Η κατασκευή δικτύου τεχνητών λιμνών στους ορεινούς χειμάρρους Ανθοχωρίου, Οξυάς, Δρακότρυπας του Πάμισου παραποτάμου Πηνειού μπορεί να συμβάλει -εκτός των άλλων- στην αειφόρο διαχείριση υδάτινων πόρων του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας (Λεκάνη Απορροής Πηνειού). Οι τεχνητές λίμνες Ανθοχωρίου, Οξυάς, Δρακότρυπας πρέπει να συσχετισθούν με τα έργα εκτροπής του Αχελώου δεδομένου ότι χωροθετούνται ανάντι της τεχνητής λίμνης που μπορεί να κατασκευασθεί στα στενά (Αγριοκερασιάς - Κακαβάκια) του Πάμισου στην έξοδό του προς Μουζάκι και η οποία θα δεχθεί τα νερά Αχελώου. Με δεδομένο ότι τα έργα Αχελώου έχουν ήδη υλοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό (Συκιά 65% και σήραγγα μεταφοράς 85%), τα πρόσθετα έργα ταμίευσης πρέπει να επιλεγούν, ώστε το Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας να γίνει υδατικά αυτόνομο.
Ο Πάμισος έχει τις πηγές του στη Νότια Πίνδο σε υψόμετρο 1.600 μ. περίπου. Οι πηγές του αποτελούν έξι χειμαρρικές υπολεκάνες (υδατορέματα). Τα έξι υδατορέματα του Πάμισου είναι:
* Τo Φλωρεσιώτικο (Ανθοχωρίτικο) ρέμα που έχει τις πηγές του στις Βορειοανατολικές κλιτύες της οροσειράς Ζυγουρολίβαδου-Σκαφίδα.
* Τo Κερασιώτικο ρέμα που έχει τις πηγές του στις Βορειοανατολικές κλιτύες της κορυφής Γκαβέλλου στον αυχένα της οροσειράς Ζυγουρολίβαδου και Κουφόλογγου.
* Τo ρέμα Οξυάς που έχει τις πηγές του στις Βορειοανατολικές κλιτύες της οροσειράς Φούρκα-Κουλκουτσάρι, που αναπτύσεται Ανατολικά του Όρους Σχιζοκάραβο την ψηλώτερη κορυφή της Νότιας Πίνδου στον Νομό Καρδίτσας.
* Τo Κακόρεμμα Δρακότρυπας που έχει τις πηγές του στις Βορειοανατολικές κλιτύες της οροσειράς Τυμπάνου-Αέρα-Σουβλί-Προφ. Ηλία.
* Τo Μέγα ρέμα που έχει τις πηγές του στις Νοτιοδυτικές κλιτύες της κορυφής Μπλόστιανη.
* Τo Βατσουνιώτικο ρέμα που έχει τις πηγές του Βορειοανατολικά της οροσειράς Τυμπάνου Kαραβούλας.
Τα έξι υδατορέματα έχουν κοινή περιοχή συμβολής ανάντι από στένωμα του Πάμισου που διακόπτει την οροσειρά Ίταμος στις κορυφές Αγριοκερασιά- Κακαβάκια όπου μπορεί να κατασκευασθεί φράγμα και τεχνητή λίμνη για την υποδοχή των υδάτων Αχελώου, Νοτιοδυτικά της Ι. Μ. Αγίου Γεωργίου Καραϊσκάκη και κοντά στον οικισμό Μουζακίου. Ο Πάμισος με τη σειρά του εκβάλλει στον Πηνειό ποταμό, στην περιοχή Μεγάλα Καλύβια Νομού Τρικάλων - Αγναντερό Νομού Καρδίτσας. Η λεκάνη απορροής του Πάμισου έχει έκταση 160.000 στρέμματα και με τα ορεινά συμπλέγματα της Νότιας Πίνδου που τη συμπεριλαμβάνουν δημιουργείται ένα φυσικό περιβάλλον, με ισχυρή και συνεχή διαμορφωτική λειτουργία του χειμαρρικού αναγλύφου. Το τραχύ κλίμα και ιδίως οι πολλές και ραγδαίες κατακρημνίσεις σε συνδυασμό και με την έντονη τοπογραφία των οροσειρών της Νότιας Πίνδου, το ευπαθές γεωυπόθεμα και η έλλειψη προστατευτικού φυτοκαλύματος σχηματίζουν ένα πολύ έντονο χειμαρρικό περιβάλλον που αναπτύσσεται στη λεκάνη απορροής Πάμισου έως την έξοδό του από τα στενά του Μουζακίου. Ο Πάμισος (Πλιούρης) στην έξοδό του από τα στενά του Μουζακίου φέρνει 4 m3/sec.
