Σχολικές εορτές. Αναπλαισίωση

Από τον Βασίλη Πλατή, φιλόλογο-δρα Ιστορίας Α.Π.Θ.

Οι αδυναμίες που ενυπάρχουν στη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας στα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης είναι περισσότερο από εμφανείς, σε βαθμό να καθιστούν το μάθημα απωθητικό για σημαντικό αριθμό μαθητών, ακόμη και για κάποιους από αυτούς που επιδεικνύουν ζωηρό ενδιαφέρον σε άλλα μαθήματα του ημερησίου προγράμματος.
Η αποστήθιση, με σκοπό τη συσσώρευση στείρας και όχι βιωμένης ιστορικής γνώσης, η απουσία διασύνδεσης των γεγονότων του παρελθόντος με τη σύγχρονη πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα, υποβιβάζουν, μεταξύ άλλων διδακτικών παραμέτρων, τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας σε μια μηχανιστική και εν πολλοίς βαρετή διαδικασία.
Υπό αυτές τις συνθήκες, ο στόχος της καλλιέργειας ιστορικής και κριτικής ικανότητας, που θα έπρεπε να βρίσκεται στο επίκεντρο της στοχοθεσίας της διδασκαλίας του μαθήματος, ιδιαίτερα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, απομακρύνεται.
Οι σχολικές εορτές θα μπορούσαν, είναι αλήθεια, να αποκαταστήσουν, εν μέρει βέβαια και αποσπασματικά, κάποια από τα ελλείμματα της διδασκαλίας του μαθήματος στη σχολική τάξη αναφορικά με γεγονότα-σταθμούς που αυτές πραγματεύονται και επιχειρούν να αναδείξουν. Αρκεί η εστίαση και ο σχεδιασμός τους να φέρει πραγματικό και έντονο αποτύπωμα στους μαθητές.
Στο πλαίσιο αυτό, οι καθηγητές έχουν τη δυνατότητα μέσω των ιστορικών πηγών, κι όχι της «αποστεωμένης» σε αρκετές περιπτώσεις ιστορικής αφήγησης, να υποβοηθήσουν τους μαθητές τους να κατανοήσουν το «πνεύμα» της εποχής που διαδραματίστηκαν τα γεγονότα, τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που επικράτησαν τότε, το διεθνές «περιβάλλον», αλλά και τον ρόλο των προσώπων που ανέλαβαν δράση (κάποια από τα οποία, καίτοι σημαντικά, αγνοούνται από την επίσημη ιστορία), τις αξίες τους, τα ίδια τα γεγονότα.
Από την άλλη πλευρά, οι σχολικές εορτές, εφόσον συνεχίζουν να υφίστανται και να διατηρούν την επικαιρότητά τους ως προβεβλημένων στις τοπικές κοινωνίες εθνικών τελετουργιών, παρά τις δεσμεύσεις της πανδημίας, δεν θα πρέπει να λησμονηθεί ότι αποτελούν μέρος ενός τελετουργικού, διά του οποίου τα έθνη-κράτη έχουν κανοναρχήσει το παρελθόν τους, συγκροτήσει την επίσημη ιστορία τους που διδάσκεται στις νεότερες γενιές, και καλλιεργήσει τη συλλογική ιστορική μνήμη.
Δύσκολα, λοιπόν, μπορεί να αμφισβητήσει κανείς τον «επίσημο» χαρακτήρα και το «θεατρικό» περίβλημα με το οποίο συνήθως οι σχολικές εορτές παραδοσιακά «ενδύονται». Ωστόσο, σε αυτό το πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί «ιστορικά», και σε συνάρτηση με το «ομιχλώδες» τοπίο που, όπως επισημάνθηκε παραπάνω, διέπει τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας στη σχολική τάξη, οι σχολικές εορτές, αναπόσπαστα ενταγμένες στο πρόγραμμα του σχολείου ως επιτελεστικός θεσμός του έθνους-κράτους, είναι δυνατόν να αναπλαισιωθούν και να αποκτήσουν ένα νέο αληθινό περιεχόμενο, επ’ ωφελεία των μαθητών.