Από το Δημήτρη Νούλα
Δεν πρόκειται, φυσικά, για το αλογάκι της χαριτωμένης σειράς κινουμένων σχεδίων που κράτησε, για κάποιες δεκαετίες, συντροφιά στα παιδιά αρκετών χωρών του κόσμου. Ούτε θα αναφερθούμε στα ιδιαίτερα τεχνικά χαρακτηριστικά του δημοφιλούς, στους παλαιότερους, ελληνικού αυτοκινήτου ΠΟΝΥ που σάρωνε σε πωλήσεις, τόσο εδώ όσο και σε άλλες χώρες, κατά την περίοδο 1975-83. Είναι αναγκαίο, όμως, να συζητήσουμε, κάποια στιγμή, για το υπό ποιες συνθήκες η υγιής ελληνική επιχειρηματικότητα θα δρα σε ένα πιο φιλόξενο γι αυτή περιβάλλον. Με ποιο τρόπο θα ξεπερνάει περιττές δυσκολίες στην προσπάθεια υλοποίησης επιχειρηματικών σχεδίων όπως αυτά της εταιρείας που παρήγαγε το θρυλικό ΠΟΝΥ.
Σε ένα προφητικό άρθρο, που ανακάλυψε ο Πάσχος Μανδραβέλης στο τριμηνιαίο περιοδικό Νέες Προοπτικές (NPQ), ο Α. Παπανδρέου, το 1987, εξηγούσε πως θα καταρρεύσει η Ελλάδα και τι θα συμβεί τα επόμενα χρόνια. Εκεί επεσήμαινε ότι: «Ο Κέινς ανέπτυξε τη θεωρία της “ενεργού ζήτησης” μέσα στα εθνικά σύνορα. Ο διεθνής καταμερισμός της εργασίας σήμερα τα άλλαξε όλα. Αν τονώσουμε την καταναλωτική δύναμη εδώ στην Ελλάδα δημιουργούμε θέσεις εργασίας στην Ιταλία και τη Γερμανία αγοράζοντας ιταλικά παπούτσια ή γερμανικά αυτοκίνητα και δημιουργούμε πρόβλημα στο ελληνικό ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών. Σήμερα ένας οπαδός του Κέινς θα είχε οδηγήσει την Ελλάδα στην πτώχευση μέσα σε δύο χρόνια!».
«Εάν η Ελλάδα -συνέχιζε ο Α.Π.- θέλει ένα κράτος πρόνοιας με υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση και ασφαλείς συντάξεις, πρέπει ταυτόχρονα να έχουμε υπόψη μας τη μάχη για την αύξηση της παραγωγικότητας. Εάν πρέπει να επιζήσουμε σ’ αυτόν τον νέο διεθνή καταμερισμό της εργασίας και της παραγωγής, όπου οι συνθήκες ανταγωνισμού έχουν γίνει πολύ σκληρές, δεν έχουμε άλλη επιλογή. Αν αυτή η στάση δεν υιοθετηθεί από την εργατική και τη μεσαία τάξη, οι επιπτώσεις μπορεί να είναι πολύ σοβαρές». Ο ιδιοφυής, «δημεγέρτης», ιδρυτής και ηγέτης του ΠΑΣΟΚ τα έγραφε μια χαρά στο ως άνω άρθρο του αλλά στην πράξη είχε λησμονήσει το (κάπως παραλλαγμένο) πολύ γνωστό: «κάλλιον το προλαμβάνειν ή το …προφητεύειν».
Ο Γιάννης Πρετεντέρης -έμπειρος εκφραστής του συγκροτήματος Λαμπράκη- σε σχετικά πρόσφατο άρθρο του στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», σημείωνε -μεταξύ άλλων-ότι: «το 2003 οι πρωτογενείς δαπάνες του κράτους ήταν 30,46 δις ευρώ και το δημόσιο χρέος 184,51 δις. Το Σεπτέμβριο του 2009 (όταν παρέδωσε η κυβέρνηση Καραμανλή) οι δαπάνες έφτασαν τα 57,98 δις ευρώ και το χρέος αυξήθηκε κατά 113,5 δις ή κατά 61,5%. Οι αδιάψευστοι αριθμοί-συνέχιζε- λένε πως η εν λόγω κυβέρνηση είχε λανσάρει την εξής πατέντα: έβαζε το κράτος να δανείζεται για να μοιράζουν αυτοί λεφτά από δανεικά».
