Για 29 χρόνια και μέχρι τον θάνατό του κατείχε το αξίωμα του Πρεσβύτερου των ιερέων στο Μαντείο των Δελφών, ήταν δηλαδή υπεύθυνος για την ερμηνεία των χρησμών της Πυθίας. Άνθρωπος δραστήριος τόσο κοινωνικά όσο και πολιτικά, μας άφησε πλήθος έργων που επηρέασαν βαθιά τη σύγχρονη εποχή. Πέθανε το 120 μ.Χ. Ένα από τα πιο όμορφα αποφθέγματά του είναι το εξής: Τίποτα δεν εξαρτάται από την τύχη, αλλά όλα από την ορθή κρίση και την προνοητικότητα-πρόληψη.
Η λέξη Πρόληψη (προ+λαμβάνω) σημαίνει την προσπάθεια που κάνει/-ουν κάποιος/-οι για να αντιμετωπιστούν οι αιτίες που γεννούν και αναπαράγουν ένα πρόβλημα ή μια δύσκολη κατάσταση, με σκοπό να μειωθούν οι πιθανότητες εμφάνισης. Πρόκειται δηλαδή για μια εκ των προτέρων προσπάθεια για να αποτραπούν οι πιθανότητες εμφάνισης ανεπιθύμητων καταστάσεων. Εκείνο που έχει σημασία να καταλάβουμε είναι ότι η Πρόληψη είναι μια διαδικασία που μαθαίνεται/διδάσκεται και σταδιακά γίνεται βίωμα στην πορεία της ζωής τόσο του ατόμου όσο και των κοινωνιών. Για παράδειγμα, επειδή δεν είναι δυνατόν να έχουμε έναν τροχονόμο δίπλα σε κάθε πολίτη που να του υπενθυμίζει ότι δεν πρέπει να πίνει και να οδηγεί, ότι δεν πρέπει να παραβιάζει το STOP και τόσα άλλα, για να μην πάθει τροχαίο ατύχημα, συνιστάται η καλλιέργεια σωστής οδηγικής συμπεριφοράς ώστε να προληφθούν μελλοντικά ατυχήματα.
Ως διαδικασία που μαθαίνεται, η καλλιέργεια τέτοιας συμπεριφοράς ξεκινά από το σχολείο και την οικογένεια και συνεχίζεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Σε μικρή ηλικία το παιδί είναι ανάγκη να κατανοήσει πόσο σημαντικό είναι να προλαμβάνει μελλοντικές δυσάρεστες καταστάσεις και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αποκτήσει από νωρίς συνείδηση των ικανοτήτων του, αύξηση της αυτοεκτίμησης, καλή γνώση του περιβάλλοντος που ζει. Να αποκτήσει δηλαδή αυτογνωσία και συνειδητή κατανόηση των συνεπειών που θα έχουν οι επιλογές του για το μέλλον. Να διαμορφώσει σταδιακά μια προσωπικότητα που οι όποιες επιλογές του να στηρίζονται στη γνώση των συνεπειών και να επιλέγει εκείνες τις πράξεις που θα προστατεύουν τόσο το ίδιο το άτομο όσο και την κοινωνία και το περιβάλλον.
Μεγαλώνοντας το άτομο οφείλει να συμμετέχει ενεργά στις κοινωνικές δραστηριότητες, γιατί μόνο έτσι θα αποκτήσει γνώση των προβλημάτων που υπάρχουν και συνεπώς θα μπορεί και άποψη να εκφράσει και να προβεί σε ενέργειες που βελτιώνουν τις συνθήκες ζωής. Ουσιαστικά η Πρόληψη είναι μια συνειδητή διαδικασία επιλογών που μας επιτρέπει να αποφύγουμε αντιξοότητες στο μέλλον και καλλιεργείται καθημερινά στο σχολείο, στην οικογένεια, στο περιβάλλον εργασίας, στην παρέα, στη γειτονιά.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι στον τομέα αυτόν, ως χώρα έχουμε σχεδόν αποτύχει. Επιμένουμε συνέχεια σε θεωρητικό επίπεδο να μιλάμε για τις συνέπειες των όποιων επιλογών μας και συνήθως επεμβαίνουμε αφού πρώτα εκδηλωθεί μια δυσάρεστη κατάσταση. Συζητάμε συνεχώς για τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος, ειδικά για τα παιδιά, αλλά στη χώρα μας το κάπνισμα το ξεκινούν ακόμη και παιδιά γυμνασίου. Συζητάμε συνεχώς για πόσο σημαντικό είναι να προσέχουμε τα δάση την περίοδο του καλοκαιριού, αλλά οι πυρκαγιές αυξάνονται σε δραματικό αριθμό και συνέπειες. Η λίστα θα μπορούσε να περιλαμβάνει εκατοντάδες παραδείγματα. Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά; Γιατί δεν έχουμε καταφέρει να μας γίνει η όποια ενέργειά μας συνειδητή συνήθεια. Γιατί δεν έχουμε καταφέρει να μετατρέψουμε την όποια θεωρητική γνώση έχουμε σε βαθιά εσωτερική και βιωματική συνήθεια. Για παράδειγμα, δεν χρειάζεται να έχουμε έναν πυροσβέστη δίπλα σε κάθε δέντρο, ούτε έναν δασοφύλακα δίπλα σε κάθε παρέα που πάει στο δάσος για να κάνει μπάρμπεκιου. Αν ο καθένας μας, είχε ατομική και κοινωνική συνείδηση, ότι η προστασία του δάσους είναι υπόθεση όλων μας, δεν θα χρειαζόταν να υποστούμε τις καταστροφικές συνέπειες της πυρκαγιάς.
Τεράστιες φυσικά είναι και οι ευθύνες της Πολιτείας που διαθέτει τους μηχανισμούς και τα μέσα για την εφαρμογή Πρόληψης. Επιβάλλεται συνεπώς να εκπονεί και να εφαρμόζει οργανωμένα σχέδια, να προλαμβάνει καταστάσεις και όχι να περιμένει πότε θα εκδηλωθεί ένα φαινόμενο/κατάσταση και μετά να επεμβαίνει. Εξάλλου όπως έχει ειπωθεί: το θέμα είναι να ενεργείς πριν πάθεις κακό. Αλλιώς, ακόμη και ο άμυαλος όταν πάθει κάτι, βάζει μυαλό (Όμηρος - Ιλιάδα Ρ 32).
Από τον Νίκο Τάχατο, φιλόλογο
