οι γιαγιάδες, τα είπαμε κι εμείς σαν γίναμε γονείς, και τα είπαμε μισοκοιμισμένοι, ψόφιοι από την κούραση, μετά τη δουλειά. Μια φορά κι έναν καιρό...
Τα παιδικά μας χρόνια περνούσαν έτσι ανάμεσα σε πολιτείες μακρινές, όπου ζούσε ένας γέρο βασιλιάς, και σε ένα... δάσος. Στο δάσος που ο κακός λύκος έφαγε την Κοκκινοσκουφίτσα, στο δάσος που εγκαταλείφθηκε ο Κοντορεβιθούλης και τ’ αδέρφια του, στο δάσος όπου οι επτά νάνοι έκρυψαν τη Χιονάτη για να γλιτώσει απ’ την παθολογική ζήλια της «κακιάς μητριάς». Μαγικό σκηνικό, μαγικός κόσμος. Καλές νεράιδες, κακές μάγισσες και ξωτικά, πανύψηλα δέντρα και τρεχούμενα νερά. Και στο βάθος, πάντα ένα σπιτάκι όπου έμενε ο φτωχός, πλην τίμιος, ξυλοκόπος, που πάσχιζε να τα βγάλει πέρα πριν τον ερωτευτεί μια βασιλοπούλα...
Μετά, έρχονταν τα καλοκαίρια, η μετάβαση της οικογένειας στο χωριό. Μα στα δάση των παιδικών μας εκδρομών δεν βρίσκαμε κανέναν απ’ τους ήρωές μας. Είχαμε μεγαλώσει πια... Κι εκείνοι έφυγαν για πάντα. Μοναχά κουδούνια αντηχούσαν απ’ τα πρόβατα που έβοσκαν στο βουνό και σποραδικά φωνές από σαλαγίσματα τσοπαναραίων, καθώς τις μετέφερε σαν ηχώ η βουή του ανέμου... Υπήρχε ακόμη κτηνοτροφία στα ελληνικά βουνά.
Πολλά υπήρχαν... Μια ολόκληρη κοινωνία απόλυτα εξοικειωμένη με το δασικό περιβάλλον. Ζούσαν εκεί, μεγάλωναν εκεί, γεννούσαν εκεί, πέθαιναν εκεί. Μου έχουν διηγηθεί ότι ο παππούς μου πέθανε στο δάσος. Δούλευαν, με άλλους μαζί, «στα ξύλα», μετά γύρισε στο σπίτι κι εκεί ένιωσε άσχημα και πέθανε. Έτσι απλά, χωρίς περαιτέρω δράματα, πάμε παρακάτω, η ζωή συνεχίζεται. Άλλοι πάλι ήταν κυρατζήδες, μεταφορείς. Φόρτωναν ξύλα να τα πάνε για πούλημα και μετά από κοπιαστικές διαδρομές μέσα από δάση στα ηπειρώτικα βουνά έφταναν επιτέλους στη μεγάλη πολιτεία, να πουλήσουν, ν’ αγοράσουν προμήθειες και πίσω πάλι. Τα δάση γίνονταν η κατοικία των κτηνοτρόφων σαν κατέβαιναν απ’ τα βουνά για ξεχειμαδιό ή αντίστοιχα σαν ανέβαιναν για ξεκαλοκαιριό. Έστηναν τις σκηνές τους, φτιαγμένες από γιδόμαλλο, σκληρό, ν’ αντέχει κι εκεί άναβαν φωτιές να μπει το τσουκάλι να φάνε οι οικογένειες... Κι ούτε που σκέφτηκαν ποτέ μην πιάσει φωτιά κι ούτε ποτέ έπιασε.
- Άρααα, τι; Χαζοί ήμασταν; Τι φωτιά να πιάσει; Κι εμείς πού ήμασταν;
Πράγματι, ήταν εκεί. Οι άνθρωποι ήταν εκεί. Τα δάση δεν ήταν απλά ο φυσικός τους χώρος. Ήταν η ζωή, η δική τους ζωή. Εκεί και οι θεοί τους, εκεί και οι δαίμονές τους. Στα ξωκλήσια της Αγιά Σωτήρας και της Αγιά Τριάδας, στα πανηγύρια, αντηχούσαν κλαρίνα και βιολιά και τα κρέατα που ψήνονταν ανέπεμπαν τσίκνα στον ουρανό, να τη μυρίσουν οι θεοί, να αγαλλιάσει η ψυχή τους, να φχαριστηθούν και να ελεήσουν τους ανθρώπους.
Στα δάση αυτά οι Τάσοι και οι Γκόλφω της εποχής ερωτεύονταν, πάντα κρυφά, πάντα μυστικά, γιατί τα ήθη ήτανε αυστηρά μεταξύ των μελών της κοινότητας και η τιμή του κοριτσιού... Ξέρεις τώρα... Η προίκα της...
Τα δάση αυτά, πάλι, τους έδιναν τροφή κι άλλα χρειώδη. Χόρτα για τις πίτες τους, «κουκουλίτσια» (κουκουνάρια) απ’ τα πεύκα για να κάψει ο φούρνος, φτέρες για να γεμίσουν τα στρωσίδια τους...