Η διαχείριση υδάτινων πόρων με κατασκευή φραγμάτων σε ποτάμιες-παραποτάμιες λεκάνες απορροής κρίνεται αειφορική και σύμφωνη με την εφαρμογή σχετικών κοινοτικών μέτρων και οδηγιών, καθώς και την εφαρμογή των διεθνών συμβάσεων που έχει υπογράψει η χώρα μας για την προστασία του περιβάλλοντος γενικά και εν προκειμένω του υδάτινου. Η κατασκευή τεχνητών λιμνών στα συμπλέγματα οροσειρών Νότιας Πίνδου και του ποτάμιου συστήματος Αχελώου-Ταυρωπού, Πάμισου-Πορταϊκού παραποτάμων Πηνειού μπορεί να συμβάλει στη χωροθέτηση αναπτυξιακών δραστηριοτήτων μη πληθωριστικών και σεβόμενων του περιβάλλοντος. Με τα φράγματα Μεσοχώρας - Συκιάς οι νέοι υγροβιότοποι που δημιουργούνται στις τεχνητές λίμνες Μεσοχώρας Συκιάς συντελούν σε ανάπτυξη που βασίζεται σε συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων, που επιτρέπει την ανανέωσή τους και τη διατήρηση της ισορροπίας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητάς του. Αυτό συμβαίνει σε όλες τις τεχνητές λίμνες από τα υδροηλεκτρικά φράγματα (τεχνητές λίμνες: Πλαστήρα, Κρεμαστών, Καστρακίου κ.λπ.). Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΚΒΥ (Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων) του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, στις περιοχές των υδροηλεκτρικών φραγμάτων βρίσκουν καταφύγιο μερικά είδη ζώων που κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
Εν κατακλείδι απαιτείται μια στρατηγική ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδατικών πόρων. Αντί να επαυξηθεί σε 650 - 700 hm3 / έτος μεταφοράς νερού (κατά τα πρότυπα της Λίμνης Πλαστήρα) από τον άνω ρου του Αχελώου, καταργήθηκε το μέτρο της μεταφοράς νερού 250hm3 / έτος, που θα μπορούσε ανεπαρκώς να λύσει το πρόβλημα του ελλειμματικού υδατικού ισοζυγίου στη Λεκάνη Απορροής Πηνειού. Επιπρόσθετα η κατασκευή δικτύου τεχνητών λιμνών Ανθοχωρίου, Οξυάς, Δρακότρυπας Πάμισου και Πορταϊκού παραποτάμων Πηνειού συμβάλλει στη διατήρηση και επαύξηση των υδάτινων πόρων στη Θεσσαλία. Ένα Σχέδιο Αειφορικής διαχείριση υδάτων Αχελώου - Πηνειού προϋπολογισμού 2,4 δισ. ευρώ απομένει να συγκεκριμενοποιηθεί στο Σχεδιασμό νέου ΕΣΠΑ και Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2021-2027. Επιπρόσθετα για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ε.Ε. για την περίοδο 2021-2027, αυξήθηκε 60% η χρηματοδότηση του προγράμματος LIFE που καθιερώθηκε το 2014 ώστε να βοηθήσουν τα κράτη-μέλη να συμμορφωθούν με τη βασική νομοθεσία της ΕΕ για το περιβάλλον, τη φύση και το κλίμα.
Από τον Κων. Π. Κλοκοτάρα,
αγρονόμο και τοπογράφο μηχανικό
