Αν και οι δυο-τρεις εκδοχές της φράσης αυτής που μπήκε κανονικά στην καθημερινή μας κουβέντα έχουν διαφορετική προέλευση, όλες καταλήγουν στο ίδιο και το αυτό συμπέρασμα, το οποίο δεν τιμά το αξιόμαχο της ναυτοσύνης των Τούρκων. «Μάλτα γιοκ» λέμε για κάποιον που παρά την προσπάθεια και την ενέργεια την οποία καταναλώνει, δεν πετυχαίνει τον στόχο του, αλλά και όταν θέλουμε να ειρωνευτούμε τους Τούρκους...
Η πρώτη τουρκικής προέλευσης εκδοχή αναφέρεται σε κάποιον Τούρκο ναύαρχο (Καπουδάν), ο οποίος παίρνοντας την εντολή από τον Σουλτάνο να καταλάβει με την αρμάδα του τη Μάλτα που την κατείχαν τότε οι Ιωαννίτες Ιππότες, δεν μπόρεσε να τη βρει στους χάρτες, τους απλωμένους μπροστά του...Τι συνέβη κατά τους Τούρκους; Όταν ο ναύαρχος μπήκε στην καμπίνα με τους χάρτες και χρειάστηκε να χαράξει την πορεία του πλοίου στον χάρτη πάνω στον οποίο ο καμαρότος είχε αφήσει τον καφέ του, με μια λάθος κίνηση του χεριού του, μετακίνησε το φλυτζάνι έτσι ώστε αυτό να σκεπάσει τη θέση που βρισκόταν σχεδιασμένη η Μάλτα. Όσο και να έψαξε, το νησί δεν το βρήκε ποτέ, οπότε απελπισμένος, στέλνει μήνυμα στον Σουλτάνο, στο οποίο έγραφε: «Μάλτα γιοκ εφέντη μ’»...
Η άλλη εκδοχή, και αυτή τουρκικής προέλευσης, δεν κάνει λόγο για ανεπαρκή ναυτοσύνη του ναύαρχου, αλλά για πονηρό «ελιγμό», ο οποίος κατέληξε σε μεγαλύτερη επιτυχία, μακροπρόθεσμα έστω...
Γύρω στα 640 ο σουλτάνος Ιμπραήμ ο Α’ ή Ιμπραήμ ο Τρελλός (Ντελή Ιμπραήμ), αυτός που λίγο αργότερα βρήκε τραγικό θάνατο από τους γενίτσαρους που είχαν στασιάσει, στέλνει τον ναύαρχό του να καταλάβει τη Μάλτα. Ο ναύαρχος γνώριζε πως δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση η κατάληψη του νησιού και σκοπίμως άφησε να στάξει μία σταγόνα από το λιωμένο κερί πάνω στον χάρτη, η οποία σκέπασε το νησί της Μάλτας... Αφού δεν τη βρήκε, στέλνει το μήνυμα «Μάλτα γιοκ εφέντη μ’» και σαλπάρει για την Κρήτη, την οποία κατέκτησε ύστερα από πολιορκία είκοσι ετών...
Η εκδοχή των Μαλτέζων τοποθετεί το γεγονός νωρίτερα, επί σουλτάνου Σουλεϊμάν, με ναύαρχο τον πειρατή Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα. Όταν ύστερα από διαταγή ο Μπαρμπαρόσα πλησιάζει το νησί της Μάλτας, βρίσκει σθεναρή αντίσταση. Ο υπερασπιστής του Ζαν Μπατίστ ντε λα Βαλλέτ, αμύνεται αλλά και επιτίθεται. Ο Οθωμανός ναύαρχος ντροπιασμένος, αναφέρει: «Μάλτα γιοκ». Αποβιβάζεται σε ένα άλλο πολύ μικρότερο νησί κι από εκδίκηση συλλαμβάνει όλους τους κατοίκους και τους αλυσοδένει για να τους πουλήσει στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής...
Άλλοι λένε πως ο ναύαρχος αυτός ήταν ο Πίρι Ρέις, αυτός που έδωσε το όνομά του στο ερευνητικό πλοίο, το οποίο μας «ταλαιπώρησε» πριν κάποια χρόνια, κόβοντας βόλτες στο Αιγαίο και κάνοντες δήθεν σεισμογραφικές έρευνες...
Έτσι περίπου απάντησαν και οι Έλληνες μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης στον Τούρκο υπουργό των Εξωτερικών, κ. Τσαβούσογλου, που τους επισκέφτηκε, επιστρέφοντας την άποψη του περί τουρκικής και όχι μουσουλμανικής μειονότητας στη Δυτική Θράκη. «Είμαστε Έλληνες Πομάκοι», διεμήνυσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πομάνων Ξάνθης, ενώ ο Πανελλήνιος Σύλλογος Πομάνων τον θεωρεί ανεπιθύμητο και του συστήνει: «Αντί των πομακοχωριών να επισκεφθείτε τα αιματοβαμμένα χωριά των Κούρδων της Τουρκίας. Δεν υπάρχει τουρκική μειονότητα. Είμαστε Έλληνες Πομάκοι»...
Τώρα που επέστρεψε στην πατρίδα του ο κ. Υπουργός, σίγουρα θα ρωτήθηκε από τον νεοσουλτάνο Ερντογάν τι έγινε στη Θράκη κι αυτός θα του απάντησε: «Τουρκική μειονότητα της Θράκης γιοκ εφέντη μ’».
*Τάκη Νατσούλη. Λέξεις και φράσεις παροιμιώδης προέλευση, ετυμολογία, σελ. 230 εκδ. CORELO Αθήνα 1978.
Από τον Τάσο Πουλτσάκη
