Αλήθεια 1. Το μοσχαρίσιο κρέας, αλλά και το κόκκινο κρέας γενικότερα, είναι απαραίτητο τρόφιμο για τη σωστή ανάπτυξη των ανήλικων και την υγεία των ενήλικων.
Κάποιοι θεωρούν ότι το κρέας είναι μόνο πρωτεΐνες, και έτσι μπορούν μερικώς να αντικατασταθούν με αντίστοιχες φυτικής προέλευσης. Ας γίνει ξεκάθαρο ότι καμία φυτική πρωτεΐνη δεν έχει ούτε το προφίλ των αμινοξέων του κρέατος ούτε το επίπεδο βιοδιαθεσιμότητάς τους. Όμως το κρέας δεν είναι μόνο πρωτεΐνη. Έχει δεκάδες ενεργά βιομόρια που συνθέτουν ένα μοναδικό προϊόν. Πολύ σωστά έχει δοθεί μεγάλη έμφαση σε εκείνα τα βιομόρια που δεν παρουσιάζονται σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης, όπως κρεατίνη, ταυρίνη, ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, κ.λπ., ή σε βιομόρια που βρίσκονται σε επαρκή συγκέντρωση στο κρέας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ο σίδηρος, η βιταμίνη Α, ο ψευδάργυρος, η βιταμίνη Β12, και πολλά άλλα. Μπορεί να αναλογιστεί κάποιος ότι για την κάλυψη των αναγκών κάποιων από αυτά τα ιχνοστοιχεία και βιταμίνες αρκεί η κατανάλωση 3 γραμμαρίων μοσχαρίσιου συκωτιού ή 100 γραμμαρίων βόειου κρέατος, ενώ αντίθετα σε μια χορτοφαγική δίαιτα θα χρειάζονταν 250 γραμμάρια αμύγδαλα ή 600 γραμμάρια κολοκύθας; Σε ποια εναλλακτική χορτοφαγική δίαιτα καλύπτονται αυτές οι ανάγκες; Σε καμία. Αντίθετα, έχουν παρατηρηθεί πολλές τροφοπενίες, δηλαδή ελλείψεις θρεπτικών συστατικών που οδηγούν σε ασθένεια, σε παιδιά που τρέφονται με χορτοφαγική δίαιτα! Και ποια είναι η λύση σε αυτό; Να χορηγούνται μια σειρά από χαπάκια με ιχνοστοιχεία, βιταμίνες, ασβέστιο κ.λπ. Τι έχουν να μας πουν πολέμιοι της κατανάλωσης μοσχαρίσιου κρέατος φοβούμενοι ότι θα καταλήξουν με «μια χούφτα χάπια» λόγω αυτής της διατροφικής συνήθειας; Είναι μάλλον καλύτερη η χούφτα χάπια που πρέπει να καταναλώνουν οι χορτοφάγοι έτσι ώστε να μην διαλύσουν τον οργανισμό τους;
Αλήθεια 2. Η ΥΠΕΡΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ κόκκινου κρέατος έχει συνδεθεί με διάφορες μορφές καρκίνου.
Εδώ η πλειοψηφία των δεδομένων είναι σημαντική, αν και έχει δεχθεί κριτική η μεθοδολογία που έχει ακολουθηθεί σχετικά με την κατηγοριοποίηση και τις λοιπές δραστηριότητες των σχετικών ομάδων (π.χ. συσχέτιση της λιγότερης κατανάλωσης κρέατος με σωματική άσκηση και διαφορετικό τρόπο ζωής σε σχέση με τα άτομα που υπερκαταναλώνουν κρέας, δεν ασκούνται, είναι παχύσαρκα, κ.λπ.). Ανεξάρτητα από αυτό, πολλές επιδημιολογικές μελέτες έχουν συσχετίσει την υπερβολική κατανάλωση όχι μόνο του μοσχαρίσιου κρέατος, αλλά του κόκκινου κρέατος (βόειο, πρόβειο, χοιρινό) και, ιδιαίτερα, του επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος (λουκάνικα, αλλαντικά), με διάφορες μορφές καρκίνου. Αυτή είναι μια επιστημονική αλήθεια, αλλά αφορά όχι γενικά την κατανάλωση αλλά την υπερκατανάλωση. Εδώ είναι που στον επιστημονικό χώρο η μεσογειακή δίαιτα μπορεί να θριαμβεύσει. Συνδυασμός φυτικής και ζωικής πρωτεΐνης και, ασφαλώς, κατανάλωση ψαριών. Και πάλι σημειώνω: συνδυασμός και όχι υπερβολή!
Και θα μου επιτρέψετε κάποιες υποσημειώσεις.
Υποσημείωση 1. Όλοι έχουμε την ελευθερία να εκφράζουμε τις απόψεις μας. Όταν όμως υπογράφουμε τις θέσεις μας με την επαγγελματική μας ιδιότητα, και ιδιαίτερα εκείνη του καθηγητή πανεπιστημίου, θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί ιδιαίτερα αν οι απόψεις μας έχουν συνάφεια με το επιστημονικό μας αντικείμενο. Αστήρικτες, αντιεπιστημονικές θέσεις σε επιστημονικά ζητήματα δεν μπορούν να βασίζονται στην επιστημονική ιδιότητα και μόνο.
Υποσημείωση 2. Η χορτοφαγία είναι μια τάση που υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια και στη σημερινή εποχή έχει ενισχυθεί σημαντικά. Βασική προϋπόθεση της χορτοφαγικής αντίληψης είναι η αρχή της συμπάθειας. Δηλαδή, λόγω της συμπάθειας των ανθρώπων στα ζώα δεν δικαιολογείται η θανάτωση των ζώων για κατανάλωση. Αυτή είναι μια σεβαστή αρχή. Όμως, δεν είναι ικανή για να θέσει υπό αμφισβήτηση την κρεατοφαγία σε μεγάλη κλίμακα. Επομένως, έχει διαμορφωθεί μια προσέγγιση που περιλαμβάνει οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά επιχειρήματα για να προσεγγιστεί το ευρύ κοινό. Δυστυχώς, αυτή η προσπάθεια δεν στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα και παραπαίει στον χώρο της μεταφυσικής. Ακόμα χειρότερα θέτει σε κίνδυνο την υγεία των ανθρώπων και ιδιαίτερα των παιδιών.
Ανδρέας Φώσκολος, επίκουρος καθηγητής Βοοτροφίας, Τμήμα Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
