Βοήθεια για τα Γενικά Αρχεία Λάρισας

Από τον Σταύρο Γουλούλη, πρώην προϊστάμενο των ΓΑΚ

Δεν μπορώ να μην ανταποκριθώ σε κάτι που ζήτησαν υπάλληλοι των ΓΑΚ Λάρισας στο Συνέδριο του Ομίλου Φίλων Θεσσαλικής Ιστορίας (23-24 Φεβρ. 2023): «Παρακαλούμε να μας βοηθήσετε». Τι βοήθεια μπορούμε να δώσουμε οι πολίτες; Κάθε οικοκυρά μόνη της υφαίνει, συμμαζεύει: με καίρια έργα, συσπειρώνει την καλή διάθεση όλων. Έτσι αυγαταίνει υλική και άυλη περιουσία.
Είχα διαφορετικές προσδοκίες, μετά από χρόνια αναμονής, συγκρίνοντας με τις τότε δυνατότητες σε ανάλογο χρονικό που υπηρέτησα στα ΓΑΚ (1997-2010) (τα περισσότερα χρόνια μόνος μου) ως αναπληρωτής. Τότε, όπως προβλεπόταν, αποχώρησα λόγω διορισμού μόνιμου προσωπικού, αρχειακών πλέον υπαλλήλων (2010-2023). Πρώτη φορά είδα δείγμα του έργου των και παρά την προσπάθεια δεν με κάλυψε. Επί της ουσίας: Βρήκα στον 7ο χρόνο λειτουργίας της Υπηρεσίας 50 αταξινόμητα αρχεία (περ. 200 μέτρα) και 700 βιβλία. Παρέδωσα 550 αρχεία (πάνω από 3.000 μέτρα, όλα ταξινομημένα εκτός από δύο-τρία) και πάνω από 25.000 βιβλία. Η σημερινή ομάδα πολλών υπαλλήλων πόσα αρχεία-βιβλία προσέθεσε, πόσα αρχειοθέτησε; Η ηλεκτρονική επεξεργασία που τώρα κάνει είναι δεύτερο έργο, αφής στιγμής τα αρχεία κινδυνεύουν, κυρίως από την ανακύκλωση.
Δεν είδαμε πάνω σε αυτόν τον τομέα κάτι ιδιαίτερο. Μήπως γι’ αυτό στην πρώτη εμφάνιση ουδόλως ανέφεραν τη συμβολή αυτών προσέφεραν τα μέγιστα; (Του γράφοντος στα ΓΑΚ Λάρισας και του αείμνηστου Δημήτρη Αγραφιώτη στο Αρχείο Αγιάς. Άραγε, έχουν τοποθετήσει εκεί κάποια φωτογραφία του πρωτοπόρου συναδέλφου που μας έμαθε τι σημαίνουν αρχεία!). Αναγνώρισαν, βέβαια, το λάθος τους, αλλά είναι κρίμα νέα άτομα, γνωρίζοντας πλέον τι σημαίνει Δημόσιο, να μην εφαρμόζουν ανυποκρίτως αρχές, δεοντολογία. Ασφαλώς δεν έχουν την εντύπωση ότι η παρουσία μου στα ΓΑΚ καλύπτεται από το καλώς νοούμενο καθήκον, τον μισθό.
