Η 25η Νοεμβρίου έχει ανακηρυχθεί από τόν ΟΗΕ ως η Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, με σκοπό να αναδείξει την παγκόσμια διάσταση της έμφυλης βίας. Η βία κατά των γυναικών δεν κάνει διαχωρισμό μεταξύ συνόρων, πολιτισμών ή κοινωνικών τάξεων. Ακόμα και αν δεν συμβαίνει σε εμάς, συμβαίνει δίπλα μας.
Η μέρα αυτή έχει καθιερωθεί ήδη από το 1981 από γυναικείες οργανώσεις, σε ανάμνηση της φρικτής δολοφονίας των τριών αδελφών Μιραμπάλ, πολιτικών αγωνιστριών από τη Δομινικανή Δημοκρατία, με διαταγή του δικτάτορα Τρουχίλο, στις 25 Νοεμβρίου 1960.
Όμως, αυτή η μέρα δεν είναι μόνο μία επέτειος μνήμης. Αποτελεί μια μέρα διεκδίκησης και αγώνα την επείγουσα ανάγκη να ανατραπούν και να εξαλειφθούν οι συνθήκες ανοχής και αναπαραγωγής της έμφυλης βίας σε όλες τις μορφές της: ενδοοικογενειακή βία, γυναικοκτονίες, βιασμοί, σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στις φοιτητικές εστίες. Διακίνηση γυναικών και κοριτσιών με σκοπό την πορνεία. Εκμετάλλευση οικονομική και σεξουαλική, μεταναστριών και γυναικών προσφύγων. Σεξισμός και υποτίμηση των γυναικών στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η βία κατά των γυναικών δεν κάνει διακρίσεις και τη συναντάμε παντού. Μπορεί να είναι σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική, οικονομική και πνευματική. Πρόκειται για φαινόμενο διαδεδομένο σε όλες τις κοινωνίες και σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Έχει τις ρίζες της στις πατριαρχικές αντιλήψεις εξουσίας ανάμεσα στα δύο φύλα, που επιβιώνουν μέχρι σήμερα και αποτελούν επίδειξη κυριαρχίας και ελέγχου του γυναικείου σώματος.
Η βία στην οικογένεια δύσκολα γνωστοποιείται, γι’ αυτό και υπάρχει η αντίληψη ότι έχει μικρή έκταση και αφορά μεμονωμένες περιπτώσεις. Όμως, αφορά όλες τις γυναίκες και τα κορίτσια. Σε πολλές περιπτώσεις, δυστυχώς, ενοχοποιούνται οι ίδιες οι γυναίκες ότι είναι αυτές που με τη συμπεριφορά τους προκαλούν βία.
Τα περιστατικά έμφυλης βίας στην Ελλάδα έχουν τελευταία λάβει διαστάσεις επιδημίας, ενώ διεθνώς έχουν, σύμφωνα με τα στοιχεία, λάβει τον χαρακτήρα ανθρωπιστικής κρίσης. Έξι (6) γυναίκες κάθε ώρα παγκοσμίως δολοφονούνται, ενώ κακοποιήσεις, βιασμοί, σωματική και ψυχολογική βία απειλούν συνεχώς και αδιαλείπτως τις γυναίκες. Το φαινόμενο έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις στη χώρα μας (έχουμε ήδη 13 γυναικοκτονίες από την αρχή του έτους), αλλά και σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης, δυστυχώς ακόμα και σε χώρες με πλουσιότατη νομική και πολιτιστική παράδοση στην ισότητα των φύλων, όπως π.χ. συμβαίνει στις μέρες μας στη Σουηδία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία και το Ην. Βασίλειο. Σύμφωνα με πρόσφατες στατιστικές της ΕΕ, 1 στις 4 Ελληνίδες ηλικίας 15 ετών και άνω έχει υπάρξει θύμα σωματικής και σεξουαλικής βίας τουλάχιστον μία φορά στη ζωή της, ενώ το κόστος της έμφυλης βίας για τη χώρα (απώλεια οικονομικής παραγωγής, χρήση υπηρεσιών και προσωπικό κόστος) ανέρχεται στα 5 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. 13 εκατομμύρια γυναίκες σε διάστημα 12 μηνών, κατά τη διεξαγωγή της πανευρωπαϊκής έρευνας, έχουν βιώσει κάποια μορφή ψυχολογικής βίας από έναν τέως ή νυν σύντροφο.
ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ ΣΥΡΙΖΑ
Στις 9 Νοεμβρίου 2021, βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ κατέθεσαν τροπολογία - προσθήκη στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης για τις τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα. Το θέμα της τροπολογίας ήταν: Καθιέρωση στην ελληνική ποινική νομοθεσία του εγκλήματος με σεξιστικά χαρακτηριστικά (ιδίως γυναικοκτονία).
