Στο σχετικό άρθρο αναφέρεται πως η αντλησιοταμίευση (Α/Τ) «...αποτελεί την πιο... πράσινη, αλλά και πιο αποτελεσματική τεχνολογία αποθήκευσης ενέργειας μεγάλης κλίμακας. Η σημασία της έχει αποδειχθεί στην πράξη, όπως και τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα έναντι των ιδιαίτερα διαδεδομένων συστημάτων αποθήκευσης με συσσωρευτές (μπαταρίες)».
Αρχικά μας γεννήθηκε η απορία πώς και υπάρχει τόσο ενδιαφέρον στο Ηνωμένο Βασίλειο για την Υδροηλεκτρική Ενέργεια (ΥΗΕ), δεδομένου πως στη χώρα αυτή απουσιάζει γενικά το κατάλληλο ανάγλυφο (ορεινοί όγκοι αξιόλογου ύψους) με δυνατότητες ταμίευσης σημαντικών ποσοτήτων νερού, όπως συμβαίνει στη δική μας χώρα.
Κι όμως, όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, φορείς των ΑΠΕ στη χώρα αυτή θεωρούν πως «....η έλλειψη επαρκούς πολιτικής στήριξης εμποδίζει την ανάπτυξη τεχνολογιών που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του ενεργειακού κόστους και των λογαριασμών, ενισχύοντας την ενεργειακή ασφάλεια», ενώ παράλληλα ασκούν πιέσεις προς την κυβέρνηση να «....υποστηρίξει επειγόντως την ανάπτυξη αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας μακράς διάρκειας, μέσω αντλησιοταμίευσης».
Ειδικότερα υποστηρίζουν ότι το μοντέλο της αντλησιοταμίευσης θα μπορούσε να οδηγήσει σε «εξοικονόμηση ύψους έως και 680 εκατ. λιρών ετησίως έως το 2050», ενώ ισχυρίζονται πως εάν κατασκευαστούν τα προγραμματισμένα έργα «θα πενταπλασιάσουν τον συνολικό τρέχοντα όγκο αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο... θα δημιουργήσουν σχεδόν 15.000 θέσεις εργασίας και θα φέρουν έως και 5,8 δισεκατομμύρια λίρες για την οικονομία της χώρας έως το 2035» (!)
Έχουμε επανειλημμένα αναφερθεί στην ΥΗΕ και ειδικότερα στην Α/Τ.
Με το σύστημα αυτό η παραγόμενη ΥΗ ενέργεια «αποθηκεύεται» με έναν απόλυτα οικολογικό τρόπο, χωρίς να χάνεται ο φυσικός πόρος (το νερό) και χωρίς να απαιτούνται μπαταρίες ή άλλα επιβαρυντικά για το περιβάλλον συστήματα.
Συγκεκριμένα, σε χρόνο που δεν υπάρχει ζήτηση (π.χ. νυχτερινές ώρες) για κατανάλωση ενέργειας, θα αντλείται (με ασήμαντο οικονομικό κόστος) το νερό από μια τεχνητή λίμνη στην περιοχή και, σε ώρες υψηλής ζήτησης, θα «επιστρέφει» παράγοντας πολύτιμη «πράσινη» ενέργεια στον υδροηλεκτρικό σταθμό που θα κατασκευασθεί, χωρίς ουσιαστικά να χάνεται ο φυσικός πόρος (το νερό) που χρησιμοποιήθηκε (και θα χρησιμοποιείται συνεχώς) για την παραγωγή της.
Ας σημειωθεί πως τα έργα αυτά όχι μόνο είναι αποδεκτά με βάση την πολιτική της αναγκαίας στροφής της παγκόσμιας κοινωνίας προς την καθαρή ενέργεια, αλλά πριμοδοτούνται επιπλέον κατά προτεραιότητα από την ΕΕ και πολλές χώρες.
Ακόμη και το ΣτΕ, σε σχετικές προσφυγές που υπήρξαν εναντίον παρόμοιων έργων στην Ελλάδα (π.χ. ΥΗΕ στο Αμάρι της Κρήτης), ΟΡΘΩΣ τις απέρριψε (2022), δίνοντας ένα στίγμα για τη στήριξη έργων της πιο βασικής και πολύτιμης ΑΠΕ, του νερού.
[Και μιας και αναφερθήκαμε στο ΣτΕ, για τη μεγάλη πλειοψηφία της κοινής γνώμης είναι δύσκολο να εξηγηθούν οι αντιφάσεις στις αποφάσεις του που αφορούν στα έργα του Άνω Αχελώου (Συκιά, Μεσοχώρα), όπου το Δικαστήριο συνεχίζει να στέκεται αρνητικά απέναντί τους. Άραγε στην Κρήτη η ΥΗΕ γίνεται δεκτή ως «ανανεώσιμη», ενώ στη Θεσσαλία ανανεώσιμα είναι μόνο τα φωτοβολταϊκά και οι ανεμογεννήτριες;].