Καλά είναι αντί για ηλεκτρονικά-διαδικτυακά επιτεύγματα να προβάλλεται πρώτα το κύριο έργο της Υπηρεσίας, πως εξασφαλίζουν τα νόμιμα συμφέροντα των πολιτών. Μίλησα ήδη για την αναγκαία παραλαβή αρχείων. Πόσες αυτοψίες έκαναν, όπως προβλέπεται, ποιες συνδέσεις με τις Υπηρεσίες διατηρούν, χρησιμοποιούν τεχνολογία (φωτογραφίες με κινητά, βίντεο), εντέλει πόσο ελέγχουν και τον τελευταίο ξεχασμένο φωριαμό; Το αρχειακό υλικό που έδειξαν ήταν αυτό που παρέλαβα ή εντόπισα. Αποκρύβεται, λοιπόν, το πραγματικό πρόβλημα ότι τα δημόσια αρχεία είναι υπό τη μόνιμη απειλή της ανακύκλωσης χαρτιού, στο έλεος ανεύθυνων υπαλλήλων που τα πετούν. Ο μεγαλύτερος αριθμός των Υπηρεσιών ελέγχθηκε μεν από μας πλην των αρχείων Δήμων και Κοινοτήτων. Οπότε τι έχουν κάνει επ’ αυτών; Τι έγιναν π.χ. τα παλαιά αρχεία του Δήμου Λαρίσης για τα οποία κυκλοφορούν διάφορα; Εντόπισαν κάτι;
Λυπούμαι που θα μεταφέρω εδώ όχι τιμητικά σχόλια όσον αφορά τη Βιβλιοθήκη που οργανώθηκε βάσει του Νόμου (από δωρεές, παραλαβή από Δημόσιες Υπηρεσίες και αγορές) διαθέτοντας Συλλογή ιστορικών βιβλίων καλύτερη από την αντίστοιχη της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Λάρισας ή τη Δημοτική. Γνωστοί και φίλοι μου λένε ότι δεν εξυπηρετούνται σε ό,τι αφορά σε βιβλία Ιστορίας: Ότι είναι ακόμη σε κουτιά, ότι τους λένε να ψάχνουν μόνοι τους να βρουν βιβλία (!), κ.ο.κ. Κι όμως, μετά το 2010, αρκετά χρόνια, στο κτίριο της Σκ. Σούτσου (με τα βιβλία Ιστορίας) υπήρχε βιβλιοθηκονόμος μαζί με άλλους 2-3 υπαλλήλους. Δεν τα αποδελτίωσαν; Εγώ εφαρμόζοντας ένα απλό σύστημα ταξινόμησης ήμουν σε θέση να εξυπηρετώ τους πάντες. Κανείς δεν έφυγε άδειος. Άκουγα τότε από τη διάδοχη κατάσταση κάτι περίεργες ιδέες, να πάνε οι αναγνώστες για ιστορικά βιβλία σε ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, στα πανεπιστήμια…!! Είναι δυνατόν; Ορισμένοι συμπολίτες που ασχολούνται κυρίως από χόμπι με την τοπική ιστορία είναι αυτοί που πρωτίστως την προάγουν. Οι ίδιοι είναι και οι ενσυνείδητοι «πελάτες» των ΓΑΚ Λάρισας, οι Φίλοι, που με τη σειρά τους ανταποδίδουν, αν ευαρεστηθούν, π.χ. στον εντοπισμό ενός αρχείου…
Ίσως τους βοηθούσε κάτι που έχω αναρτήσει στο ίντερνετ: «Η περί των αρχείων δημοσιογραφία: Μικρά δημοσιεύματα και μελετήματα στη Λάρισα (1998-2010). Αφορμές για μια τοπική αρχειακή πολιτική, Λάρισα 2011, σσ. 241» (η οποία αγνοήθηκε, βεβαίως). Άλλωστε για όσο συνυπάρξαμε, ουδέποτε ενδιαφέρθηκαν να μάθουν για την αρχειακή πολιτική που εφάρμοσα, ούτε καν για εντοπισμένα αρχεία (περίπου 35-40) που ανέμεναν παραλαβή. Είχαν άλλη ατζέντα…
Το Κράτος που εκπροσωπείτε, κυρίες και κύριοι των ΓΑΚ Λάρισας, δεν παρακαλάει κανέναν. Ελέγχει. Με διάκριση, βέβαια. Ο κάθε εκπρόσωπος κρατικής υπηρεσίας όπως δεν καταπιέζει με την έλλειψη αρχών, δεν αποφεύγει το Έργο, όσο δύσκολο και να είναι. Λίγο συναίσθημα συνιστώ, δηλαδή ενσυναίσθηση, πρώτα στα αρχεία που δεν μιλάνε και δεν φροντίζει κανείς, και μετά στους πολίτες. Αλλά και προς όσους άνοιξαν τον δρόμο για να συνεχίζετε εσείς με περισσότερη άνεση. Π.χ. το ότι ελλείψει υπηρεσιακού οχήματος είχα να κινούμαι επί χρόνια με δικό μου μέσο σε μια τεράστια πόλη στον μεγαλύτερο Νομό για να επιβλέπω και να σώζω αρχεία, ελέγχοντας ακόμη και φωριαμούς, τις βενζίνες ποιος τις πλήρωνε; Και ένα σωρό άλλα έξοδα.