Παθογένειες του ελληνικού κράτους

Από τον Κώστα Μεζάρη

Μία από τις παθογένειες του ελληνικού κράτους είναι η (υπερ)παραγωγή νόμων από τη νομοθετική εξουσία (Βουλή) και η μη εφαρμογή τους σε ορισμένες περιπτώσεις από την εκτελεστική εξουσία (Κυβέρνηση).
Η μέχρι τώρα διαχείριση της διερεύνησης των αιτίων του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη αναδεικνύει αυτήν την παθογένεια, οι συνέπειες της οποίας εκτιμάται ότι θα είναι τελικά η έλλειψη καταλογισμού ευθυνών και απονομής δικαιοσύνης, εφόσον ο προσδιορισμός των ευθυνών στηριχθεί (και) στο πόρισμα της τριμελούς επιτροπής που συγκροτήθηκε από τον κ. Γεραπετρίτη (Υ/Γ). Διότι η σύσταση της επιτροπής αυτής για τη διερεύνηση των αιτίων του δυστυχήματος βρίσκεται εκτός του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου και οι δυνατότητές της υπολείπονται των αναγκών.
Στον πρόσφατα ψηφισμένο Ν. 5014 / 2023 “Θεσμικό πλαίσιο για τη διερεύνηση αεροπορικών και σιδηροδρομικών ατυχημάτων για την ασφάλεια των μεταφορών κ.ά.δ.” ορίζεται η σύσταση “Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών” (Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ.) και περιγράφονται αναλυτικά η στελέχωση, η λειτουργία και η ευθύνη του. Να σημειωθεί ότι το συμβούλιο του “Οργανισμού” είναι 5μελές και προβλέπονται 21 θέσεις υπαλλήλων σε αυτόν. Προφανώς δεν πρόφτασε η κυβέρνηση να εφαρμόσει τις σχετικές διατάξεις του νόμου, αλλά για τέτοιες περιπτώσεις περιγράφονται σ’ αυτόν οι μεταβατικές διατάξεις.
Στο άρ. 50 “Μεταβατικές διατάξεις” εδ. 3 προβλέπεται ότι μέχρι τη συγκρότηση του συμβουλίου του “Οργανισμού” με απόφαση υπουργού που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης”, τα καθήκοντα διοίκησης του “Οργανισμού” ασκούν ο πρόεδρος και τα μέλη της Επιτροπής Διερεύνησης Ατυχημάτων και Ασφάλειας Πτήσεων” επιπλέον δε στο εδ. 4 προβλέπεται ότι “..το ΠΔ 59/2004 διατηρείται σε ισχύ έως την έκδοση του Κανονισμού Εσωτερικής Λειτουργίας του “Οργανισμού”, οπότε τα καθήκοντα διερεύνησης των σιδηροδρομικών ατυχημάτων αναλαμβάνει ο “Οργανισμός”“. Όμως το αντικείμενο του ΠΔ 59/2004 δεν αφορά σιδηροδρομικά ατυχήματα, αλλά αεροπορικά! Σύμφωνα με τα παραπάνω, νόμιμος φορέας διερεύνησης του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη είναι κάποιος φορέας αεροπορικών ατυχημάτων, εάν υπάρχει βέβαια και αυτός! Περαιτέρω στο άρ. 51 “Καταργούμενες διατάξεις” ορίζεται ότι από την έναρξη ισχύος του Ν. 5014/2023 καταργούνται 1) το κεφάλαιο Ε του Δεύτερου Μέρους του Ν. 4632/2019 και 2) το κεφάλαιο Α του Ν. 4313/2014. Ο Ν. 4313 /2014 “Ρύθμιση θεμάτων Μεταφορών, Τηλεπικοινωνιών και Δημοσίων Έργων” περιλαμβάνει το κεφάλαιο Α “Επιτροπή Διερεύνησης σιδηροδρομικών ατυχημάτων και συμβάντων- Εναρμόνιση με την οδηγία 2004/49/ΕΚ”. Ορίζεται ότι η Επιτροπή είναι 5μελής και προβλέπεται προσωπικό 12 ατόμων για τη λειτουργία της. Ο Ν. 4632 / 2019 “Ενσωμάτωση στην Ελληνική νομοθεσία των οδηγιών 2016/797, 2016/798 και 2016/2370 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της ΕΕ” περιλαμβάνει στο Δεύτερο Μέρος “Ενσωμάτωση της οδηγίας (ΕΕ) 2016/798” το κεφάλαιο Ε “Διερεύνηση ατυχημάτων και συμβάντων”. Στο άρ. 72 ορίζεται ότι “Ο φορέας διερεύνησης του άρ. 74 διεξάγει έρευνα ύστερα από κάθε σοβαρό ατύχημα στο σιδηροδρομικό σύστημα της Ελλάδος” και στο άρ. 74 ότι “Τα ατυχήματα που αναφέρονται στο άρ. 72 διερευνώνται από την Επιτροπή Διερεύνησης Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Συμβάντων του Ν. 4313/2014, εφεξής καλούμενη Ε.ΔΙ.Σ.Α.Σ.”
Είναι άγνωστο εάν έχει συγκροτηθεί σε εφαρμογή των παραπάνω η 5μελής Επιτροπή με το προσωπικό των 12 ατόμων (το πιθανότερο είναι όχι), σε σύγκριση όμως με αυτήν και με το 5μελές Συμβούλιο με το προσωπικό των 21 ατόμων του “Οργανισμού” του Ν. 5014/2023 η 3μελής επιτροπή που συγκροτήθηκε από τον κ. Γεραπετρίτη αποδεικνύεται πομφόλυγα, χωρίς διάθεση υποτίμησης των μελών της. Απλά, τόσο αριθμητικά όσο και χωρίς τις αρμοδιότητες και ευθύνες που αφορούν τις Επιτροπές των Ν. 4313/2014 και 4632/2019 που καταργήθηκαν, όσο τον “Οργανισμό” του Ν. 5014/2023, τα όποια πορίσματά της θα είναι ανεπαρκή.
Υ.Γ.: Ο κ. Γεραπετρίτης δεν ορίστηκε υπουργός Υποδομών και Μεταφορών στη θέση του παραιτηθέντος κ. Καραμανλή. Με την πρωθυπουργική απόφαση Υ1/2-3-23 (ΦΕΚ 1181Β) ανατέθηκε σε αυτόν “γ) Η διοίκηση του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και η εποπτεία των φορέων που υπάγονται σε αυτό”. Είναι διαφορετική νομοθετικά η άσκηση εξουσίας υπουργού από την άσκηση διοίκησης ενός υπουργείου.