Συνταγματάρχης Μαρδοχαίος Φριζής: Ο Ηρωας του Ελληνοϊταλικού Πολέμου

Στις 23 Οκτωβρίου 1940 πήγα στο Γυμνάσιο όπως κάθε μέρα. Οι τάξεις συγκεντρώθηκαν και ο γυμνασιάρχης κ. Πανταζής έβγαζε έναν μικρό λόγο, πριν οι καθηγητές οδηγήσουν τις τάξεις στο κτίριο. Αυτό το πρωί, μας ανήγγειλε ότι ο πόλεμος άρχισε μεταξύ Ιταλίας και

Ελλάδας και ότι το Γυμνάσιο θα γινόταν νοσοκομείο και δεν θα είχαμε πια μαθήματα ώσπου να μεταφερθεί το σχολείο σε ένα καπνεργοστάσιο. Φαινόταν στενοχωρημένος, αλλά εμείς οι χίλιοι μαθητές του ήμασταν έξαλλοι από πατριωτικό ενθουσιασμό. Κατεβήκαμε στον κεντρικό δρόμο του Αγρινίου φωνάζοντας ρυθμικά, «θα νικήσουμε!».
Σε λίγες μέρες τα λεωφορεία που έγιναν νοσοκομειακά αυτοκίνητα άρχισαν να έρχονται γεμάτα με τραυματίες. Οι εφημερίδες μάς πληροφορούσαν για μια «στρατηγική υποχώρηση» μέχρι την ήμερα που ο ελληνικός στρατός σταμάτησε τον εχθρό... Υπήρχαν φήμες ότι ένας Υδραίος συνταγματάρχης τούς σταμάτησε. Δηλαδή ένας συνταγματάρχης από το νησί Ύδρα. Τελικά μάθαμε ότι η φήμη άρχισε με τις λέξεις «ένας Εβραίος συνταγματάρχης», αλλά γρήγορα μετετράπη σε «ένας Υδραίος», διότι κανένας δεν μπορούσε να πιστέψει ότι ο ηρωικός αξιωματικός Μαρδοχαίος Φριζής ήταν Εβραίος.
Αργότερα μάθαμε το τι ακριβώς συνέβη στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ισχυρές ιταλικές δυνάμεις από την Ιταλοκρατούμενη Αλβανία επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά εναντίον των Ελλήνων. Ο ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Λίγοι στρατοί ξέρουν πώς να υποχωρήσουν.
Σ’ αυτό το σημείο έρχεται στην ιστορία ο Συνταγματάρχης Μαρδοχαίος Φριζής. Πριν ακόμη κηρυχθεί ο πόλεμος, ο Φριζής μελέτησε σχέδιο «απωθήσεως του εχθρού» σε περίπτωση πολέμου. Το σχέδιό του είχε εγκριθεί από τον Αρχιστράτηγο του Ελληνικού Στράτου Παπάγο. Ο Φριζής με τις δυνάμεις του εμπόδισε την Ιταλική Μεραρχία «Τζούλια» από το να κυκλώσει την 8η Μεραρχία του ελληνικού στρατού και σταμάτησε την υποχώρηση. Τα κατάφερε να κάνει αντεπίθεση. Οι Ιταλοί πανικοβλήθηκαν και οι δυνάμεις του συνέλαβαν τους πρώτους 700 Ιταλούς αιχμαλώτους, ενώ ο διοικητής του 9ου συντάγματος της Μεραρχίας Τζούλιας έπεσε μαχόμενος. Με τη νίκη του Φριζή ο ελληνικός στρατός ξαναβρήκε τον ενθουσιασμό του και αντεπετέθη εναντίον των Ιταλών. Ο Φριζής ελευθέρωσε την ελληνική πόλη Κόνιτσα, προχώρησε στο αλβανικό έδαφος και κατέλαβε την πόλη Πρεμετή. Έτσι ο Φριζής σταμάτησε την προέλαση των Ιταλών επιτυγχάνοντος την αναστροφή του μετώπου. Ο ελληνικός στρατός κατέλαβε το εν τρίτον της Αλβανίας και παρέμεινε εκεί μέχρι τον Απρίλιο του 1941.
