Η Ειδική Αγωγή είναι μια σχετικά νέα επιστήμη. Παρά το γεγονός ότι ήταν πραγματικότητα η ύπαρξη ατόμων με σοβαρές μειονεξίες, από καταβολής κόσμου, μόνο τους τελευταίους αιώνες συντελέστηκαν βαθμιαία στις προηγμένες κοινωνίες σοβαρές προσπάθειες για την περίθαλψη, τη φροντίδα, την οποιαδήποτε εκπαίδευση αυτών. Η αντιμετώπιση γενικά της προβληματικής κατάστασής τους ξεκίνησε από το αρχικό σημείο του γκρεμίσματος των μειονεκτούντων ατόμων στον «Καιάδα», πέρασε στο στάδιο της πλήρους απομόνωσης και περιθωριοποίησής τους ή της εκμετάλλευσής τους μέσω της επαιτείας για χρηματισμό, οδηγήθηκε στη δημιουργία ποικίλων ασύλων μέχρι να καταλήξει στις σημερινές πρακτικές. Βαθμιαία η ανάπτυξη ουμανιστικών αντιλήψεων στην ανθρωπότητα για τα δικαιώματα αυτών των ατόμων, οδήγησε στην αποδοχή ανθρωπινότερης αντιμετώπισης των προβλημάτων τους. Στη χώρα μας ξεκίνησαν δειλά-δειλά πρώτες προσπάθειες συστηματικής αγωγής αυτών στο τέλος του εικοστού αιώνα. Ταυτόχρονα με αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, ή λίγο μετά από αυτές, το κράτος ακολουθώντας το παράδειγμά τους μεριμνούσε σοβαρά για την ανάπτυξη της λειτουργικότητάς τους. Φρόντιζε για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους. Το 1970 υπήρξε σταθμός για την Ειδική Αγωγή της Ελλάδας. Κατά το έτος αυτό, το Υπουργείο Παιδείας, θέσπισε σχέδιο νόμου για τη δημιουργία και λειτουργία Διδασκαλείου Ειδικής Αγωγής. Σ' αυτό άρχισαν τη φοίτηση δάσκαλοι Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Σκοπός της επιμόρφωσης ήταν η απόκτηση επιπλέον ειδικών γνώσεων και κατάλληλων τεχνικών για να καταστούν ικανοί για επιτυχή αντιμετώπιση των ποικίλων μαθησιακών και άλλου είδους διαταραχών που παρουσίαζε ένας αριθμός μαθητών.
Η ποικιλία και η πολυπλοκότητα όμως των προβλημάτων που κλήθηκαν να επιλύουν οι εκπαιδευτικοί, τους οδήγησε στην ανάγκη συνεργασίας με γιατρούς και ιδιαίτερα ψυχιάτρους. Οι πρώτες συνεργασίες άρχισαν στα μέσα του 20ού αιώνα και αποτέλεσαν τους προδρόμους των σημερινών ιατροπαιδαγωγικών σταθμών. Στη σημερινή εποχή στην ιατροπαιδαγωγική ομάδα προσφέρονται γνώσεις πολλών ειδικοτήτων. Ψυχολόγοι, νευρολόγοι, νομικοί, κοινωνικοί λειτουργοί είναι βασικά μέλη της για επιτυχέστερη αντιμετώπιση του κάθε θέματος.