Στο ίδιο πνεύμα ο πρώην Υπουργός Οικονομικών και τοπικός βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Φίλιππος Σαχινίδης σε ομιλία του στη βουλή για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος τόνιζε: «Με βάση τα δεδομένα που βρήκαμε τον Οκτώβριο του 2009, το ασφαλιστικό σύστημα χρειαζόταν 18 δις ετησίως ενίσχυση από τον κρατικό προϋπολογισμό για να καταβάλει τρέχουσες συντάξεις ενώ όταν μπήκαμε στην ΟΝΕ ήταν 3,4 δις περίπου. Όλες οι μελέτες που είχαν συνταχθεί μέχρι τότε έδειχναν, ότι αν δεν γινόταν παρέμβαση τότε, σε μια δεκαετία οι δαπάνες για το ασφαλιστικό θα έφταναν στο 24% του ΑΕΠ, δηλαδή 10 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από το μέσο ευρωπαϊκό όρο. Αντίθετα οι προβλεπόμενες εισφορές δεν θα ξεπερνούσαν το 10% του ΑΕΠ. Αυτή η διαφορά εισροών – εκροών στο σύστημα θα οδηγούσε σε τρομακτικές συνθήκες».
Οι Γ. Πρετεντέρης και Φ. Σαχινίδης στις παρεμβάσεις τους αναφέρονται μόνο στο σκέλος των κρατικών δαπανών και δεν κάνουν καμιά νύξη για τα κρατικά έσοδα και στο ποιοι κυρίως σηκώνουν τα φορολογικά βάρη. Επ’ αυτού υπάρχει δημοσιευθείσα σχετική μελέτη (εκδόσεις Κριτική) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (Μάνος Ματσαγγάνης- Χρύσα Λεβέντη) όπου εκτιμούν την έκταση της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα ανά εισοδηματική ομάδα για τα έτη 2005, 2006, 2007 και 2009.
ΠΙΝΑΚΑΣ
που αντιπαραβάλλει το μέσο ετήσιο δηλωθέν εισόδημα με τα ευρήματα της έρευνας
| Εισόδ/έτος | Εισόδημα 2005 δηλωθέν/έρευνα | Εισόδ. 2006 δηλωθέν/έρευνα | Εισόδ. 2007 δηλωθ./έρευνα | Εισόδ. 2009 δηλωθ./έρευνα |
| Πηγή | ||||
| Μισθωτές Υπηρεσίες |
16174 / 16071 |
16814 / 17746 |
16916 / 17537 |
19643 / 17527 |
|
Συντάξεις |
12245 / 11886 |
12853 / 12354 |
13140 / 13330 |
14646 / 13735 |
| Γεωργ. Επιχειρ. |
1834 / 11074 |
1763 / 11650 |
1809 / 11297 |
1711 / 12014 |
| Αυτοαπα-σχόληση* |
12988 / 22755 |
13489 / 23342 |
13534 / 21641 |
14087 / 24835 |
*περιλαμβάνει εισοδήματα από ελεύθερο επάγγελμα και εμπορικές δραστηριότητες
Από τα στοιχεία του Πίνακα επιβεβαιώνεται πλήρως η μεγάλη απόκλιση μεταξύ δηλούμενων εισοδημάτων και αυτών που εντοπίζει η έρευνα στα ελεύθερα επαγγέλματα και στις γεωργικές επιχειρήσεις. Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής είναι βέβαιο ότι θα μείωνε τις εισοδηματικές ανισότητες και το φορολογικό σύστημα θα έπαιζε τον αναδιανεμητικό του ρόλο. Σύμφωνα μάλιστα με έκθεση του ΟΟΣΑ (2012): «αν η Ελλάδα ήταν σε θέση να συλλέξει το ΦΠΑ, τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και το φόρο εισοδήματος με τη μέση αποδοτικότητα των χωρών του διεθνούς αυτού Οργανισμού θα είχε αύξηση εσόδων κατά 5% του ΑΕΠ, δηλαδή δεν θα υπήρχε χρεωκοπία».