Υποψιάζομαι ότι ο φόβος για πυρκαγιές φώλιασε στο μυαλό των ανθρώπων όταν αυτοί εγκατέλειψαν τα δάση και κατέβηκαν μόνιμα στις πόλεις για αναζήτηση καλύτερης ζωής. Οι συνθήκες είχαν αλλάξει... Το Δασαρχείο τότε τοποθέτησε τις πρώτες πινακίδες, με μια προσέγγιση που την είχα βρει τότε... αφελή, αφελέστατη: «ΑΓΑΠΑΤΕ ΤΑ ΔΑΣΗ. ΕΚ ΤΟΥ ΔΑΣΑΡΧΕΙΟΥ», έγραφε προωθώντας, υποτίθεται, την ιδέα της προστασίας των δασών. Ακόμη τη θυμάμαι αυτήν την ταμπέλα, λίγο έξω απ’ το χωριό, μόνο που με τα χρόνια ξεθώριασε, σκούριασε και μετά κάποιος την έβγαλε και την πέταξε στο ρέμα. «Αγαπάτε τα δάση»... Γιατί, υπήρχε, άραγε, κανένας που τα... μισούσε; Ακόμη και ένα περιβόητο επεισόδιο που σημειώθηκε κάποτε -γνωστό σε όσους παραθερίζουν στα βλαχοχώρια- δεν δείχνει μίσος για το δάσος, ανθρώπινη βλακεία δείχνει. Υπήρχε, λέει, μια μόνιμη διένεξη μεταξύ κατοίκων γειτονικών χωριών για τα βοσκοτόπια, και τη μέρα που οι πρώτοι είχαν το πανηγύρι της Παναγιάς, οι άλλοι πήγαν κι έβαλαν φωτιά στο δάσος για να τους το... χαλάσουν. Και το χάλασαν, αφού όλοι έτρεξαν να σβήσουν τη φωτιά και ακόμη και σήμερα όλοι το θυμούνται και το μολογούν...
Από τότε που τα χωριά έγιναν αποκλειστικά τόποι θερινών διακοπών, οι άνθρωποι εκεί ζουν μόνιμα με έναν αδιόρατο φόβο. Τα πανύψηλα πεύκα είναι μια πρώτης τάξεως καύσιμη ύλη και -κοίτα να δεις!- τα τελευταία χρόνια όλο και πυκνώνουν! Κοπάδια δεν υπάρχουν πια για να φάνε τις κορφές των μικρών ελάτων και να κάνουν φυσική αποψίλωση, κι έτσι οι πλαγιές όλο και δασώνονται. Το πράσινο έχει μπει μέσα στα χωριά. Οι σημερινοί άνθρωποι, τις λίγες μέρες που τα επισκέπτονται, αντί για εκδρομές στο δάσος, πιάνουν τα πλατάνια της πλατείας για τσίπουρα και κουβεντολόι. Έτσι, παλιά εκδρομικά μονοπάτια και δασικοί δρόμοι χάνονται, χορταριάζουν, δεν λογαριάζονται για αντιπυρική ζώνη. Κι όσο πάμε για το βαθύ καλοκαίρι, όλο και μεγαλώνει η αγωνία στα παραθεριστικά χωριά, καθώς στην τηλεόραση, στο καφενείο του χωριού, όλο και παίζουν πλάνα από φωτιές. Γέμισαν οι οθόνες πορτοκαλί χρώμα και καπνίλα. Κι αν έρθει και στα μέρη μας; Αν χέρι κακό και μυαλό διεστραμμένο μας βάλει στο μάτι;
Μα δεν υπάρχει απάντηση για τους καημένους τους ανθρώπους των πόλεων. Παρά μονάχα ένα μήνυμα στο κινητό, σταλμένο από το 112, συνοδευόμενο από τον γοερό ήχο της σειρήνας. Εκκενώστε... Καραβάνια ανθρώπων τρέχουν τότε πανικόβλητα, φλόγες γλύφουν τις μάντρες των σπιτιών, περιουσίες καίγονται, αέρας, αναζωπυρώσεις, εκρήξεις, μια κόλαση.
Τι να περιμένεις, όμως; Επιμηθείς είμαστε όλοι, οικολόγοι του καναπέ, που τρέχουν σε Ημερίδες για την κλιματική αλλαγή βαθέως ανησυχούντες... Στην πραγματικότητα το δάσος, που δεν είναι απλά χιλιάδες δέντρα μαζί, αλλά ένα ολόκληρο σύστημα, ένας ολόκληρος τρόπος ζωής, μας «εκδικείται».
«Αγαπάτε τα δάση»... «Αγαπάτε τα δάση»... Το ξανασκέφτομαι... Αυτοί εκεί στο Δασαρχείο, από τότε ακόμη που είχαν βάλει την ταμπέλα, μπορεί κάτι περισσότερο να είχαν δει ...
ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΕΣΗΣ alexiskalessis@yahoo.gr