Στον ευρωπαϊκό χώρο είναι πολλές οι φωτισμένες προσωπικότητες, οι οποίες πρόσφεραν σημαντικό έργο στον τομέα της Ειδικής Αγωγής. Κορυφαίοι μεταξύ αυτών ο Pereira και ο Sequin, ο Witmer, o Binet-Simon, που πολλοί από αυτούς ήταν και γιατροί. Στη Γερμανία ο Kraepelin στο τέλος του εικοστού αιώνα με την προσπάθεια της ταξινόμησης των διαταραχών άνοιξε καινούργιες προοπτικές για ουσιαστικές βελτιώσεις. Την κυριότερη ώθηση εν τούτοις στην ανάπτυξη της Ειδικής Αγωγής την έδωσαν οι πρόοδοι και αναθεωρήσεις, οι οποίες έλαβαν χώρα στους κόλπους της, την πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα. Συγκεκριμένα, η δημιουργία της λεγόμενης δυναμικής εξέτασης του ψυχισμού από τους Adolf Meyer και Sigm Freud επηρέασαν σημαντικά. Με τη μέθοδο του ο Freud εστίαζε το θεραπευτικό του ενδιαφέρον στις ενδυνείδητες ή ασυνείδητες εμπειρίες της πρώτης παιδικής ηλικίας του ανθρώπου. Τις θεωρούσε εξαιρετικά σημαντικές για τη διάπλαση της ψυχοπνευματικής υπόστασης του ατόμου. Συνεχιστές του έργου του, η Melanie Klein και η Anna Freud, διερευνούσαν τρόπους με τους οποίους τα «Ειδικά άτομα» εξέφραζαν τα προβλήματά τους. Την ίδια εποχή, ο Adolf Meyer στην άλλη πλευρά του πλανήτη εφιστούσε την προσοχή των διαφόρων επιστημόνων στον ίδιο τον πάσχοντα άνθρωπο, στην όλη του προσωπικότητα και όχι σε επιμέρους όργανα και λειτουργίες του. Στην Αμερική επίσης η ανάπτυξη του κινήματος ψυχοσωματικής υγιεινής από τον διάσημο νομομαθή Glifford Beers αποτέλεσε την απαρχή δημιουργίας της Ειδικής Αγωγής με επιστημονικές βάσεις. Δόθηκε ταυτόχρονα μεγάλη έμφαση στον καθορισμό του ρόλου των γονέων και ιδιαιτέρως της μητέρας.
Οι δυναμικές θεωρήσεις, η κινητοποίηση των φιλοσόφων, των ανθρωπιστών, το κίνημα ψυχικής υγιεινής, μαζί με άλλες πολιτικο-κοινωνικές μεταβολές, συνέτειναν στη ριζική αλλαγή νοοτροπίας και την εκδήλωση μεγάλου ενδιαφέροντος γύρω από την Ειδική Αγωγή.
Με την εξελικτική της πορεία μέσα στον χρόνο αυτή η εξειδικευμένη επιστήμη έχει στόχο τη συνεχή βελτίωση των ατόμων στον σωματικό, πνευματικό και ψυχικό τομέα. Με την επιστημονική της ομάδα, η οποία θα πρέπει να διαθέτει πολύπλευρη κατάρτιση, διενεργείται διεξοδική αξιολόγηση με σταθμισμένα και μη, εργαλεία. Εξετάζονται οι υπάρχουσες αδυναμίες και δεξιότητες και τίθεται η στοχοθεσία του προγράμματος για κάθε ξεχωριστό άτομο. Την Ειδική Αγωγή μέσω ομαδικών και εξατομικευμένων προγραμμάτων παρέμβασης διαβαθμισμένης δυσκολίας επιδιώκεται η οποιαδήποτε ανέλιξή τους. Η εφαρμογή πρωτοποριακών μεθόδων και επιστημονικά τεκμηριωμένων τεχνικών βοηθούν στη δημιουργία ολοκληρωμένων και πολυεπίπεδων προγραμμάτων θεραπευτικής παρέμβασης. Ποικίλων δηλαδή ενεργειών, οι οποίες συνδυάζουν τα πιο σύγχρονα εκπαιδευτικά δεδομένα με καινοτόμες προσεγγίσεις, διεθνώς αναγνωρισμένες. Και επειδή η Ειδική Αγωγή είναι δύσκολη λειτουργία απαιτεί λεπτούς και ευαίσθητους χειρισμούς. Για την επιτυχή έκβαση των απαιτήσεών της, βασικά στοιχεία αυτών οι οποίοι την υπηρετούν, θα πρέπει να είναι η ανεκτικότητα, η υπομονή, η επιμονή, ο κατάλληλος συγκερασμός αυστηρότητας και επιείκειας, σταθερότητας και ελαστικότητας. Κατανόηση, συμπάθεια και κυρίως αγάπη θα πρέπει να καθοδηγούν κάθε παιδαγωγικής τους ενέργεια.
Από την Αριστέα Κωστίμπα - Βαλιώτου,
εκπαιδευτικό
