Η κοινωνική κατοικία και το αδιέξοδο των νέων

Από τον Θωμά Παπαλιάγκα, δικηγόρο

Η πρόταση του ΠΑΣΟΚ για φτηνή κατοικία στους νέους (κοινωνική κατοικία) είναι σοβαρή και μπορεί να δώσει λύση στο οικιστικό, αλλά και να συντελέσει στη λύση του δημογραφικού προβλήματος της χώρας, που αποτελεί βόμβα στα θεμέλιά της. Φτηνή κατοικία για τους νέους,

πληρωμένη κατά μεγάλο ποσοστό από τις δημόσιες επενδύσεις, σημαίνει ένα παραπάνω κίνητρο σ’ αυτούς να παραμείνουν και να κάνουν οικογένειες στη χώρα μας.
Οι προτάσεις της Κυβέρνησης για την κοινωνική κατοικία δεν δίνουν λύση στο πρόβλημα, διότι: α) εξαιρούν σχεδόν τους πάντες από αυτό, β) αναφέρονται σε παλιά σπίτια, γ) δεν αποσαφηνίζουν με ποιον τρόπο θα λειτουργήσει η σύμπραξη με εργολάβους για τις νέες κατοικίες, πότε θα λειτουργήσει και από ποιον θα πληρώνονται οι ιδιώτες, δ) πότε θα απεμπλακούν από τη σημερινή χρήση τους τα οικόπεδα, στα οποία θα χτιστούν οι νέες κατοικίες (δύσκολο να είναι σύντομα), ε) είναι λίγες σε αριθμό σε σχέση με τις ανάγκες.
Το κυριότερο όμως πρόβλημα, όπως αναφέραμε παραπάνω, στις εξαγγελίες αυτές είναι ότι εξαιρούν τους περισσότερους. Διότι οι περισσότεροι δεν έχουν εισόδημα μεγαλύτερο των 10.000,00€ ούτε πιστοληπτική ικανότητα για να πάρουν δάνειο από τις τράπεζες (καθώς πολλοί όλο και κάποια απλήρωτη δόση ή κάρτα έχουν). Και ταυτόχρονα οι περισσότεροι που πληρούν τις προϋποθέσεις αυτές δεν είναι μικρότεροι των 39 ετών. Ούτε οι περισσότεροι που τις πληρούν και είναι και μέχρι 39 ετών έχουν ιδιόκτητα σπίτια για ανακαίνιση.
Από το πλέγμα των εξαιρέσεων που αναφέραμε καταλαβαίνει εύκολα κανείς ότι οι εξαγγελίες της Κυβέρνησης είναι νεκρό γράμμα. Ακόμη όμως κι αν δεν ήταν έτσι, η κοινωνική κατοικία αρκεί για να συγκρατήσει τους νέους στη χώρα και να μειώσει το δημογραφικό πρόβλημα;
Δηλαδή ένα φτηνό σπίτι αρκεί για να κρατήσει ένα νέο ζευγάρι στη χώρα μας; Βοηθάει, αλλά δεν αρκεί. Σε μία χώρα η οποία από επιλογή γίνεται τόπος διακοπών και πολλά από τα σπίτια της είναι πλέον καταλύματα στο Airbnb.
Το βασικό όμως πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι νέοι δεν πιστεύουν ότι μπορούν να έχουν μέλλον στη χώρα μας. Και το χειρότερο είναι ότι δεν ελπίζουν ότι αυτό με κάποιον τρόπο μπορεί να αναστραφεί. Πράγματι, οι περισσότεροι νέοι μας, είτε σπουδάζουν είτε όχι, έχουν το μυαλό τους στη μετανάστευση είτε για σπουδές είτε για εργασία. Όσοι θέλουν να εργαστούν και να έχουν καλές απολαβές δεν μπορούν να τις βρουν σε μία οικονομία που το μόνο που τους παρέχει είναι θέσεις χαμηλής ειδίκευσης στη γεωργία, την κτηνοτροφία και τον τουρισμό. Τέτοιες θέσεις υπάρχουν και πληρώνουν αξιοπρεπώς, υπό την προϋπόθεση ότι είναι ανεκτό το ωράριό τους. Από άλλες θέσεις εργασίας όμως ελάχιστες.
