ΙΧΝΗΛΑΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΛΑΡΙΣΑ

To αρχοντικό του Γεράσιμου Δαφνόπουλου

Δημοσίευση: 22 Ιουν 2022 14:30
Το αρχοντικό του Γεράσιμου Δαφνόπουλου.  Βρισκόταν στην οδό Μ. Αλεξάνδρου 10.  Μεταπολεμική φωτογραφία από το αρχείο της Χάιδως Βαλσάμη. Το αρχοντικό του Γεράσιμου Δαφνόπουλου. Βρισκόταν στην οδό Μ. Αλεξάνδρου 10. Μεταπολεμική φωτογραφία από το αρχείο της Χάιδως Βαλσάμη.

Μετά το 1920, όταν στην πόλη της Λάρισας η «μέθη» για τον νεοκλασικισμό στην αρχιτεκτονική των κτισμάτων της είχε αρχίσει να εξασθενεί, άρχισαν να κτίζονται αρχοντικά τα οποία είχαν αποβάλει πολλά από τα σύνθετα και λεπτεπίλεπτα στοιχεία του αρχαιοελληνικού αυτού αρχιτεκτονικού ρυθμού, που από τα μέσα του 19ου αι. είχε επηρεάσει την αισθητική των κατασκευαστών.

Τα νέα αυτά κτίρια μορφολογικά ανήκαν στον εκλεκτισμό του μεσοπολέμου. Ο αρχιτεκτονικός αυτός ρυθμός εκπροσωπούσε μια προσπάθεια ανανέωσης ή καλύτερα συμφιλίωσης των παλαιών προτύπων. Όσοι ακολουθούσαν το κύμα του εκλεκτισμού για τις αρχιτεκτονικές τους συνθέσεις φαίνεται ότι εμπνέονταν από παλιούς ρυθμούς, όπως τον βυζαντινό, τον γοτθικό, τον νεοκλασικό και απ’ αυτούς υιοθετούσαν ό,τι θεωρούσαν ενδιαφέρον για να συνθέσουν τις νέες δημιουργίες τους. Το αρχοντικό που έκτισε ο φωτογράφος Γεράσιμος Δαφνόπουλος και θα περιγράψουμε στη συνέχεια, ανήκει αισθητικά στην κατηγορία αυτού του αρχιτεκτονικού ρυθμού. Στη συνέχεια θα δώσουμε ορισμένα στοιχεία για τον Γεράσιμο Δαφνόπουλο (1874-1935). Υπήρξε μέλος μιας δυναστείας φωτογράφων της Λάρισας, η οποία κυριάρχησε επί έναν περίπου αιώνα, με γενάρχη τον Ιωάννη Παντοστόπουλο και μάλιστα ήταν ένας από τους διασημότερους αυτής. Γεννήθηκε στη Σαμαρίνα το 1874, αλλά μεγάλωσε στη Λάρισα. Με τον θείο του Ιωάννη Παντοστόπουλο είχε μια διαφορά ηλικίας 11 ετών. Από μικρό παιδί βρέθηκε κοντά του και έδειξε μεγάλη διάθεση να μάθει τα μυστικά της φωτογραφικής τέχνης. Όμως φαίνεται ότι προσωπικοί λόγοι τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει τη Λάρισα και εγκαταστάθηκε προσωρινά στην Αθήνα, όπου βρήκε την ευκαιρία να σπουδάσει τη φωτογραφική τέχνη στη Σχολή Ρωμαΐδη-Μπέγλερ[1]. Στα τέλη της δεκαετίας του 1890 βρέθηκε μαζί με την αδελφή του Ελένη (1885-1971) στη Χαλκίδα, όπου εργάσθηκε με επιτυχία ως φωτογράφος. Μάλιστα κατά τη διαμονή του εκεί, είχε την ευτυχή συγκυρία να φωτογραφίσει ολόκληρη τη βασιλική οικογένεια με την ευκαιρία της επίσκεψης των μελών της στη Χαλκίδα, για να παραστούν στα εγκαίνια της Πανελλήνιας Έκθεσης Φωτογραφίας. Λόγω της φωτογράφισης αυτής του απονεμήθηκε από τον βασιλιά Γεώργιο Α’ ο τίτλος του «Φωτογράφου της Βασιλικής Αυλής», τον οποίον έκτοτε χρησιμοποιούσε στον λογότυπο τον οποίο πρόσθετε, όπως όλοι οι φωτογράφοι, στην οπίσθια πλευρά κάθε φωτογραφίας[2]. Όταν αργότερα εγκαταστάθηκε στη Λάρισα δημιούργησε studio φωτογραφίας και στα Τρίκαλα, όπως συμπεραίνουμε από φωτογραφικά πορτραίτα που υπάρχουν, με την ένδειξη: «Γεράσ. Δαφνόπουλος. Τρίκκαλα».
