Ο «αγώνας» του Καποδίστρια για τον καθορισμό των ορίων του πρώτου ελληνικού κράτους ξεκίνησε το 1826 και τερματίστηκε, με τον θάνατό του, το 1831. Ο πρώτος κυβερνήτης επιχείρησε στο διάστημα αυτό να προσδιορίσει με σαφήνεια τη γεωγραφική έκταση της «Ελλάδος» πριν από την τελική απόφαση των εκπροσώπων των Μεγάλων Δυνάμεων, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ιστορική γεωγραφία της περιοχής (χάρτες, αρχαίους γεωγράφους, μνημεία της αρχαιότητας, ιστορία, περιγραφές περιηγητών).
Συγκεκριμένα, απαντώντας στο πρώτο από τα ερωτήματα που του απηύθυναν οι πληρεξούσιοι των τριών Δυνάμεων λίγο πριν από την έναρξη των εργασιών της Διάσκεψης του Πόρου (Σεπτέμβριος 1828) αναφορικά με την πληθυσμιακή κατανομή Ελλήνων και Μουσουλμάνων, περιόρισε την Ελλάδα βορειοδυτικά στη γραμμή που άρχιζε από τις εκβολές του Αώου, εκτεινόταν προς τα πάνω διαμέσου του ποταμού αυτού έως τις πηγές του, και διερχόταν από τη σειρά των ορέων του Ζαγορίου, του Μετσόβου και του Ολύμπου μέχρι τον κόλπο της Θεσσαλονίκης.
Την ίδια σχεδόν οροθετική γραμμή περιορισμένη μόνο προς ανατολάς ώστε να μην εκτείνεται έως τον κόλπο της Θεσσαλονίκης, αλλά έως την περιοχή της Κατερίνης, εισηγήθηκε ο Καποδίστριας στους πληρεξουσίους των Μεγάλων Δυνάμεων ως εναλλακτική πρόταση στην περίπτωση που οι Τούρκοι απέρριπταν τη μεσολάβησή τους. Επρόκειτο για το δεύτερο σκέλος της απάντησης του Καποδίστρια στο δεκατοέκτο ερώτημα των πληρεξουσίων των Μεγάλων Δυνάμεων, που αφορούσε στην οροθεσία του υπό σύσταση κράτους.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αιτιολόγηση της παραπάνω επιλογής, καθώς αυτή φαίνεται να εδράζεται σε ιστορικά επιχειρήματα. Το όριο αυτό, επισήμανε ο Καποδίστριας, διαχώριζε και κατά το παρελθόν την Ελλάδα από τα βόρεια γειτονικά μέρη. Η Θεσσαλία, η οποία, σύμφωνα με την παραπάνω οροθεσία, αποτελούσε τη βορειότερη ελληνική χώρα, διαφυλάχθηκε τόσο κατά τον Μεσαίωνα όσο και στους νεότερους χρόνους, χώρα ελληνική. Αντίθετα, η Μακεδονία κυριεύθηκε από τους Σλάβους και από άλλες φυλές.
Ωστόσο, νεότερο τεκμήριο που εκτίθεται σε έκθεση της Συλλογής Τρικόγλου της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η οποία εγκαινιάστηκε πριν από λίγες ημέρες, αποδεικνύει ότι ο Καποδίστριας στις διαπραγματεύσεις του με τους πληρεξουσίους της Αγγλίας εκκινούσε από ακόμα πιο διεσταλμένη θέση αναφορικά με τα σύνορα του πρώτου ελληνικού κράτους.
Ειδικότερα, σε συλλογή χαρτών του Γάλλου γεωγράφου Μπαρμπιέ ντυ Μποκάζ (1788), στην πρώτη σελίδα της οποίας απαντά ιδιόχειρη σημείωση του επτανήσιου Ανδρέα Μουστοξύδη, εκ των πλέον έμπιστων συμβούλων του Κυβερνήτη, προκύπτει ότι ο Καποδίστριας χρησιμοποίησε στις διαπραγματεύσεις του με τις Μεγάλες Δυνάμεις τον Σεπτέμβριο του 1827 στο Παρίσι τον παραπάνω χάρτη, που φιλοτεχνήθηκε με βάση τη μαρτυρία του Στράβωνα στη «Γεωγραφία» του.
Ως γνωστό στο γεωγραφικό έργο του Στράβωνα, ανάμεσα στις ελληνικές χώρες συγκαταριθμείτο και η Μακεδονία (μεταξύ άλλων, αξιοσημείωτη η αναφορά του γεωγράφου «έστιν ουν Ελλάς και η Μακεδονία» αλλά και άλλες, σποραδικές, κυρίως στο έβδομο βιβλίο της Γεωγραφίας του). Όλα τα παραπάνω συγκλίνουν αφενός μεν στην έμπρακτη επίδειξη φιλοπατρίας από την πλευρά του Καποδίστρια, αφετέρου δε στην ευρύτητα του πνεύματος και της λογιοσύνης του, καθώς αποδεικνύεται βαθύς γνώστης της γεωγραφίας και της ιστορίας του ελλαδικού χώρου.
Τελικά, οι πληρεξούσιοι των Προστάτιδων Δυνάμεων, που συνεδρίασαν στον Πόρο εκείνο τον Σεπτέμβρη του 1828, πρόκριναν την οροθετική γραμμή Αμβρακικού-Παγασητικού κόλπου. Οι Κάνιγγ, Γκυγεμινό και Ριμπωπιέρ υπέβαλαν στο συμμαχικό συμβούλιο την πρόταση η μεθόριος της Ελλάδος να καταλήγει από τη μια πλευρά στον κόλπο της Άρτας και το στενό του Μακρυνόρους και από την άλλη στην οροσειρά της Όθρυος, κοντά στο στόμιο του Παγασητικού κόλπου. Η πρόταση αυτή υπέστη μικρή βελτίωση ύστερα από συνεχείς διαπραγματεύσεις και οριστικοποιήθηκε το 1832.
Ωστόσο, είναι φανερό ότι ο καθορισμός των συνόρων του πρώτου ελληνικού κράτους προσέκρουσε στις «συμπληγάδες» της ευρωπαϊκής διπλωματίας, με αποτέλεσμα οι εθνικές διεκδικήσεις, βασισμένες στην αρχή «prior tempore, fortior iure» (όσο παλαιότερη η παρουσία κάποιου λαού σε μια περιοχή, τόσο ισχυρότερες οι εδαφικές του διεκδικήσεις), να «τρωθούν» και ο ακάματος αγώνας του Καποδίστρια να μείνει ανεκπλήρωτος.
(Για περισσότερα στοιχεία αναφορικά με το θέμα της οροθεσίας του πρώτου ελληνικού κράτους με βάση μαρτυρίες του παρελθόντος, βλ. Βασίλης Πλατής, Πόθεν άρχεται η Ελλάς; Ιστορική γεωγραφία και εθνικές διεκδικήσεις των Ελλήνων τον 19ο αιώνα, Λάρισα 2022).
