Στην κατακραυγή που δημιουργήθηκε, ο Θ.Π. παρουσίασε την εξής διευκρίνιση: “Σας διορίσαμε όλους μαζί τα φάγαμε”. Αναφέρθηκε προφανώς στην εγγενή παθογένεια των πελατειακών σχέσεων. Με τον τρόπο αυτόν καταλόγισε ευθύνες και στους ψηφοφόρους που πίεζαν αφόρητα τους πολιτικούς να διορίσουν τα παιδιά τους στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, ενώ δεν είχαν τα απαιτούμενα προσόντα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο που αναφέρει ο καθηγητής Γιώργος Μέργος, ο οποίος ανέλαβε τη διοίκηση του ΙΚΑ επί κυβερνήσεως Κώστα Καραμανλή. Στο άρθρο του στην Καθημερινή (10.9.2011) αναφέρει: “Από τους 9.500 περίπου διοικητικούς υπαλλήλους, σήμερα, του ΙΚΑ, οι 4.500 διορίστηκαν κυριολεκτικά σε μία νύχτα, χωρίς ουσιαστικό έλεγχο προσόντων, 45 ημέρες προ των εκλογών του 1985”.
Είναι βέβαιον ότι οι πελατειακές σχέσεις συνέβαλαν στην αύξηση των κρατικών δαπανών με επίπτωση στη διόγκωση του χρέους που οδήγησε στην οικονομική κρίση και στα μνημόνια. Ο κύριος, όμως, παράγων που προκάλεσε την οικονομική κρίση ήταν η οικονομική πολιτική της χώρας η οποία εγκαινιάστηκε κατά την πρώτη οκταετία του ΠΑΣΟΚ με τον Ανδρέα Παπανδρέου (στο εξής Α.Π.).
Ο Α.Π. θέλησε να εφαρμόσει μίαν εξόχως φιλολαϊκή οικονομική πολιτική με χρήματα όμως που δεν διέθετε, αλλά δανειζόταν. Με «ξένα κόλλυβα», όπως χαρακτηριστικά είχε πει ο δικός του υπουργός Οικονομικών Κουλουριάνος. Είναι δε γνωστό και σε μη οικονομολόγους ότι, παροχές που δεν στηρίζονται σε πραγματικά έσοδα του κράτους, αλλά σε δανεικά, δημιουργούν μίαν επίπλαστη όσο και εύθραυστη ευημερία. Έτσι, βρεθήκαμε σε μία διαρκή αναντιστοιχία ανάμεσα στις κοινωνικές προσδοκίες και στην οικονομική πραγματικότητα. Ο οικονομολόγος Α.Π. έβλεπε πού βαδίζει η οικονομία με τη διόγκωση του δημοσίου χρέους και μάλιστα, σε μία κρίση ειλικρίνειας, είπε: «ή τιθασεύουμε το χρέος ή θα μας θάψει». Ανέθεσε στον έμπιστό του Απόστολο Λάζαρη, ο οποίος υπήρξε ο πρώτος του υπουργός Συντονισμού, να παρουσιάσει μία εμπιστευτική έκθεση για την κατάσταση της οικονομίας. Ο Λάζαρης δεν μάσησε τα λόγια του. Του επισήμανε ότι το δημόσιο χρέος, από το 1981 που ανέλαβε την εξουσία το ΠΑΣΟΚ έως το 1989, αυξανόταν με ρυθμό 40 % τον χρόνο. Αναγκάστηκε λοιπόν ο Α.Π. να εφαρμόσει μία πολιτική λιτότητας, την οποία όμως, όταν πλησίαζαν οι εκλογές, εγκατέλειψε απότομα με το περίφημο «Τσοβόλα, δώστα όλα». Ο πολιτικός ΑΠ νίκησε κατά κράτος τον οικονομολόγο ΑΠ. Καμία από τις κυβερνήσεις που ακολούθησαν, τόσο του ΠΑΣΟΚ όσο και της ΝΔ, δεν τόλμησε ή τόλμησε μεν, αλλά δεν κατάφερε να εφαρμόσει μία πολιτική λιτότητας. Έτσι φθάσαμε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας όταν πρωθυπουργός ήταν ο γιος του Γιώργος. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο πατέρας Παπανδρέου τοποθέτησε στην οικονομία μία ωρολογιακή βόμβα που έσκασε στα χέρια του γιου του, όταν κι αυτός εδέησε να γίνει Πρωθυπουργός.
Άγγελος Ζαχαρόπουλος
