθος τους για την επίλυση των προβλημάτων τους και όλη τους την ενέργεια κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου με στόχο την εκλογή του αρεστού υποψηφίου. Και μετά; Ανακυκλώνονται οι ίδιες συμπεριφορές και πράξεις από όλους, ξεχνώντας ότι από την στιγμή που κάνουμε τις ίδιες ενέργειες, δεν έχουμε δικαίωμα να περιμένουμε διαφορετικά αποτελέσματα.
Εκείνο που επιβάλλεται να γίνει κατανοητό από όλους μας είναι ότι στη ζωή μας χρειάζεται να διακατεχόμαστε από θέληση, από ενθουσιασμό στο κυνήγι των ατομικών ή κοινωνικών στόχων μας. Για να υλοποιήσουμε τους στόχους μας είναι ανάγκη να ζήσουμε παθιασμένοι και αποφασισμένοι. Εξάλλου όπως έχει ειπωθεί: κανένα μεγάλο επίτευγμα δεν είναι δυνατό χωρίς Πάθος (Friedrich Hegel -1770-1831, Γερμανός φιλόσοφος).