Στις 5 Δεκεμβρίου ο Φριζής και οι άντρες του δέχτηκαν επίθεση από ιταλικά αεροπλάνα. Ο Φριζής έδωσε εντολή στους στρατιώτες του να πέσουν στα χαρακώματα. Παρ’ όλα αυτά, για να μην υπάρξει πανικός στους στρατιώτες, ο ίδιος παρέμεινε καβάλα στο άλογό του και συνέχισε να τους εμψυχώνει. Ως καβαλάρης έγινε εύκολος στόχος για τα εχθρικά αεροπλάνα. Στην αρχή τον πολυβόλησαν και έπειτα μια βόμβα τον αποτελείωσε. Ο ιπποκόμος του, Μωϋσής Μάτσας, πρώτος εξάδελφος του πατέρα μου, μας είπε ότι τον έθαψαν εκεί που έπεσε στην Αλβανία και αυτός είπε τη μόνη εβραϊκή προσευχή που ήξερε, το «Σέμα».
Μετά τη θυσία του Φριζή, ο πρωθυπουργός Μεταξάς και ο επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγός Παπάγος έστειλαν συλλυπητήρια τηλεγραφήματα στα οποία τον υμνούσαν για το θάρρος και την ανδρεία του. Προτομές τοποθετήθηκαν έξω από το Πολεμικό Μουσείο στο Καλπάκι και στη γενέτειρά του, τη Χαλκίδα. Αυτές οι τιμές έγιναν το 1940. Ο Συνταγματάρχης Φριζής αναγνωριζόταν κάθε χρόνο στην επέτειο του πολέμου στις 28 Οκτωβρίου από μερικούς ανθρώπους ως ένας ηρωικός αξιωματικός. Αλλά από το 1945 μέχρι το 2002, λόγω του αντισημιτισμού, οι ελληνικές κυβερνήσεις ποτέ δεν τίμησαν επισήμως τη μνήμη του ήρωα Συνταγματάρχου Φριζή.
Ο Ιάκωβος Φριζής, γιος του συνταγματάρχου, αφιέρωσε τη ζωή του στο να πείσει τους Έλληνες πολιτικούς να τιμήσουν τον πατέρα του. Δημοσίευσε εκατό άρθρα και έκανε τριάντα συνεντεύξεις. Έπειτα από περισσότερο από 50 χρόνια οι προσπάθειές του επέτυχαν. Προτομή του βρίσκεται στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών. Το 2002 ο βουλευτής Φώτης Κουβέλης συνέβαλε στο να τιμηθεί ο Φριζής με το να φέρει αυτό το θέμα στη Βουλή. Τα οστά του Συνταγματάρχου Φριζή μεταφέρθηκαν από την Αλβανία και ετάφησαν με μεγάλες τιμές στο Εβραϊκό Νεκροταφείο Θεσσαλονίκης. Οδοί ονομάστηκαν προς τιμήν του. Πριν λίγα χρόνια στη Χαλκίδα ανεγέρθη ένα θαυμάσιο άγαλμα με πρωτοβουλία του Ελληνοαμερικανού Στέφανου Μπιτσάρα με εισφορές από αυτόν και άλλους δωρητάς.
Η ΠΡΩΤΗ ΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΩΝ
Η νίκη της Ελλάδος στην Αλβανία ήταν η πρώτη νίκη των συμμάχων στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτή η νίκη είχε σοβαρές συνέπειες στην εξέλιξη του πολέμου και τελικά στην ήττα της Γερμανίας. Τον Οκτώβριο του 1940 ο Χίτλερ αποφάσισε να επιτεθεί εναντίον της Ρωσίας. Η επίθεσις αυτή δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί εφόσον η Ελλάδα ήταν ελεύθερη και εφόσον υπήρχε αγγλικό εκστρατευτικό σώμα στην Ελλάδα. Επίσης έπρεπε να καταλάβει και την Κρήτη η οποία ήταν μεγάλη αγγλική βάση στη Μεσόγειο. Οι Γερμανοί ματαίως περίμεναν την Ιταλία να καταλάβει την Ελλάδα.