Το 1902 εγκατέλειψε τη Χαλκίδα και εγκαταστάθηκε στη Λάρισα. Σύμφωνα με την οικογενειακή παράδοση[3], ο Γεράσιμος Δαφνόπουλος άνοιξε το πρώτο του φωτογραφείο σε κατάστημα επί της οδού Αχιλλέως (Παναγούλη), στο ύψος όπου σήμερα βρίσκεται το ζαχαροπλαστείο των αδελφών Κωνσταντινίδη, ενώ λίγα μέτρα πιο κάτω, στη γωνία Αχιλλέως και Κούμα, βρισκόταν το φωτογραφείο του θείου του Ιωάννη Παντοστόπουλου. Η αδελφή του Ελένη συνεργάστηκε μαζί του. Από το 1908 βρίσκουμε αρκετά συχνά στις σελίδες της εφημερίδας «Μικρά» διαφημίσεις, αρχικά του «Φωτογραφείου των αδελφών Δαφνοπούλου» και αργότερα, όταν η αδελφή του παντρεύτηκε «Φωτογραφείον Δαφνοπούλου-Ιωαννίδου».
Ο Γεράσιμος Δαφνόπουλος έγινε πανελλήνια γνωστός το 1904 με τη φωτογραφία του Παύλου Μελά ντυμένου με τον μακεδονικό ντουλαμά. Η λήψη της έγινε μυστικά[4], παρουσία του Μιχαήλ Σάπκα και του ανθυπολοχαγού Χαράλαμπου Λούφα. Μετά τη φωτογράφιση ο Δαφνόπουλος πήρε εντολή από τον Σάπκα να εκτυπώσει ένα μόνον αντίτυπο για να το αποστείλει στην οικογένεια του Παύλου Μελά στην Αθήνα, τις δε γυάλινες πλάκες να τις κρύψει για να χρησιμοποιηθούν αργότερα, ανάλογα με τις εξελίξεις. Έπειτα από δύο περίπου μήνες από τη φωτογράφιση, 13 Οκτωβρίου 1904, ο Παύλος Μελάς σκοτώθηκε στη Στάτιτσα της Δυτικής Μακεδονίας από τουρκικά αποσπάσματα. Μόλις η είδηση του θανάτου έγινε γνωστή στη Λάρισα, ο Σάπκας ειδοποίησε τον Γεράσιμο Δαφνόπουλο να εμφανίσει τις αρνητικές πλάκες και να τις διαθέσει στο κοινό σε ανάμνηση του ήρωα[5].
Το 1910 η αδελφή του Ελένη (1885-1971) παντρεύτηκε τον φωτογράφο από την Άρτα Νικόλαο Ιωαννίδη και το 1919 έφυγαν για μόνιμη διαμονή στην Κωνστάντζα της Ρουμανίας. Το φωτογραφείο τότε μετακόμισε σε ένα διώροφο οίκημα στη γωνία της συμβολής των οδών Μ. Αλεξάνδρου-Πατρόκλου-Δευκαλίωνος, όπου ο Δαφνόπουλος παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του το 1935. Υπήρξε ταλαντούχος φωτογράφος, οι δε προσωπογραφίες του υποδηλώνουν την τρομερή ικανότητα που είχε να αποδίδει με τον φακό τα προσωπικά χαρακτηριστικά του φωτογραφούμενου με μια αισθητική ακρίβεια που και σήμερα εκπλήσσει. Στο κατάστημα αυτό ο Γεράσιμος Δαφνόπουλος ξεδίπλωσε όλες τις προσωπικές του αρετές στον τομέα της φωτογραφίας. Καθώς ήταν φωτογράφος studio, από το φωτογραφείο του πέρασαν όλες οι προσωπικότητες της Λάρισας (πολιτικοί, στρατιωτικοί, επαγγελματίες, ιερωμένοι, νεόνυμφοι) και αρκετές αστικές οικογένειες, για να απαθανατιστούν. Για να εννοήσει κανείς την άνεση του φωτογραφείου του αρκεί να αναφέρουμε ότι το 1921 στο σαλόνι του καταστήματός του παρουσίασε την πρώτη έκθεση ζωγραφικής ο νεαρός τότε ζωγράφος Αγήνορας Αστεριάδης.