Στην αιτιολογική έκθεση της τροπολογίας επισημαίνεται ότι πρόσφατα το Ευρωκοινοβούλιο, με τεράστια πλειοψηφία (427 υπέρ και 119 κατά), υιοθέτησε έκθεση-πρόταση της Ελληνίδας Ευρωβουλεύτριας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Έλενας Κουντουρά, η οποία θα προωθηθεί προς την Κομισιόν.
Στην τροπολογία-προσθήκη των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ τονίζεται ιδιαίτερα ότι η Γυναικοκτονία είναι αφαίρεση της ζωής λόγω του φύλου της γυναίκας, με δράστες, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, κακοποιητικούς συζύγους, συντρόφους και συγγενείς που ασκούν για χρόνια βία στα θύματα. Στο παρελθόν συγκαλύπτονταν πίσω από τα λεγόμενα εγκλήματα τιμής, ενώ στην πρόσφατη ιστορία από τον όρο εγκλήματα πάθους. Στην ουσία πρόκειται για εγκλήματα που διαπράττονται στο πλαίσιο βαθιά εμπεδωμένων πατριαρχικών σχέσεων εξουσίας και αντιλήψεων, σύμφωνα με τις οποίες οι γυναίκες ως υποτελείς των ανδρών παραμένουν έκθετες στον σωφρονισμό και την τιμωρία, μέσω της άσκησης ελέγχου και κάθε μορφής έμφυλης βίας. Εν κατακλείδι, ο γυναικοκτόνος δεν είναι οποιοσδήποτε δολοφόνος. Είναι ακραία μορφή ηγεμονικής/τοξικής αρρενωπότητας, ο δολοφόνος που κινητοποιείται από την εξουσιαστική του θέση στο πατριαρχικό του πλαίσιο, που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση στην όποιας μορφής κυριαρχία του.
Η 25η Νοεμβρίου είναι η μέρα που ενώνουμε τη φωνή μας με τις γυναίκες που διεκδικούν και αντιστέκονται, που ανατρέπουν τους μύθους περί συνενοχής και παίρνουν θέση ενάντια στη βία κατά των γυναικών. Διότι η βία κατά των γυναικών δεν αφορά αποκλειστικά τις γυναίκες και τα κορίτσια, αλλά το σύνολο της κοινωνίας, όλες και όλους, όσες και όσους θέλουμε να κάνουμε βήματα μπροστά για την άρση των έμφυλων διακρίσεων, την έμπρακτη κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών και τη χειραφέτησή τους από την πατριαρχία.
Γι’ αυτό πρέπει να καταγγέλλεται δημόσια από πολίτες, εκπροσώπους φορέων, λειτουργούς της πολιτείας, θεσμικούς παράγοντες, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, πολιτικά κόμματα και συνδικαλιστικές οργανώσεις.
Η ΓΓΟΠΙΦ (Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων) παροτρύνει όλες τις γυναίκες που υποφέρουν σιωπηλά να υπερβούν τη μοναξιά και να επιδείξουν μηδενική ανοχή στη βία, να απευθυνθούν στις δομές προστασίας κακοποιημένων γυναικών και να σπάσουν τη σιωπή τους στέλνοντας το μήνυμα: ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ Η ΜΟΝΗ - ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΜΟΝΗ.
Το Ελληνικό Κοινοβούλιο ψήφισε τον Μάρτιο του 2017 τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, κάνοντας νόμο του κράτους την πρώτη διεθνή συνθήκη που ορίζει και κατονομάζει την έμφυλη βία, δηλαδή τη βία με βάση το φύλο. Με τη σύμβαση αυτή δίνεται το εναρκτήριο λάκτισμα για την ποινικοποίηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών και κοριτσιών, αλλά και για τη θέσπιση της συντονισμένης δράσης της Πολιτείας για την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Τώρα ανοίγει μπροστά μας το πεδίο της εφαρμογής. Τώρα ανοίγεται μπροστά μας η ανάγκη για κοινωνική αλλαγή, για εξάλειψη της σεξιστικής κουλτούρας, για να έρθουν στο φως αθέατες όψεις του σεξισμού της καθημερινότητας, αλλά και για να εξαλειφθούν οι εμπεδωμένες σεξιστικές συμπεριφορές και στάσεις στον δημόσιο χώρο. Τώρα ανοίγεται μπροστά μας η ανάγκη να αρθεί ο σεξισμός και η ομοφοβία.
Για όλους αυτούς τους λόγους είμαστε μαζί, ενώνουμε τις δυνάμεις μας, για να σπάσει το φράγμα της σιωπής και να υπάρξει μηδενική ανοχή στη βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών.
* Η Εύη Παπανίκα είναι μέλος της Ν.Ε. ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Λάρισας, υπεύθυνη της Θεματικής για την Ισότητα των Φύλων
