επισκέφθηκε, για πρώτη φορά τα Ιεροσόλυμα για να προσκυνήσει τον Άγιο Τάφο. Μαζί της ήταν ο παπα-Κυριανής, σακελλάριος της Μητρόπολής μας και ένας άλλος Λαρισαίος, ο χατζής Ζαφείρης. Το 1661, η Ζηνοβία αποτόλμησε και ένα δεύτερο ταξίδι στα Ιεροσόλυμα. Με το δεύτερο ταξίδι της, εκτός από το προσκύνημα του Αγίου Τάφου, είχε και έναν άλλο σκοπό. Είχε αποφασίσει να δωρίσει τα σπίτια της στην Αγιοταφική Αδελφότητα και γι’ αυτό πήρε μαζί της τους τίτλους κυριότητάς τους (χοτζέτια) και γραφές, προφανώς έγγραφα επιβεβαιωμένα από τον μητροπολίτη ή από τον εκπρόσωπό του, για τη νομιμότητα της αφιέρωσής της. Στο φ. 52α του ιεροσολυμιτικού κώδικα 509 αναφέρονται τα εξής: «Ακόμα τα χωτζέτια και γραφαίς όπου αφιέρωσεν τα σπήτεια εις τον άγιον τάφον η καλογριά Ζηνοβία Λαρισινή Πάνενα εις τους 1657 εδώ εις Ιερουσαλήμ με τον παπα-Κυργιανή σακελλάριον και χακή [χατζή] Ζαφείρη και πάλιν ήλθε αυτή εις τους 1661 με τους λόγους μας εδώ και άφησεν τα χοτζέτια εις τους αυτού παπα-Κυργιανή εις Λάρισαν». Πού ακριβώς ήταν το σπίτι της Ζηνοβίας δεν είναι εύκολο να προσδιορισθεί. Για το μετόχι της Τσαριτσάνης οι πληροφορίες είναι ελάχιστες. Στο φ. 2α του ιεροσολυμιτικού κώδικα, με τα περιεχόμενά του, το έτος 1657 αναφέρονται τα εξής: «Η΄αφιέρωμαεις τον Αλασσώνα (!), χώρα Τζερνήτζανη, σπήτοια του αγίου τάφου». Στο φ. 52α επαναλαμβάνονται τα ίδια σχεδόν: «Αφιέρωμα. +Ακόμη εις τον Αλασσόνα, χώρα Τζερνήτζανη είναι σπήτια του Αγίου Τάφου και εις χώρα Δομένικο μοναστήρι γυναικείο, ηγουμένη Ασινέθ να δίδουν τον πάσα χρόνο εις τον Άγιον Τάφον γρόσια 5 διά θυμίαμα». Η θέση και αυτού του μετοχίου δεν είναι εφικτό να προσδιορισθεί. Η επαφή των Τσαριτσανιωτών με τον Άγιο Τάφο ήδη από το 1657 εξηγεί τους πολλούς χατζήδες στην κωμόπολη αυτή, όπως προκύπτει από τα επώνυμα με πρόθεμα το Χατζή- (Χατζηλέλεκας, Χατζηκακίδης, Χατζηκοτζέλης, κ.ά.). Η μορφή του τοπωνυμίου, και σ’ αυτόν τον κώδικα, είναι η αρχική: Τζερνίτζανη, όπως ακριβώς αναφέρεται και στους κώδικες των Μετεώρων και δεν έχει καμία σχέση με τσάρους, αλλά με το σλαβικό τζέρνο (μαύρο), επειδή στην περιοχή υπήρχαν πολλές μαύρες μουριές λόγω της σηροτροφίας. Τα ευφάνταστα περί τσάρου που συνδέεται με την περιοχή αυτήν αυτοδιαψεύδονται, καθώς το τοπωνύμιο Παλιοτσαρίτσανη υπάρχει και στην περιοχή του Στεφανοβικείου και Τσερίτσανα λεγόταν το σημερινό χωριό των Ιωαννίνων Πλατάνια.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) Κώστας Σπανός, «Οι θεσσαλικοί οικισμοί στον ιεροσολυμιτικό κώδικα 509 (16490-1669)», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 40 (2001) 293-366.
2) Κώστας Ευ. Οικονόμου, Τα οικωνύμια του νομού Ιωαννίνων. Γλωσσολογική εξέταση, Ιωάννινα 2002, σελ. 293.
Από τον Κώστα Σπανό, εκδότη του «Θεσσαλικού Ημερολογίου»
