της χώρας και προχώρησε στη κατάργηση των Ανωτάτων Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΤΕΙ) εντάσσοντας τις Σχολές και τα Τμήματά τους στην Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση (ΠΕ). Παραλλήλως, ιδρύοντας και νέα Τμήματα ΑΕΙ (χωρίς, επίσης, κανέναν σχεδιασμό που να υπηρετεί υπαρκτές ανάγκες στην αγορά εργασίας), η τότε Κυβέρνηση πέτυχε ένα παγκόσμιο ρεκόρ και συγκεκριμένα σε μια μικρή χώρα των 10 εκατομμυρίων ανθρώπων -όσοι δηλαδή ζουν πια σε μια μόνο μεγαλούπολη του πλανήτη- να λειτουργούν 26 ΑΕΙ με 460 Τμήματα (τα παλαιά Τμήματα των AEI μαζί με τα «πανεπιστημιοποιηθέντα»ΤΕΙ) Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης διασκορπισμένα σε 70 πόλεις της χώρας! Δηλαδή τόσο όσα δεν έχει η (υπερ-) δεκαπλάσια σε έκταση και πληθυσμό Ρωσία...
Με νόμους του 2018 και του 2019 η χώρα μας έγινε ένα απέραντο πανεπιστημιακό campus αλληλοκαλυπτομένων επιστημονικών αντικειμένων. Κατακλύσθηκε η χώρα από Σχολές και Τμήματα ΑΕΙ και (των συγχωνευθέντων) ΑΤΕΙ, με πλέον χαρακτηριστικό το παράδειγμα των Σχολών και Τμημάτων γεωπονικού χαρακτήρα και μηχανικών που ξαφνικά πλημμύρισαν τη χώρα. Είχαν ιδρυθεί Τμήματα ακόμη και για ειδικότητες υπερκορεσμένες στην αγορά εργασίας (π.χ. η 4η Νομική Σχολή της χώρας, με έδρα στην Πάτρα) ή «πανεπιστημιοποιήθηκαν» Τμήματα ΑΤΕΙ, για τα οποία δεν υπήρχαν διδάσκοντες με προσόντα μέλους ΔΕΠ (δηλ. προσόντα αντίστοιχα των πανεπιστημιακών/μελών ΔΕΠ, με διδακτορικά, κ.λπ.), όπως π.χ. η Νοσηλευτική Σχολή του ΑΤΕΙ Διδυμοτείχου που μετατράπηκε εν μία νυκτί σε ΑΕΙ και όσες προκηρύξεις κι αν έκανε στη συνέχεια δεν μπορούσε να βρει διδάσκοντες επιπέδου πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Φυσικά, και οι δύο Σχολές έμειναν (για ξεχωριστούς/διαφορετικούς λόγους η κάθε μια) στα «χαρτιά».
Τις προάλλες διέρρευσε («Καθημερινή», 21.11.2021) ο νέος νόμος - πλαίσιο για τα ΑΕΙ με τον οποίο το Υπ. Παιδείας επιχειρεί να αναδιατάξει τον πανεπιστημιακό χάρτη της χώρας σε μια ορθολογική βάση με διορθωτικές κινήσεις ανάμεσα στις οποίες προβλέπεται και η θεσμοθέτηση των Τμημάτων «Εφαρμοσμένων Επιστημών» τα οποία θα πάρουν τη θέση των (καταργηθέντων επί ΣΥΡΙΖΑ) ΑΤΕΙ και θα καλύψουν τις ανάγκες της (ανύπαρκτης σήμερα στην Ελλάδα!) Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης, η οποία για τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες αποτελεί βασικό πυλώνα ανάπτυξης. Την ώρα που εμείς εδώ στην Ελλάδα έχουμε καταργήσει την Τριτοβάθμια Τεχνολογική Εκπαίδευση, οι πολύ καλύτερα από τη δική μας εξελισσόμενες τεχνολογικά χώρες (Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία, Ελβετία, Σουηδία, Φινλανδία, κ.ά.) με τον ακμάζοντα σε αυτές θεσμό των Τεχνολογικών Πανεπιστημίων (Universities of Applied Sciences, Fachhochschulen, κ.λπ.) αναβαθμίζουν διαρκώς την Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση επενδύοντας σε νέους ανθρώπους, σε σύγχρονα γνωστικά αντικείμενα, σε πόρους για σύνδεση με την πραγματική οικονομία και τις παραγωγικές επιχειρήσεις τους, όπως και τις επιχειρήσεις καινοτομίας και νέων τεχνολογιών. Σαφώς χρειάζονται και τα Πανεπιστήμια για να αναπτύσσουν την επιστημονική έρευνα και να αποδίδουν μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς τίτλους σε όλο το φάσμα των επιστημονικών πεδίων, αλλά χρειάζεται και η εφαρμογή. Αυτός ήταν ο ρόλος που καλούνταν να διαδραματίσουν