Μετά από καθυστέρηση αρκετών μηνών οι Γερμανοί επετέθησαν εναντίον της Ελλάδας στις 6 Απριλίου 1941. Τελικά κατέλαβαν και την Κρήτη μετά από επίθεση με αλιξεπτωτιστάς, στην οποία 5.000 επίλεκτοι Γερμανοί σκοτώθηκαν.
Οι Γερμανοί επιτέθηκαν εναντίον της Ρωσίας στις 22 Ιουνίου του 1941, πολύ αργότερα από ό,τι σχεδίαζαν. Στην αρχή προχώρησαν πάρα πολύ εύκολα, αλλά όταν έφθασαν κοντά στη Μόσχα, είχε έρθει εκεί και ο ρωσικός χειμώνας.
Χάρις στην αντεπίθεση του συνταγματάρχου Φριζή εναντίον των Ιταλών, η Γερμανία έχασε πολύτιμο χρόνο ως που να καταλάβει την Ελλάδα και να επιτεθεί εναντίον της Ρωσίας.
ΚΑΪΤΕΛ: ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΑΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΑΝ
Στη διάρκεια της δίκης στη Νυρεμβέργη ο Γερμανός Αρχιστράτηγος Wilhelm Keitel είπε: «Η απίστευτα δυνατή αντίσταση των Ελλήνων καθυστέρησε επί δύο ή περισσοτέρους σημαντικούς μήνες τη γερμανική επίθεση εναντίον της Ρωσίας. Εάν δεν είχαμε αυτή τη μακροχρόνια καθυστέρηση, το τέλος του πολέμου θα ήταν διαφορετικό στο ανατολικό μέτωπο και γενικώς στον πόλεμο και άλλοι θα είχαν κατηγορηθεί και θα καθόταν σ’ αυτήν τη θέση σήμερα». Εννοούσε ότι εάν η Γερμανία κέρδιζε τον πόλεμο, στρατηγοί σαν τον Αϊζενχάουερ και Ζούκοφ θα ήσαν οι κατηγορούμενοι.
Όταν διάβασα τι είπαν οι δύο Έλληνες ιστορικοί και ο Γερμανός αρχιστράτηγος, ο θαυμασμός μου για τον Φριζή ανέβηκε σε αστρονομικά ύψη. Θυμήθηκα τις δύο γραμμές από το ποίημα του Χαΐμ Ναχμάν Μπιάλικ:
«Πού είναι η γροθιά που θα συντρίψει;
Πού είναι ο κεραυνός που θα εκδικηθεί;».
Ο Φριζής έγινε η γροθιά και ο κεραυνός που βοήθησε στην ήττα της αήττητης Γερμανίας.
Αυτό είναι κάτι το πρωτοφανές. Ο Γερμανός αρχιστράτηγος αποδίδει την ήττα της Γερμανίας στην καθυστέρηση που δημιούργησε ο ελληνικός στρατός. Οι Έλληνες ιστορικοί αποδίδουν αυτήν την καθυστέρηση στις στρατιωτικές επιτυχίες του Συνταγματάρχου Φριζή. Το απίστευτο αυτό συμπέρασμα ανεβάζει τον Φριζή, ιδίως μετά τον ηρωικό θάνατό του, έφιππος παροτρύνοντας τους στρατιώτες του στην πρώτη γραμμή του μετώπου, στο επίπεδο ενός μυθικού Έλληνος ήρωος και ενός μεγάλου ήρωος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ας είναι αιωνία η μνήμη του.Ο Dr Μιχαήλ Μάτσας είναι απόφοιτος της Οδοντιατρικής Σχολής Αθηνών.
Υπηρέτησε ως ανθυπίατρος στον Ελληνικό Στρατό επί τρία χρόνια.
Στον τελευταίο του χρόνο ήταν ο οδοντίατρος της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων.* Το παρόν αποτελεί απόσπασμα από τη δεύτερη έκδοση του Αγγλικού βιβλίου «The Illusion of Safety, «Η Ψευδαίσθησις Ασφαλείας» Η Ιστορία των Ελληνοεβραίων στη Διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου» του Μιχαήλ Μάτσα, Σελίδες 498.