Ας μην ξεχνάμε πως η ΥΗΕ είναι ΑΠΕ με υψηλό βαθμό απόδοσης (περίπου 90 %) και διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από τις άλλες ΑΠΕ και κυρίως την αιολική και ηλιακή ενέργεια.
Ένα από τα βασικά της πλεονεκτήματα αποτελεί ο μεγάλος βαθμός εγχώριας προστιθέμενης αξίας, ο οποίος ανέρχεται σε ποσοστό 80 % [όταν π.χ. τα αιολικά περιορίζονται στο 20 %].
Στις σημερινές δύσκολες οικονομικές συνθήκες της χώρας μας, και από μόνο του αυτό το χαρακτηριστικό θα έπρεπε να ληφθεί πολύ πιο υπεύθυνα και σοβαρά υπόψη στον ενεργειακό σχεδιασμό, από τον οποίο «επίμονα» απουσιάζουν τα ΥΗΕ με ευθύνη των κομμάτων που μας κυβέρνησαν (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ).
Επιπλέον, η ΥΗΕ αποτελεί, λόγω της ευελιξίας της στην παραγωγή, αναντικατάστατο στοιχείο για την ευστάθεια του συστήματος και καλύπτει αποτελεσματικά τις αιχμές της ζήτησης και κατ’ επέκταση μειώνει κατακόρυφα τις πανάκριβες εισαγωγές ενέργειας, οι οποίες πολύ συχνά καλύπτονται από λιγνιτικές μονάδες γειτονικών χωρών, ακόμη και από πυρηνικά τους εργοστάσια (!) [Σημ.: τα οποία εμείς απορρίπτουμε στη χώρα μας (ορθώς κατά την άποψή μας), αλλά τα «ανεχόμαστε» και τα χρησιμοποιούμε όταν οι αιχμές στη ζήτηση ενέργειας το απαιτήσουν...].
Σημαντικό είναι επίσης πως τα ΥΗΕ με φράγμα και ταμιευτήρα νερού (η συνήθης μορφή τους) αποτελούν κατά βάση έργα πολλαπλού σκοπού, δηλαδή προσφέρουν τη δυνατότητα, εκτός από την υδροηλεκτρική παραγωγή, τα νερά να χρησιμοποιούνται στις αρδεύσεις, στις υδρεύσεις πόλεων και οικισμών, να βελτιώνουν τη βιοποικιλότητα και να δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες στην πανίδα των ποταμών, να ενισχύουν την ανάπτυξη δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή των τεχνητών λιμνών (αναψυχή, τουρισμός κ.λπ.).
Εξάλλου στους ταμιευτήρες των ΥΗ έργων δημιουργούνται σημαντικά υδατικά αποθέματα που, ειδικά στις μεσογειακές χώρες όπως η Ελλάδα, συμβάλλουν στην αντιμετώπιση παρατεταμένων περιόδων ξηρασίας, καθώς και στην προστασία από πλημμύρες σε κατάντη πεδινές περιοχές, φαινόμενα που εμφανίζονται με μεγαλύτερη ένταση και πολύ πιο συχνά λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Όμως, παρά τα τόσο σημαντικά πλεονεκτήματα της ΥΗΕ που προαναφέραμε, στην Ελλάδα, το τελευταίο αξιόλογου μεγέθους ΥΗ έργο (ΔΕΗ) που εντάχθηκε σε πρόγραμμα χρηματοδότησης και υλοποίησης ήταν το ΥΗΕ Ιλαρίωνα επί του Αλιάκμονα το 1999 (!) και έκτοτε κανένα άλλο (παρότι έως σήμερα ως χώρα έχουμε αξιοποιήσει ΜΟΝΟ το 35% του διαθέσιμου υδάτινου δυναμικού).
Εκτός αυτού, κάποια έργα επί του Άνω Αχελώου (Μεσοχώρα, Συκιά) παραμένουν ημιτελή και εγκαταλελειμμένα, θύματα του σύγχρονου «οικολογικού» σκοταδισμού, αλλά και ισχυρών ενεργειακών συμφερόντων (και όταν χρειαστεί, με την «ευγενή» συνδρομή του Ανώτατου «ακυρωτικού» Δικαστηρίου.....), δεδομένου πως τα έργα Άνω Αχελώου στις τρέχουσες συνθήκες δρουν ανταγωνιστικά στις «δικές» τους ΑΠΕ (ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά) και «πρέπει» οπωσδήποτε, είτε να μείνουν «παγωμένα», είτε (γιατί όχι;) να κατεδαφιστούν (!).
