χρόνια (και) στη χώρα μας είναι αυτός της Βιοηθικής («Βioethics») που ασχολείται, διερευνά και προσεγγίζει κριτικά τα ηθικά ζητήματα και διλήμματα που απορρέουν από τις βιοϊατρικές καινοτομίες και τις εφαρμογές τους (μεταμοσχεύσεις, υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, αμβλώσεις, ευθανασία, κ.λπ.). Αποτελεί στις μέρες μας ένα αναπόσπαστο πεδίο μελέτης, έρευνας και διδασκαλίας στην Ιατρική, τη Νομική και τη Θεολογική Επιστήμη, έχοντας εισέλθει εδώ και χρόνια στα προγράμματα σπουδών των αντιστοίχων Σχολών, επιπροσθέτως δε έχει λάβει θεσμική μορφή πολιτειακής (κράτος) και εκκλησιαστικής (Εκκλησία της Ελλάδος) έκφρασης / εκπροσώπησης, μέσω δύο Επιτροπών που συγκροτούνται από καταξιωμένους επιστήμονες και φωτισμένους ιεράρχες.
Πρόκειται για την «Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής» (https://bioethics.gr/) με πρόεδρό της την κ. Έφη Βαγενά, καθηγήτρια Βιοηθικής στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Ζυρίχης και τη «Συνοδική Επιτροπή Βιοηθικής» της Εκκλησίας (https://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/commitees/bioethics/bioethics.htm) με πρόεδρό της τον Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρωτικής, κ. Νικόλαο Χατζηνικολάου.
Μου ήρθαν στο μυαλό όλα αυτά τα περί της Βιοηθικής και της επιστημονικής εφαρμογής και θεσμικής λειτουργίας της (και) στη χώρα μας μ’ αφορμή τον θόρυβο που ξέσπασε την περασμένη εβδομάδα λόγω των δηλώσεων του (πανεπιστημιακού) ιατρού και υποψήφιου βουλευτή της ΝΔ (Ν. Ευβοίας), κ. Σπύρου Πνευματικού, σε ραδιοφωνικό σταθμό («ΣΚΑΪ»), δηλώσεις περί «διαλογής» ογκολογικών / καρκινοπαθών ασθενών τελικού σταδίου. Θέτοντας την παράμετρο του κόστους για τους καρκινοπαθείς, ο κ. Πνευματικός είπε ότι «υπάρχει ένα σημείο που δεν έχεις λόγο να κάνεις τίποτε παραπάνω (...). Ένας καρκινοπαθής τελικού σταδίου δεν είναι υποχρεωτικό (...), δεν θα τα καταφέρει, δεν έχει καλή πρόγνωση, πρέπει κάποια στιγμή να τραβήξουμε μια γραμμή (...), πρέπει να γίνει μια επιλογή (σ.σ.: στα Νοσοκομεία) πόσο μπορούν να ξοδέψουν (...)».
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι δηλώσεις αυτές του γιατρού και υποψήφιου βουλευτή προκάλεσαν αλυσιδωτές αντιδράσεις που έφθασαν σε σημείο «αποβολής» του από το ψηφοδέλτιο μετά την «κόκκινη κάρτα» που του έδειξε ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, δηλώνοντας, μάλιστα -ο πρόεδρος της ΝΔ-, «κάθετα αντίθετος» σε τέτοιες δηλώσεις, εκφράζοντας «τη λύπη του που τόσοι άνθρωποι με καρκίνο ένιωσαν άσχημα» και απαντώντας πολιτικά πως: «Ένα πράγμα δεν πρόκειται να διαπραγματευθώ: Την καθολική πρόσβαση του πολίτη, ανεξαρτήτως σε ποιο στάδιο βρίσκεται, στην καλύτερη θεραπεία που προσφέρει, που μπορεί να προσφέρει το ΕΣΥ» («Καθημερινή, 10.06.2023, σελ. 4).
Έκανε καλά ο Κυριάκος; Πολύ καλά! Άριστα! Γιατί τα όρια της ιατρικής προσφοράς σε σχέση µε τα όρια του σεβασµού στη ζωή και τον θάνατο, στο σηµείο του µεθορίου τους, δεν μπορεί να υπόκεινται σε προϋποθέσεις οικονομικού κόστους. Δεν μετριέται η ζωή σε χρήμα! Κάθε βοήθεια της επιστήμης προς τον άνθρωπο για τη θεραπεία της (δείνα) ασθενείας θεωρείται -και είναι- ευλογία (καθώς όπως γράφαμε και κατά την περίοδο της πανδημίας («Ε», 11.01.2021, σελ. 3) «Κύριος ἔδωκεν ἀνθρώποις ἐπιστήμην ἐνδοξάζεσθαι ἐν τοῖς θαυμασίοις αὐτοῦ», Σοφ. Σειράχ, Κεφ. 38, 6).
Ας προσεγγίσουμε, όμως, το θέμα λιγάκι πιο ψύχραιμα, πιο πολιτικά, πιο κοινωνικά, εστιάζοντας και επικεντρώνοντας στο λάθος που έκανε ο κ. Πνευματικός, όχι μόνο επί του περιεχομένου της απόψεώς του αυτής καθ’ εαυτής, αλλά και επί της διαδικασίας. Προέβη σε δηλώσεις, για ένα πολύ σημαντικό, «λεπτό» θέμα βιοηθικής διάστασης, μιλώντας όχι σε ένα επιστημονικό συνέδριο ή forum, αλλά σ’ έναν ραδιοφωνικό σταθμό.
Πράγμα που σημαίνει ότι ο κ. Πνευματικός όφειλε να λάβει υπόψη του την ηθική πλευρά των ζητημάτων και στο πλαίσιο της ανθρώπινης ενσυναίσθησης να θέσει τους φραγμούς εκείνους που δεν θα χρειαζόταν σ’ ένα επιστημονικό Συνέδριο, όπου de facto η πολύπλευρη, ακόμη και ακραία ή «αιρετική» προσέγγιση των πραγμάτων φτάνει σε αυτιά εξοικειωμένα στο διαφορετικό ή το «αιρετικό».
Η κοινωνία προσεγγίζει συχνά λιγότερο με τη «λογική» και περισσότερο με το συναίσθημα κάθε πλευρά του επιστητού.
Όπως και να ‘χει, η κάθε άποψη κρίνεται -και αυτήν του κ. Πνευματικού κρίθηκε και αποδοκιμάστηκε όχι μόνο από τον πρόεδρο της ΝΔ, αλλά και από τον Ιατρικό Σύλλογο και η ένταση εκτονώθηκε μετά τη συγγνώμη που ο ίδιος ζήτησε από κάθε πολίτη και ασθενή χωριστά και την απόφαση που έλαβε ν’ αποσυρθεί από την εκλογική μάχη- «πληρώνοντας» έτσι το λάθος του.
Συμπέρασμα: Καλή η προεκλογική αντιπαράθεση και αναγκαία για το δημοκρατικό πολίτευμά μας, αλλά τέτοια θέματα ιατρικά και βιοηθικά καλό είναι να μένουν στο συντεταγμένο επιστημονικό /θεσμικό τους πλαίσιο -και ειδικά η ανθρώπινη ζωή η περί αυτής μέριμνα και φροντίδα- στην «ιερότητα» που της αρμόζει και της αξίζει.
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Β/θμιας Εκπ/σης, κλ. ΠΕ01 (xaan@theo.auth.gr)
