και το πιο ανοργάνωτο απ’ όλα τα πράγματα,
ακατάστατο σαν τη θάλασσα, κινούμενο όπως τύχει»
(Δημοσθένης)
Στην εποχή μας για ν’ αντιμετωπιστούν και να ερμηνευτούν τα ψυχοκοινωνικά φαινόμενα της μάζας έχει επικρατήσει ως μέθοδος γι’ αυτόν τον σκοπό η αφαιρετική θεωρία. Κατά τη θεωρία αυτή, στη μάζα εξαφανίζονται όλοι οι λογικοί στοχασμοί και στη θέση τους μπαίνουν η ευπιστία και η ψυχική ευφορία. Το αποτέλεσμα είναι η ανευθυνότητα, που συναντούμε συχνά στις συμπεριφορές των ατάκτων σωμάτων των επαναστατημένων Ελλήνων στα χρόνια της εξέγερσης. Για να περιέλθουν οι μάζες των ατάκτων κλεφτών και αρματολών σε καταστάσεις αλλόφρονης συμπεριφοράς, χρειάστηκαν οι ιδιοτελείς δημαγωγοί, που εμφανίστηκαν στην Eπανάσταση. Επιφανέστερος όλων ο Ιωάννης Κωλέττης, που φιγουράρει και αυτός στο μητρώο των επιφανών αντρών του ‘21 και στον οποίο αναφέρεται το σημερινό μας άρθρο.
Ο Κωλέττης ανήκει στο Πρυτανείο των ιδιοτελών και δίχως αναστολές «προσωπικοτήτων» της Επανάστασης και των ύστερων χρόνων. Γεννήθηκε στο Συρράκο το 1774, έμαθε γράμματα στο χωριό του (σημ.: Το κρυφό σχολείο είναι μύθος), σπούδασε ιατρική στην Πίζα χάρη στη χορηγία πλούσιου θείου του και γυρίζοντας στα Γιάννενα έγινε προσωπικός γιατρός του Μουχτάρ, γιου του Αλή Πασά. Μετά την καταστολή του κινήματος του Αλή το 1822 πήγε στο χωριό του και αμέσως μετά στην Πελοπόννησο, όπου και -καθώς «όμοιος ομοίω αεί πελάζει»- βρήκε την αδελφή ψυχή του, τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τον οποίο ο Θ. Διον. Παναγόπουλος αποκαλεί «Δράκουλα των Καρπαθίων». Είναι ο Κωλέττης που έβαλε τον Οδυσσέα Ανδρούτσο να δολοφονήσει πολιτικό του αντίπαλο και τον Γκούρα να δολοφονήσει τον Ανδρούτσο. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια και το χάος που ακολούθησε ο Κωλέτης αποφάσισε να μεταβεί στο Ναύπλιο, για να υποδεχτεί ως συνεξουσιαστής της Ελλάδας τον Όθωνα. Χρειάστηκε ένα στοιχειώδες στράτευμα γι’ αυτό και έπρεπε να βρει χρήματα για την πληρωμή του. Τότε (1832) -με τις δύο «Κυβερνήσεις» (Ναυπλίου και Περαχώρας Λουτρακίου) της λεηλατημένης χώρας- κανένας δεν πολεμούσε «για την ελευθερία της Πατρίδος». Μπροστά στα αδιέξοδα ο Αυγουστίνος Καποδίστριας χορηγεί γενική αμνηστία στα κακουργήματα της καταστροφής του εθνικού στόλου από τους Υδραίους, της δολοφονίας του Κυβερνήτη από τους Μανιάτες και της αποστασίας των νησιών από τον κορμό του Κράτους το 1831. Απαλλαγμένος ο Κωλέττης από το άγος αυτό «εσοφίσθη το εξής στρατήγημα. Μοι διηγήθη το1844 -γράφει ο Νικ. Δραγούμης- προς παραδειγματισμόν, ζητών να με πείσει, ότι ευθυβολών και μη οικονομών διά τινών ελιγμών τα πράγματα και βλάπτω και βλάπτομαι». Δηλαδή αν είσαι έντιμος, δεν γίνεται δουλειά, αλλά πρέπει να κάνεις και καμιά απάτη, αλλιώς βλάπτεις και τον εαυτό σου και τους άλλους.
