Του Μ.Ε.Λαγκουβάρδου
«Αφες τους νεκρούς θάψαι τους εαυτών νεκρούς»
(Λουκ θ' 60)
Η ελευθερία για τους Έλληνες είναι ιερή. Είναι η ελευθερία από τα πάθη της ψυχής. Στον Όμηρο π.χ. σε κάθε πράξη ελευθερίας, η θεία χάρη συνοδεύει τους ήρωες. Ο Ηρακλής πριν ξεκινήσει τους άθλους του ζητάει τη βοήθεια του ουρανού (Ραψ. Θ’, 364). Στο δε Ευαγγέλιο δεν υπάρχει ούτε μια γραμμή, να μην γράφτηκε στο πνεύμα αυτό της ελευθερίας. «Όπου το Πνεύμα του Κυρίου, εκεί ελευθερία» (Β’ Κορ. Γ’, 17).
Ένας γέρος Κρητικός, στο Ρέθυμνο, χαρακτήρισε με μια μόνο λέξη, την κατάσταση που ζούμε: «Ρίζες» είπε. «Μας έκοψαν από τις ρίζες». Ο γέρο Κρητικός εννοεί ρίζες των Ελλήνων την ελευθερία. Ελευθερία τώρα εννοούμε την ελευθερία από την ιδιοτέλεια. Δίχως ελευθερία από την ιδιοτέλεια είμαστε «πεθαμένοι». Έτσι προσέχουμε διαρκώς να μη ριζώσει στην καρδιά μας η ιδιοτέλεια και μας πεθάνει.
Αυτή είναι η παράδοση του Γένους μας, η ελευθερία απ΄ την ιδιοτέλεια, που κανείς δεν ξέρει πότε άρχισε και συνεχίστηκε με τους πατριάρχες, τους προφήτες, τους αποστόλους, τους πατέρες της Εκκλησίας. Η παράδοση της Ορθοδοξίας είναι τώρα η μόνη δυνατή επιλογή σε όλο τον κόσμο. Η επιλογή αυτή εκφράζεται, όπως πάντα, με αυτά τα λόγια «Ελευθερία ή θάνατος»
Υπάρχουν δυο δρόμοι για να επιλέξεις, ο δρόμος της ιδιοτέλειας που αναζητεί την ευτυχία κι ο δρόμος της ελευθερίας . Στο δρόμο της ιδιοτέλειας που αναζητεί την ευτυχία, η ιδιοτέλεια είναι ακατανίκητη. Στο δρόμο της ελευθερίας δεν αναζητάμε την ευτυχία. Η ίδια η ελευθερία είναι ευτυχία.
Για τους ορθοδόξους δεν είναι η ευτυχία ο προορισμός του ανθρώπου, αλλά η ελευθερία. Η αναζήτηση της ευτυχίας από τους δούλους στην ιδιοτέλεια, αυτό είναι αρρώστια, που μόνο η Ορθοδοξία θεραπεύει. Δεν μπορείς να στηρίξεις την ευτυχία σου επάνω στη δυστυχία των άλλων. Αυτό συμβαίνει σήμερα, παντού, σε όλη τη γη, με το πρότυπο του δυτικού ανθρώπου...
Ρώτησα κάποιον νέο φοιτητή του ιστορικού τμήματος, αν στο πανεπιστήμιο μελετούν τον Όμηρο «Δεν μελετάμε τον Όμηρο» είπε «γιατί δεν έχει ιστορικά γεγονότα ». Δεν μελετάτε τον Όμηρο που έχει το πνεύμα των ιστορικών γεγονότων. Αν μελετάτε τα γεγονότα χωρίς το πνεύμα, μήπως δεν έχει κι η ίδια η ζωή νόημα».
Η γνώση αν είμαι ελεύθερος ή είμαι σκλάβος προϋποθέτει μελέτη των γεγονότων υπό το φως του πνεύματος. Με το πνεύμα της ελευθερίας γνωρίζω ποιος είμαι και κατόπιν γνωρίζω την ελευθερία. Η γνώση είναι αυτογνωσία. Αυτό είναι καθήκον του κάθε ανθρώπου. Το ευλογημένο Γένος μας στηρίζει την ύπαρξή του στους αγώνες του για την ελευθερία.
Στην Οδύσσεια ο Όμηρος περιγράφει πως η βασίλισσα Πηνελόπη είναι ελεύθερη στον κόσμο της ιδιοτέλειας (μνηστήρες), γιατί την συνοδεύει η χάρη του Θεού (η θεά Αθηνά) κι οι δυο θεραπαινίδες της, η Ιπποδάμεια και η Αυτονόη. Η Ιπποδάμεια που δαμάζει τις άλογες δυνάμεις της ψυχής και η Αυτονόη, που έχει διαρκώς το νου της στην καρδιά να μένει πάντα ελεύθερη από σπίλο και ρυτίδα.