Ο Γερ. Δαφνόπουλος νυμφεύθηκε τον Φεβρουάριο του 1902 στον Βόλο την Αφροδίτη Γκλαβάνη-Κόνσολα κόρη του βιομήχανου και κατ’ επανάληψη υπουργού από τον Βόλο Ιωάννη (Τζων) Γκλαβάνη (1892-1984), με κουμπάρο τον Λαρισαίο ιατρό Ευρυπίδη Μακρή. Είχαν την ατυχία όμως να μην αποκτήσουν διαδόχους και η αγάπη και η περιουσία τους μοιράστηκε απλόχερα στους συγγενείς τους.
Στα χρόνια 1931-32 ο Γεράσιμος Δαφνόπουλος έκτισε επί της οδού Μεγ. Αλεξάνδρου και δίπλα από το φωτογραφείο, πολυτελή κατοικία, στο σημείο όπου σήμερα υψώνεται η πολυώροφη οικοδομή με τον αριθ. 8. Σύμφωνα με τους συγγενείς του, η αρχιτεκτονική του ήταν βασισμένη πάνω σε ιταλικά σχέδια. Επομένως δεν αποκλείεται να είναι έργο του Ιταλού αρχιτέκτονα Κολονέλου, ο οποίος δραστηριοποιήθηκε την περίοδο εκείνη στη Λάρισα και μάλιστα ορισμένα δικά του κτίσματα διατηρούνται μέχρι και σήμερα. Επρόκειτο για μια εντυπωσιακά όμορφη διώροφη κατοικία με ωραίες αναλογίες, πεντάπλευρη πυργοειδή κατασκευή στη βορειοανατολική πλευρά του και έναν επιμήκη εξώστη ο οποίος περιέτρεχε στον επάνω όροφο και εκτεινόταν στην ανατολική και τη νότια πλευρά του. Στο ύψος της στέγης υπήρχε σε όλη την έκτασή της ψηλό στηθαίο, το οποίο προστάτευε την επίπεδη ταράτσα που είχε δημιουργηθεί. Εσωτερικά είχε πολλούς και άνετους χώρους και στους δύο ορόφους. Δυστυχώς όμως ο ιδιοκτήτης του δεν χάρηκε για πολύ την ωραία του κατοικία, γιατί το 1935 πέθανε και έμενε στο σπίτι μόνη η γυναίκα του Αφροδίτη. Το 1954 το σπίτι με τον περιβάλλοντα χώρο αγοράστηκαν από τον Αστέριο Βαλσάμη και τον γιο του φωτογράφο Γεώργιο. Μεταπολεμικά, όταν πολλά από τα αρχοντικά αυτά διατηρούνταν έστω και λαβωμένα, υπήρξε μια θαυμάσια ευκαιρία, μετά τις καταστροφές της κατοχής, να συντηρηθούν και η νέα πόλη της Λάρισας να αναπτυχθεί έξω από το ιστορικό κέντρο της, χώρος άλλωστε υπήρχε. Όμως οι οραματιστές αυτής της άποψης δεν εισακούστηκαν. Το αρχοντικό του Δαφνόπουλου-Βαλσάμη μετά από 15 χρόνια, το 1969, κατεδαφίστηκε και στη θέση του κατασκευάστηκε η σημερινή πολυώροφη οικοδομή.

Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου

(nikapap@hotmail.com)

Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: « Προηγούμενο Επόμενο »

Συνδρομητική Υπηρεσία

διαβάστε την ελευθερία online

Ηλεκτρονικό Αρχείο Εφημερίδας


Σύνδεση Εγγραφή

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας

Δείτε όλα τα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας

Ψιθυριστά

Ο καιρός στη Λάρισα

Διαφημίσεις

SYNERGEIO
ΛΙΟΠΡΑΣΙΤΗΣ

Η "Ελευθερία", ήταν από τις πρώτες εφημερίδες που σηματοδότησε την παρουσία της στο Internet, μ' ένα ολοκληρωμένο site.

Facebook Twitter Youtube

 

Θεσσαλικές Επιλογές

 sel ejofyllo karfitsa 1

Γενικές Πληροφορίες

Η Εφημερίδα

Ταυτότητα

Όροι Χρήσης

Προσωπικά Δεδομένα

Επικοινωνία

 

Η σελίδα είναι πλήρως συμμορφωμένη με τη σύσταση (ΕΕ) 2018/334 της επιτροπής της 1ης Μαρτίου 2018 , σχετικά με τα μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο (L63).

 

Visa Mastercard  Maestro  MasterPass