Δεν είναι αξιοπρεπές ένα μεροκάματο των 50,00 ευρώ για δώδεκα ώρες δουλειάς στο χωράφι. Για οκτώ όμως τρώγεται. Υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει δουλειά σχεδόν όλο τον χρόνο, ώστε ο εργαζόμενος να μπορεί να υπολογίζει κατά μέσο όρο σε 1.000,00 ευρώ τον μήνα. Πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να εργάζεται σε διάφορες καλλιέργειες όλο τον χρόνο. Και αυτό πολλές φορές δεν είναι δυνατό.
Κάποιες από τις θέσεις αυτές όμως είναι εποχικές. Αυτό σημαίνει ότι όσοι εργάζονται στους κλάδους αυτούς (π.χ. στον τουρισμό) πρέπει να έχουν δυνατότητα να βρουν και άλλη δουλειά για τον χειμώνα. Ή να πληρώνονται τόσο καλά τους μήνες που εργάζονται ώστε να μπορούν να ζήσουν και τον υπόλοιπο χρόνο.
Από την άλλη πλευρά, όσοι έχουν καλές σπουδές, μέσα ή έξω από τη χώρα, φιλοδοξίες και πολλές ικανότητες δεν βλέπουν τον τρόπο να κάνουν σοβαρή έρευνα ή να εξελιχθούν σε ένα αναξιοκρατικό, κομματοκρατούμενο και μετριοκρατικό ελληνικό πανεπιστήμιο ή σε μία καχεκτική αγορά, η οποία δεν μπορεί εύκολα να πληρώσει τους ικανούς. Φεύγουν για εξειδικευμένες σπουδές στις προηγμένες χώρες και μένουν εκεί, διότι εκεί εκτιμάται και αμείβεται η ικανότητά τους.
Από την άλλη πλευρά, οι περισσότεροι από τους επιστήμονες που μένουν στη χώρα, δικηγόροι, γιατροί, μηχανικοί, οικονομολόγοι, φοβούνται να κάνουν το βήμα να ανοίξουν τη δική τους δουλειά, με το μόνιμο φόβο ότι “είμαστε πολλοί”. Αποτέλεσμα αυτού είναι να μην αιμοδοτείται η αγορά με νέες ιδέες και ικανότητες. Ταυτόχρονα, οι περισσότεροι ψάχνουν τον σίγουρο μισθό, τη λύση του δημοσίου.
Μεγάλωσα σε μία γενιά, στην οποία το διδακτορικό οι περισσότεροι δεν το έβλεπαν ως στόχο ή όνειρο, αλλά ως 150 μόρια για τον διαγωνισμό του ΑΣΕΠ. Σήμερα για τον ίδιο λόγο στη χώρα βρέχει μεταπτυχιακά και διδακτορικά.
Η επόμενη από τη δική μου γενιά στέλνει τα καλύτερα μυαλά της, μέσω των πανελλαδικών εξετάσεων, στις στρατιωτικές σχολές και τα σώματα ασφαλείας. Για την εξασφάλιση και τον μόνιμο μισθό.
Αυτή η χώρα πρέπει να αλλάξει πολλά, αν θέλει να παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξή της μέτρα όπως η κοινωνική κατοικία. Και, δυστυχώς, δεν είναι πολλοί διατεθειμένοι να μπουν μπροστά για τις σοβαρές αλλαγές αυτές. Με τα μικρορουσφέτια και τις παρουσίες στα πανηγύρια, όσο ωραία κι αν είναι, δεν γίνεται δουλειά. Χρειάζονται άλλα μυαλά και άλλες πεποιθήσεις.