τα ΑΤΕΙ, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις βασικές και εφαρμοσμένες γνώσεις των Επιστημών, της Τεχνολογίας και των Τεχνών, στα αντίστοιχα επαγγελματικά πεδία, συνδυάζοντας, στο πλαίσιο αυτό, την ανάπτυξη του κατάλληλου θεωρητικού υποβάθρου σπουδών με υψηλού επιπέδου εργαστηριακή και πρακτική άσκηση. Αξίζει δε να υπενθυμίσουμε ότι βάσει της Συνθήκης της Μπολώνια (1999) τα πτυχία που χορηγούνταν από τα ΑΤΕΙ, μετά τη σταδιακή αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχομένων σπουδών τους, αντιστοιχούσαν πλήρως στα αντίστοιχα Ευρωπαϊκά Πτυχία «Bachelor» (Β.Sc.) και κατέτασσαν τους πτυχιούχους ΤΕΙ στο 6ο επίπεδο (Level) του Εθνικού και Ευρωπαϊκού Πλαισίου προσόντων, μαζί με τους πτυχιούχους των Πανεπιστημίων. Αλλά ως φαίνεται αυτό δεν αρκούσε γιατί από γενέσεως του νέου ελληνικού κράτους η απόκτηση πανεπιστημιακού πτυχίου ισοδυναμούσε με άμεση κοινωνική άνοδο. Παρά τον μεγάλο αριθμό των ΑΕΙ που έχουμε τα τελευταία χρόνια, η αντίληψη αυτή εξακολουθεί να υφίσταται. Η οικογένεια θέλει το παιδί της να είναι «φοιτητής» (ακόμη και σε σχολή χαμηλής έως ανύπαρκτης ζήτησης), όχι «σπουδαστής» ή «καταρτιζόμενος» (ακόμη και σε σχολές υψηλής ζήτησης στην αγορά). Παρότι η τεχνολογική εκπαίδευση δημιουργεί πολύ πιο σίγουρες προοπτικές εργασίας, εν τούτοις, ακόμη και σήμερα, θεωρείται ότι δεν έχει το κύρος («image») ενός Πανεπιστημίου. Kάπως έτσι ενεργώντας και η τότε Κυβέρνηση, την περίοδο εκείνη της παρατεταμένης προεκλογικής περιόδου, εν μία νυκτί, κατήργησε τα ΑΤΕΙ «βαφτίζοντάς» τα Πανεπιστήμια. Αναμφιβόλως, εάν η τότε Κυβέρνηση έκρινε ότι θα πρέπει να «πανεπιστημιοποιήσει» κάποια τμήματα των ΑΤΕΙ, όφειλε να περιορισθεί στα υψηλού επιπέδου τμήματα, που πράγματι υπάρχουν, και όχι να προχωρήσει σε οριζόντια «πανεπιστημιοποίηση» απάντων των Τμημάτων, όπως έπραξε για λόγους μικροκομματικής -δηλαδή ψηφοθηρικής- ωφελείας, αναβαθμίζοντας το «image» των Ιδρυμάτων, το «prestige»(!..) E, πώς να το κάνουμε... Άλλο Πανεπιστήμιο, άλλο ΑΤΕΙ... Άλλο φοιτητής, άλλο σπουδαστής...
Κι όμως -για να σοβαρολογήσουμε- επρόκειτο για μια επιλογή που δεν υπήκουε σε καμιά λογική. Mε εκείνους τους νόμους (για την «πανεπιστημιοποίηση» των ΑΤΕΙ και την ίδρυση δεκάδων νέων Τμημάτων σε επιστημονικούς κλάδους υπερεπαρκείς για τα ελληνικά δεδομένα) έφθασε να έχει η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων ανθρώπων 460 (!) Πανεπιστημιακά Τμήματα, πολλά απ’ τα οποία όχι απλώς στερούνται ζητήσεως στην αγορά εργασίας (και τις Υπηρεσίες), αλλά (στερούνται) και φοιτητών!... Έμειναν άδεια (από φοιτητές, όχι καθηγητές), ακόμη και Τμήματα που είχαν βάση κοντά στον πάτο...
Συμπερασματικώς επείγουν: α) Η επαναφορά της Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης με νέα Τμήματα/νέες ειδικεύσεις επί τη βάσει των (νυν, αλλά και των μελλοντικών) αναγκών της αγοράς και, β) ένας, κατ’ αρχήν, στοιχειώδης ορθολογισμός στο σύνολο της Τριτοβάθμιας (πανεπιστημιακής και τεχνολογικής) Εκπαίδευσης για τον καθορισμό, με κριτήρια ακαδημαϊκά (αλλά και αγοράς) των ειδικοτήτων που είναι χρήσιμες και απαραίτητες να υπάρχουν στα Πανεπιστήμια και στα ιδρυθησόμενα Τμήματα Εφαρμοσμένων Επιστημών. Γιατί τα 460 σημερινά Τμήματα είναι πολλά - ή, μήπως, όχι;
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Β’/βάθμιας (ΠΕ01), δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr).