Εξάλλου, ακόμη και το κόστος της κατεδάφισής τους δεν πρόκειται να επιβαρύνει τους προϋπολογισμούς των ενδιαφερομένων επιχειρηματικών ομίλων, ούτε φυσικά θα «αφαιρεθεί» από τις ενισχύσεις των κομμάτων που στηρίζουν τέτοιες εγκληματικές προτάσεις «ακύρωσης» των έργων Αχελώου (πχ. ΣΥΡΙΖΑ).
Ως γνωστόν, ο Ελληνικός λαός θα κληθεί να τα πληρώσει ΚΑΙ αυτά...
Θα ήταν επίσης παράλειψη να μην αναφερθούμε στο σημαντικό ενεργειακό έλλειμμα της Θεσσαλίας, η οποία σημειωτέον επιβαρύνεται σημαντικά και από τις ιδιαίτερα ενεργοβόρες αρδευτικές δραστηριότητες, με τις 33.000 γεωτρήσεις που καταναλώνουν κάθε χρόνο 700 GWh ετησίως!
Πόσο αντιφατικό λοιπόν ακούγεται, παρά τα μεγάλα αυτά ελλείμματα και (ταυτόχρονα) παρά τις τεράστιες δυνατότητες παραγωγής «πράσινης» ανανεώσιμης ενέργειας στους ορεινούς όγκους της Θεσσαλίας, έργα σχεδόν έτοιμα (όπως η Μεσοχώρα της ΔΕΗ) ή αρκετά προχωρημένα (όπως η Συκιά) να αντιμετωπίζουν πλείστα όσα εμπόδια και κίνδυνο να εγκαταλειφθούν ή να καταρρεύσουν.
Και στο σημείο αυτό, κάνοντας μια αναδρομή στο αρχείο του ιστότοπου ypethe.gr, «πέσαμε επάνω» σε μια συνέντευξη που πριν 39 χρόνια (το 1984) είχε δώσει στο «Έθνος της Κυριακής» (δείτε εδώ {2} τον πίνακα) ο τότε υπουργός Ευάγγελος Κουλουμπής για τα έργα στη Θεσσαλία, αναφέροντας στον σχετικό πίνακα πως το 1992 θα έχουν τεθεί σε λειτουργία όλα τα προβλεπόμενα από τον σχεδιασμό της τότε κυβέρνησης ΥΗ έργα στην περιοχή, δηλαδή τα ΥΗΕ Συκιάς, Μεσοχώρας, Πύλης, Μουζακίου και Αυλακίου (!).
Δύσκολα θα μπορούσαμε να αποκρύψουμε τα αισθήματα πικρίας και αγανάκτησης συγκρίνοντας όσα (δεν) υλοποιήθηκαν σε σχέση με τους σχεδιασμούς εκείνης της περιόδου.
Τώρα πια γνωρίζουμε ότι δεν θα ήταν δυνατόν να συμβούν τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο, δεδομένου πως από το 1990 και μετά οι συνθήκες που ίσχυαν κατά τις δεκαετίες 1970 και 1980 είχαν μεταβληθεί.
Ως γνωστόν, μετά το 1990 είχε ωριμάσει σε κάποια από τα κέντρα εξουσίας η ιδέα αλλαγής της ενεργειακής πολιτικής της χώρας, η οποία έως τότε βασίζονταν στις εγχώριες ενεργειακές πηγές (λιγνίτης, νερά) και στις οποίες κατευθύνονταν σημαντικοί πόροι για επενδύσεις αντίστοιχων έργων.
Αυτή η αλλαγή πορείας οριστικοποιήθηκε με την εκλογή του κ. Κ. Σημίτη στη θέση του πρωθυπουργού.
Ήδη είχαν αρχίσει οι προεργασίες για την απελευθέρωση της ενέργειας και την εμπλοκή μεγάλων ιδιωτικών ομίλων στην παραγωγή της, ενώ παράλληλα άρχισε και η προώθηση εισαγωγής του φυσικού αερίου (ΦΑ), αρχικά για την κάλυψη αναγκών στη βιομηχανία και στη θέρμανση κτιρίων.
Στην πραγματικότητα όμως είχε πλέον δρομολογηθεί μια πορεία υποκατάστασης των «κλασικών» εγχώριων πηγών παραγωγής ηλεκτρισμού (πρώτα τα νερά και αργότερα ο λιγνίτης), αρχικά μέσω του Φ.Α., στην πορεία δε και μέσω άλλων ΑΠΕ (άνεμος και ήλιος, του νερού «εξαιρουμένου»...), που με ένα πλήθος ιδιωτικών επενδύσεων έμελλε να κυριαρχήσουν σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα.