Ωστόσο το συμμάζεμα εσόδων-εξόδων της χώρας είναι μια σημαντική μεν αλλά όχι και ικανή από μόνη της συνθήκη για να προχωρήσει η χώρα σε ένα καλύτερο μέλλον. Απαιτείται, επιπροσθέτως, η υγιής μεγέθυνση της οικονομίας με αύξηση της παραγωγικότητας, όπως σημείωνε στο άρθρο του ο Α. Παπανδρέου, με ταυτόχρονη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης και βελτίωση των δεικτών ποιότητας των υπηρεσιών και των παραγόμενων προϊόντων. Χρειάζεται, όμως, και ένα καθαρό πλαίσιο λειτουργίας της οικονομίας με κανόνες που θα τηρούνται, μείωση των γραφειοκρατικών εμποδίων, σύνδεση (όχι εισβολή) του ελληνικού «επιχειρείν» με την έρευνα των Πανεπιστημίων και των άλλων Ερευνητικών Κέντρων ώστε, βαθμιαίως, να αποτινάξει (το «επιχειρείν») τον κρατικοδίαιτο και παρασιτικό του χαρακτήρα.
Περισσότερο, όμως, από όλα είναι αναγκαία η πολιτική σταθερότητα που θα υποδηλώνει και την ωρίμανση του πολιτικού μας συστήματος. Προς το παρόν, δυστυχώς, εν όψει και της Προεδρικής εκλογής οι πολιτικές δυνάμεις οχυρώνονται πίσω από τη δική τους κομματική αλήθεια ενώ τα σημάδια της πόλωσης εντείνονται. Κι ας είναι φανερό σε όλους, πως, για να αποφευχθεί η κατάρρευση της πραγματικής οικονομίας, απειλώντας ακόμα και βασικούς πυλώνες και κατακτήσεις του δημοκρατικού μας πολιτεύματος, απαιτείται κυβέρνηση εθνικής συνεννόησης. Γιατί μόνο μια τέτοια κυβέρνηση μπορεί να τα βγάλει πέρα.
Είναι καιρός πια η πολιτική τάξη να ξεπεράσει τους κομματικούς φονταμενταλισμούς που παραπέμπουν στις αρχές του 20ου αιώνα και να αποφασίσει να διοικήσει την χώρα με όρους του σήμερα και μέσα από εκσυγχρονιστικές μεταρρυθμίσεις που θα αξιοποιούν στο έπακρο όλους τους ανθρώπινους πόρους. Αλλά και εμείς, οι πολίτες, είναι αναγκαίο, να ξεφύγουμε από την ημιμάθεια και τον επίμονο οριενταλισμό στον οποίο από γενέσεως του νεοελληνικού κράτους είμαστε καθηλωμένοι εξαιτίας ενός παρακμιακού συστήματος εκπαίδευσης της ήσσονος προσπάθειας, δίχως κριτικό πνεύμα.
Ας ελπίσουμε ότι, έστω και την τελευταία στιγμή, το σύνολο της πολιτικής ηγεσίας θα βρει τη δύναμη να υπερβεί εαυτή και θα μπορέσει να μετατρέψει την αρνητική ενέργεια ποικίλων πολώσεων, που ενδημούν στον πολιτικό μας χάρτη και επαυξάνουν την εντροπία του συστήματος, σε θετική δημιουργική και διεκδικητική εθνική προσπάθεια. Ο σχηματισμός, το συντομότερο δυνατό, κυβέρνησης εθνικής συνεννόησης μέσα από-όπως προσφάτως ξαναγράψαμε- τον «ελληνικό ιστορικό συμβιβασμό» δημοκρατικών αριστερών, κεντρώων και «φωτισμένων» συντηρητικών δυνάμεων είναι το ελάχιστο που μπορούν να κάνουν, ως έκφραση έμπρακτης συγνώμης, για όσα δεινά επισώρευσαν στη χώρα.
Μόνο τότε δεν θα πάνε «στράφι» οι θυσίες του ελληνικού λαού και δεν θα «εξαϋλώνονται» οι κόποι και οι εν γένει καινοτόμες και δημιουργικές προσπάθειες συμπολιτών που καινοτομούν όπως εκείνοι που ετοιμάζονται να ξανακατασκευάσουν στη Θεσσαλονίκη το ελληνικό αυτοκίνητο. Το «δικό» μας, μικρό μας ΠΟΝΥ.
Ο Δημήτρης Νούλας, είναι Χημικός
