Η Ελλάδα απαντά «ΟΧΙ» στον φασισμό

Ενθουσιασμός στους δρόμους της Αθήνας για το ΟΧΙ έναντι των Ιταλών

Από τον Οδυσσέα Β. Τσιντζιράκο, φιλόλογο

Ώρα 3η πρωινή της 28ης Οκτωβρίου 1940. Ο Ιταλός Πρέσβης Εμ. Γκράτσι επισκέπτεται το σπίτι του Ιωάννη Μεταξά στην Κηφισιά και τον αφυπνίζει για να του επιδώσει το ιταμό τελεσίγραφο με το οποίο η Ιταλική κυβέρνηση απαιτούσε από την Ελληνική κυβέρνηση να επιτρέψει τα Ιταλικά στρατεύματα να κατακτήσουν την Ελλάδα! Κι ήταν ένα τελεσίγραφο μακροσκελές το οποίο κατέληγε ως εξής: «...Η Ιταλική κυβέρνησις ζητεί από την Ελληνικήν κυβέρνησιν, όπως δώσει αυθωρεί εις τας στρατιωτικάς αρχάς τας αναγκαίας διαταγάς, ίνα η κατοχή αυτή δυνηθή να πραγματοποιηθή κατά ειρηνικόν τρόπον. Εάν τα Ιταλικά στρατεύματα ήθελον συναντήσει αντίστασιν, η αντίστασις αύτη θα καμφθεί δια των όπλων και η Ελληνική κυβέρνησις θα έφερε τας ευθύνας αι οποίαι ήθελον προκύψει εκ τούτου».
Ο Μεταξάς δεν εξεπλάγη από τα όσα διάβαζε. Άλλωστε, ήδη από τον περασμένο Αύγουστο και εφεξής, μετά τον τορπιλισμό της «Έλλης», περίμενε ότι μια τέτοια κίνηση των Ιταλών θα γινόταν οπωσδήποτε. Επιπλέον, δεν ήταν αφελής. Καταλάβαινε πολύ καλά ότι τα όσα του ζητούσαν οι Ιταλοί μέσα στο κείμενο ισοδυναμούσαν με την άνευ όρων παράδοση της Ελλάδας στον Ιταλικό φασισμό. Όρθιος, λοιπόν, διάβασε με τη δέουσα προσοχή και αρκετή ψυχραιμία όλο το κείμενο που του παρέδωσε ο Γκράτσι και πρέπει να σημειωθεί ότι, πριν δεχθεί τον Ιταλό Πρέσβη στο σαλόνι του, ενημέρωσε όλους τους αρμόδιους, καθώς και τον Βρετανό Πρέσβη και τους ζήτησε να σπεύσουν στο Υπουργείο Εξωτερικών, όπου σε λίγο θα ακολουθούσε σύσκεψη. Ενημέρωσε επιπλέον και τον Βασιλιά Γεώργιο.
Και μόλις τέλειωσε το διάβασμα του τελεσιγράφου, σήκωσε τα μάτια του και κοιτάζοντας επίμονα τον Γκράτσι φέρεται να είπε τη φράση: «Alors, c’est la guerre», δηλαδή «Συνεπώς είμαστε σε πόλεμο»! Όλοι μας γνωρίζουμε, όπως το γνώριζαν και οι Ιταλοί φασίστες, ότι ο Μεταξάς ήταν δικτάτορας, οπαδός του φασισμού και πίστευαν στην Ιταλική κυβέρνηση ότι ο Έλληνας δικτάτορας δεν θα φέρει αντίρρηση στις απαιτήσεις των δυνάμεων του άξονα. Όμως σ’ εκείνη την κρίσιμη στιγμή ο δικτάτορας Μεταξάς έριξε γροθιά στην καρδιά του φασισμού και τόλμησε εκείνο που απέφυγαν να κάμουν δύο χρόνια πριν οι ηγέτες της Αγγλίας, Γαλλίας και Σοβιετικής Ένωσης, όταν υπέγραφαν συμφωνία με τον Χίτλερ!
Ο Γκράτσι θέλησε να δικαιολογήσει τα πράγματα και άρχισε να μουρμουρίζει πως σκοπός της Ιταλίας δεν είναι ο πόλεμος, και μάλιστα συνιστούσε στον Μεταξά να μελετήσει τα έγγραφα και να απαντήσει με την ησυχία του, (αργότερα ο ίδιος θα πει ότι βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση μπροστά στον Έλληνα πρωθυπουργό). Και αμέσως ακολούθησε ο εξής διάλογος:
-Μεταξάς: Και μέσα σε πόσο χρόνο αναμένετε την απάντησή μας;
-Γκράτσι: Ως τις 6 το πρωί.
-Μεταξάς: Δηλαδή η Ιταλία ζητεί από την Ελλάδα μέσα σε τρεις μόνον ώρες να πάρει απόφαση! Αλλά κι αν υποθέσουμε – πράγμα που δεν πρόκειται να συμβεί – ότι θα συζητήσουμε το τελεσίγραφο. Μέχρι που να ενημερωθούν ο Βασιλιάς, το Υπουργικό Συμβούλιο και ο Αρχιστράτηγος, το τρίωρο θα έχει παρέλθει.
Κι ο Μεταξάς για άλλη μια φορά επανέλαβε: «Alors, c’est la guerre». Η παραπάνω φράση και η όλη στάση του Μεταξά απέναντι στον εκπρόσωπο της φασιστικής Ιταλίας αποκωδικοποιημένη σημαίνει τούτο: Η Ελλάδα απαντά ΟΧΙ στον φασισμό.
Στις 5 το πρωί ο Μεταξάς βρισκόταν ήδη στο Υπουργείο Εξωτερικών και προήδρευσε του Υπουργικού Συμβουλίου. Αφού ενημέρωσε τους παρευρισκόμενους για τα τεκταινόμενα, κάλεσε τους διαφωνούντες υπουργούς να παραιτηθούν αμέσως. Συμφώνησαν όλοι με τους χειρισμούς του. Κι αμέσως υπέγραψε τα διάφορα διατάγματα περί γενικής επιστράτευσης και κήρυξης της χώρας σε εμπόλεμη κατάσταση και ανήγγειλε την ανάληψη της γενικής αρχηγίας των Ενόπλων Δυνάμεων από τον Βασιλιά Γεώργιο Β΄ και την ανάθεση της αρχηγίας του στρατού ξηράς στον Αντιστράτηγο Αλέξανδρο Παπάγο.
Στο μεταξύ, νωρίς το πρωί από το ραδιόφωνο μεταδιδόταν τα διαγγέλματα του Μεταξά και του Γεωργίου Β΄, καθώς και ένα λιτό ανακοινωθέν του Γενικού Ελληνικού Στρατηγείου: «Αι Ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από την 5ην π.μ. σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της Ελληνοαλβανικής μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους».
Ο λαός της Αθήνας από τα χαράματα ξεχύθηκε στους δρόμους υψώνοντας την κυανόλευκη και ξεπροβοδώντας τους επιστρατευμένους βροντοφωνάζοντας το «ΟΧΙ» με την επιθυμία και την ευχή όλων για τη νίκη.
Οι Ιταλοί σε πολύ λίγο, εκεί που σχεδίαζαν περίπατο, κατάλαβαν ότι ο περίπατός τους μετατράπηκε σε κόλαση από τους Έλληνες στρατιώτες. Και συνάμα ο άξονας από την αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου γεύτηκε την πρώτη ήττα, όπως το προανήγγειλε και ο Τσώρτσιλ σε τηλεγράφημά του στον Μεταξά την 28η Οκτώβρη...