Να γιατί ο «πίνακας Κουλουμπή» του 1984 που προαναφέραμε θα ήταν αδύνατο, έστω και στο ελάχιστο, να προσεγγίσει όσα συνέβησαν κατά τα επόμενα χρόνια.
Στην περίοδο όμως που σήμερα διανύουμε έχουμε ήδη βιώσει τα αποτελέσματα αυτής της ενεργειακής πολιτικής [υψηλές τιμές στους καταναλωτές, δραματική επιβάρυνση του δείκτη ενεργειακής εξάρτησης στα επίπεδα του 80%, απώλεια σημαντικών εκτάσεων γεωργικής γης (π.χ. Φ.Β.), ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές «θυσίες» (π.χ. φωτιές όχι πάντοτε «τυχαίες»...), έλλειψη αποθεμάτων νερού, πολύ συχνή ανάγκη εισαγωγών ενέργειας κ.ά.].
Πρόκειται για κατάσταση που απέχει παρασάγγας από τα συμφέροντα της χώρας και της κοινωνίας και συνεπώς εμείς θεωρούμε πως ΟΛΟΙ οι Θεσσαλοί οφείλουμε να διεκδικήσουμε ανυποχώρητα τα έργα αποθήκευσης ενέργειας (Α/Τ) μέσω της μεταφοράς νερών από τον ΥΗ ταμιευτήρα Συκιάς στην έξοδό τους πάνω από το Μουζάκι, πρόταση που εδώ και χρόνια έχει τεκμηριωμένα διατυπωθεί (και υποβληθεί αρμοδίως) από έγκριτους επιστήμονες.
Και επιτέλους δεν είναι δυνατόν η σημασία και η αξία της ΥΗΕ και ειδικά των έργων αποθήκευσης ενέργειας (Α/Τ) να αναγνωρίζεται από τον ιδιωτικό τομέα και τα σχετικά έργα να επιδοτούνται από την ΕΕ [όπως π.χ. το πολύ μεγάλης ισχύος (680 MW) έργο Α/Τ στην Αμφιλοχία από την ΤΕΡΝΑ που ήδη κατασκευάζεται (δείτε εδώ {3} τον σχετικό σύνδεσμο], ενώ η μόνη εταιρεία στην οποία το δημόσιο έχει ακόμη κάποια συμμετοχή και φυσικά τη δυνατότητα να προωθήσει αντίστοιχα έργα, δηλαδή η ΔΕΗ να αδιαφορεί εμφατικά για την Α/Τ προκαλώντας πλήθος ερωτημάτων...
Δυστυχώς για όλα αυτά τίποτε σχεδόν δεν ακούστηκε κατά την πρόσφατη προεκλογική περίοδο από τα κόμματα και τους υποψήφιους εκπροσώπους μας, για λόγους που ήδη έχουμε αναφέρει σε προηγούμενα δημοσιεύματα.
Και όπως φαίνεται ελάχιστα έως καθόλου θα απασχολήσουν και τις αυτοδιοικητικές παρατάξεις που θα διεκδικήσουν την ψήφο μας στις εκλογές του φθινοπώρου, στην προσπάθεια κάποιων από αυτές να μην «ενοχλήσουν» τις κομματικές ηγεσίες στο «παιχνίδι» εξυπηρέτησης συμφερόντων στο οποίο επιδίδονται εδώ και αρκετά χρόνια.
Ο λόγος λοιπόν στους φορείς και στις οργανώσεις πολιτών, παραγωγών και επιστημόνων, που όλο και περισσότερο αντιλαμβάνονται την επίδραση των πολιτικών επιλογών (για τους τομείς που προαναφέραμε) στη ζωή τους και στο μέλλον των ίδιων και των παιδιών τους.
*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος Δ.Σ. ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
{1} Αντλησιοταμίευση: Τώρα την «ανακαλύπτουν» και στο Ηνωμένο Βασίλειο:
https://energymag.gr/news/perivallon/antlisiotamiefsi-tora-tin-anakalyptoun-kai-sto-inomeno-vasileio-fotos/
{2} Πίνακας έργων Αχελώου - Συνέντευξη Ε. Κουλουμπή (ΕΘΝΟΣ):
https://www.ypethe.gr/sites/default/files/archivefiles/1984_7_1_pinakas_ergon_ahelooy_-_koyloympis.pdf
{3} 250 εκατ. ευρώ από την Ε.Ε. για το κολοσσιαίο πρότζεκτ αντλησιοταμίευσης στην Αμφιλοχία – Πότε ξεκινάει το έργο:
https://www.ypethe.gr/news/250-ekat-eyro-apo-tin-ee-gia-kolossiaio-protzekt-antlisiotamieysis-stin-amfilohia-pote-xekinaei