Ας δούμε τι σοφίστηκε και πώς εξαπάτησε χωρικούς, κλέφτες και αρματολούς της Ρούμελης να καταλάβουν το Ναύπλιο. Δανείστηκε από τον Γερμανό Θείρσιο -μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα- μερικά τάλληρα και τη νύχτα με τον έμπιστό του Κώστα, γέμισε αρκετά σακιά με άμμο και στο έξω μέρος τους τοποθέτησε τα τάλληρα, ώστε χτυπώντας τα σακιά απ’ έξω ν’ ακούγεται ο μεταλλικός ήχος τους. Αφού γέμισε τα σακιά, τα έδεσε σφιχτά και τα σφράγισε με επιμελημένο βουλοκέρι. Το πρωί κάλεσε τους απλήρωτους οπλαρχηγούς και τους έδειξε τα σφραγισμένα σακιά, τα χτύπησε «διά του ποδός του» και ακούστηκε ο θόρυβος των μεταλικών ταλήρων. «Και ότε κτυπήσαντες -οι οπλαρχηγοί- ήκουσαν ήχον αργύρου, έγιναν έξω φρενών και έδραμον ν’ αρπάξωσι τους σάκκους. Μη βιάζεσθε, ανέκραξα, αγαπητοί. Τα χρήματα είναι δικά σας, αλλά καθώς εγώ εφύλαξα το λόγο μου, ούτω απαιτώ να φυλάξετε και τον δικό σας. Τα χρήματα θα τα φορτώσωμεν εις τα ζώα και όταν φθάσωμεν εις το Ναύπλιον, θα σας τα μοιράσω. Και ευχαριστήθηκαν οι στρατιώται. Αν δεν μετεχειριζόμην αγαπητέ -είπε του Δραγούμη- το στρατήγημα τούτο, ο Βασιλεύς θα εύρισκε εις το Ναύπλιον τον Αυγουστίνον, εγώ δε και τόσοι άλλοι θα εμέναμεν μακράν του Παραδείσου...».
Αυτά έγιναν αρχές του 1832 και καθώς τα Σώματα των ατάκτων εισέβαλαν στο Αργος και μετά στο Ναύπλιο, άρχισαν να ζητωκραυγάζουν: «Ζήτω ο Σύνταγμας», πιστεύοντας ότι «ο Σύνταγμας» ήταν άνθρωπος, που θα ερχόταν να μοιράσει χρήματα. Στις 29.3.32 ο Κωλέττης μπήκε έφιππος στο Ναύπλιο με συνοδεία φρουράς οπλαρχηγών. Ο απλός κόσμος της πόλης πίστεψε, πως η εξουσία είχε ανατεθεί σ’ αυτόν και τον υποδέχτηκε με τιμές. Ηταν επόμενο η νόμιμη Κυβέρνηση ν’ αντιδράσει και να ξεσπάσει άγρια σύγκρουση, από την οποία σκοτώθηκαν συνολικά εξακόσια νεαρά άτομα χάρη στην εξουσιομανία ενός ιδεοληπτικού. Ο τελευταίος, για να πληρώσει τους μισθούς των ζωντανών δικών του, τους έδωσε άδεια να πλιατσικολογήσουν τα πάντα μέχρι την άφιξη του Οθωνα. Οι επιδρομές των «συνταγματικών» αφάνισαν τα φτωχά νοικοκυριά αναίτιων ανθρώπων στον Μωριά. Η λεηλασία ήταν τέτοια, ώστε εισέβαλαν και στην ελεγχόμενη από τους «συνταγματικούς» Εθνοσυνέλευση, απήγαγαν τον πρόεδρό της Νοταρά και άλλους επτά, και δεν τους άφησαν, παρά όταν πήραν 100.000 γρόσια.
Ο Κωλέττης για τα «αγαθοποιά» έργα του τιμήθηκε δύο φορές με το πρωθυπουργικό αξίωμα (34-35 και 44-47) επί αντιβασιλέων και Όθωνα και στα ενδιάμεσα διαστήματα κατέλαβε πολλά αξιώματα. Μεταξύ αυτών έγινε μινίστρος (υπουργός) Οικονομικών, πρεσβευτής στο Παρίσι, Έπαρχος στην Εύβοια κ.λπ. Είναι ο δημιουργός του ακραίου ρουσφετιού και του ελληνικού πελατειασμού. Ποιος μπορεί να τον αδικήσει, όταν είπε του Δραγούμη, ότι για να πάει κανείς στον Παράδεισο της εξουσίας, χρειάζεται να είναι και λίγο απατεώνας!
