Η Αρκτική λιώνει!

Από τον Δημήτρη Κωνσταντακόπουλο

H Σιβηρία και άλλες περιοχές στον βορρά της Ρωσίας έχουν αρχίσει να γίνονται πολύ τρωτές στα αποτελέσματα της κλιματικής κρίσης, που επιταχύνεται πάρα πολύ γρήγορα στις αρκτικές περιοχές, συμφωνα με μία νέα έκθεση του Climate Crisis Advisory Group (CCAG).
Σύμφωνα με την έκθεση, η Αρκτική ζεσταίνεται περίπου τρεις φορές ταχύτερα από τον μέσο όρο του πλανήτη και οι μέσες ετήσιες θερμοκρασίες της είναι 3.5 βαθμοί Κελσίου πάνω από το προβιομηχανικό τους επίπεδο (ενώ η γενική θερμοκρασία της Γης είναι μόνο 1.2 βαθμοί πιο πάνω). Σαν να μην έφτανε αυτό, οι εμφανισθείσες καιρικές καταστροφές είναι πολύ πιο έντονες από αυτές που είχαν προβλέψει οι επιστήμονες για τις θερμοκρασίες που σημειώνονται.
Ως αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης λιώνει γρήγορα ο μόνιμος παγετώνας (permafrost) που καλύπτει τώρα περί το 65% της ρωσικής επικράτειας. Σύμφωνα με την έκθεση, ιδιαίτερα τρωτές σε κατάρρευση της permafrost είναι η Δημοκρατία της Σάχα και οι περιοχές της Τσουχότκα και του Μαγκαντάν.
Σύμφωνα με την έκθεση «οι επιστήμονες έπαθαν σοκ διαπιστώνοντας ότι ο ζεστός καιρός που οδηγεί σε λιώσιμο της περμαφρόστ συμβαίνει 70 χρόνια νωρίτερα από τις προβλέψεις τους». Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των επιστημόνων, η Αρκτική θα έχει χάσει το 89% της permafrost της, έως το 2100.
Στην permafrost είναι παγιδευμένα μεγάλα αποθέματα μεθανίου και άλλων αερίων θερμοκηπίου που εκλυόμενα θα επιταχύνουν την κλιματική κρίση. Ο συνδυασμός λιωσίματος της permafrost, των παγετώνων και των παγόβουνων θα μπορούσε να σπρώξει την Αρκτική πέραν του κρίσιμου σημείου μη αντιστροφής πέρα από το οποίο είναι αδύνατο να αποτραπεί η επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής.
Μια άλλη συνέπεια του λιωσίματος της permafrost είναι η απελευθέρωση χημικών ουσιών και βακτηριδίων που έχουν παγώσει για χιλιάδες χρόνια, ίσως και ραδιενεργών αποβλήτων και καταλοίπων του ψυχρού πολέμου. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων τοξικού υδράργυρου στα ποτάμια, όπως και σε αναβίωση της ευλογιάς και άλλων ασθενειών που παρέμεναν εν υπνώσει στη διάρκεια πολλών γενεών. Το λιώσιμο της permafrost μπορεί επίσης να κάνει σοβαρή ζημιά σε αγωγούς, δρόμους, αεροδρόμια και άλλες ζωτικές εγκαταστάσεις και υποδομές. Αίφνης, ο πυρηνικός ηλεκτρικός σταθμός του Μπιλιμπίνο στην Τσουχότκα και αρκετά υδροηλεκτρικά φράγματα στο Μαγκαντάν, που είναι χτισμένα πάνω σε permafrost, κινδυνεύουν να καταρρεύσουν.
Εκτός από την Αρκτική έχουμε και την Ανταρκτική, όπου, σύμφωνα με τα δεδομένα των δορυφόρων, μεταξύ 2002 και 2020, χάθηκαν 149 δισεκατομμύρια μετρικοί τόνοι πάγου ετησίως, εν μέρει λόγω θέρμανσης των ωκεανών που την περιβάλλουν.
Μία από τις πιο σημαντικές συνέπειες της θέρμανσης της Αρκτικής είναι, σύμφωνα με μια θεωρία, η εξασθένιση των ρευμάτων δυτικού αέρα (west-to-east jet streams) στο βόρειο ημισφαίριο. Καθώς η θερμοκρασία της Αρκτικής αυξάνεται ταχύτερα απ’ ό,τι η θερμοκρασία των τροπικών, μειώνεται η ταχύτητα του δυτικού αέρα που οφείλεται σε αυτήν τη διαφορά. Το αποτέλεσμα είναι ένα καιρικό σύστημα, όπως π.χ. αυτό που έδωσε τον καύσωνα του περασμένου Αυγούστου στην Αθήνα ή τις πλημμύρες του περασμένου Ιουλίου στη Φραγκφούρτη, να κάθεται πολύ περισσότερο πάνω από μια περιοχή και να έχει πολύ πιο έντονες συνέπειες. Πάντως το θέμα αυτό παραμένει ακόμη στη σφαίρα των ερευνών, καθώς υπάρχουν και άλλα θεωρητικά μετεωρολογικά σχήματα που αμφισβητούν την παραπάνω συσχέτιση.