Ο Περικλής ήταν ο πολιτικός, του οποίου η διακυβέρνηση συνδέθηκε με τον Χρυσό Αιώνα της Αθήνας, όταν τα γράμματα και ο πολιτισμός γνώρισαν σπουδαία άνθηση. Ήταν ο λόγιος που ενσάρκωσε τα αρχαία δημοκρατικά ιδεώδη και διασφάλισε την Αθηναϊκή δημοκρατία. Ήταν ο ιστορικός που είχε πει σε έναν από τους λόγους του: «Το πολίτευμα που έχουμε δε γυρεύει να πάρει τους νόμους από τους ξένους. Το πολίτευμα που έχουμε έχει κανόνες και αντιμάχεται την αναρχία. Το όνομά του είναι δημοκρατία, επειδή δε ζούμε στηριγμένοι πάνω στους λίγους, αλλά στους περισσότερους. Είναι η κυριαρχία του Δήμου».
Για να έρθουμε στη σύγχρονη Ελλάδα, η έκφραση των περισσοτέρων πράγματι αποτελεί την πεμπτουσία της δημοκρατίας μας, είτε σε επίπεδο κεντρικής πολιτικής σκηνής, είτε σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Είναι όμως άλλο πράγμα η έκφραση των πολλών και άλλο η υγιής εφαρμογή πολιτικής στην πράξη, ή κατ’ άλλους η κυβερνησιμότητα. Οι συγκλίσεις, οι συζητήσεις, ο διάλογος είναι πασιφανή στοιχεία δημοκρατίας, αλλά δυστυχώς ως χώρα, ως πολίτες, ως ιδιοσυγκρασία απέχουμε πολύ από το να βάλουμε το κοινό καλό πάνω από το κομματικό. Ας μην κρυβόμαστε. Είναι εξαιρετικά δύσκολο, μέσω εφαρμογής ενός συστήματος απλής αναλογικής σε εκλογές, αλλά και των αποτελεσμάτων μόλις ανοίξει η κάλπη, να υπάρξουν συνεννοήσεις. Οι πολίτες θέλουν αλήθειες, θέλουν καθαρές κουβέντες. Πάντα πίστευα, ότι τα πρόσωπα των δημάρχων και των περιφερειαρχών είναι πάνω από κόμματα, πάνω από ανώφελες πολιτικές και ιδεολογικά γινάτια. Πάνω από αγκυλώσεις και εμμονές.
Το 2018, η τότε Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θεώρησε ότι με την ψήφιση της απλής αναλογικής στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης, θα έφερνε το διαφορετικό, το αποτελεσματικό, το υγιές για Δήμους και Περιφέρειες. Γυρίζω τον χρόνο πίσω και θυμάμαι βουλευτές και υπουργούς στην τότε συζήτηση στη Βουλή, να επιχαίρουν κατά την ψήφιση του νόμου λέγοντας: «Δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα, γιατί θα έχουμε ευρύτατες συναινέσεις, γιατί δεν είναι κομματικά-πολιτικά και παραταξιακά τα προβλήματα που έχουν οι Δήμοι και γιατί εκεί οι περισσότερες αποφάσεις θα ψηφίζονται με ομοφωνία».
Εις μάτην βέβαια, αφού ευτυχώς όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος. Το διακύβευμα της απλής αναλογικής ως προς την αποτελεσματική εφαρμογή πολιτικών προγραμμάτων, δεν έχει καμία σχέση τελικά με ό,τι πρέσβευε ο λόγος του Περικλή. Δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από όσα έλυσε και αυτό είναι φανερό. Τι φωνάζει εδώ και δύο χρόνια σύσσωμη η τοπική αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα: «Έχουμε ζητήματα κυβερνησιμότητας, τα πολιτικά αλισβερίσια πάνε και έρχονται, εφαρμόζουμε άλλο πρόγραμμα από αυτό για το οποίο μας ψήφισαν οι πολίτες, πέφτουμε συχνά θύματα πολιτικών εκβιασμών». Αλήθεια, αυτή είναι η δημοκρατία την οποία οραματίζονται ορισμένοι; Αν για κάποιους η ακυβερνησία σε έναν Δήμο ή μία Περιφέρεια και οι πολιτικοί εκβιασμοί ταυτίζονται με το δημοκρατικό ιδεώδες, τότε μάλλον έχουμε διαφορετική αισθητική περί δημοκρατίας.
Από την άλλη πράγματι, το ζητούμενο δεν είναι απλά να εφαρμόσει ένας δήμαρχος ή ένας περιφερειάρχης στην πράξη το πρόγραμμά του, αλλά ταυτόχρονα να μπορούν να εκφράζονται και να εκπροσωπούνται ορθά όλες οι τάσεις. Όχι καταχρηστικά και προβληματικά, αλλά εποικοδομητικά. Μέσα από υγιείς και ενισχυμένες πλειοψηφίες, που τονώνουν το δημοκρατικό αίσθημα όλων των πολιτών και συμβάλλουν στην πρόοδο των τοπικών κοινωνιών.
Το νέο εκλογικό σύστημα των Ο.Τ.Α., αποτελεί ήδη νόμο του κράτους. Με στόχο όχι απλά να επιβάλλει δίκαιους συσχετισμούς το βράδυ των εκλογών, αλλά κυρίως να διασφαλίσει την κυβερνησιμότητα την επομένη. Δημιουργείται ένα νέο σύστημα που θα δίνει χώρο στις σταθερές πλειοψηφίες και συγχρόνως τη δυνατότητα στις μειοψηφίες να εκφρασθούν. Ένα ισχυρό καθεστώς αυτοδιοικητικών εκλογών, με αύξηση της θητείας των αιρετών διοικήσεων στα 5 έτη, που θα παρέχει τον απαραίτητο πολιτικό χρόνο για να υλοποιηθούν οι προγραμματικές θέσεις που τέθηκαν υπόψη των πολιτών. Επίσης θα επιτρέπει την ορθή εκπροσώπηση στο Δημοτικό Συμβούλιο των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων, που έχουν πραγματική αποδοχή από τις τοπικές κοινωνίες. Ένα σύστημα με όριο εισόδου για έναν συνδυασμό το 3% και με ουσιαστική ενδυνάμωση του ρόλου των αιρετών. Πραγματική κυριαρχία του δήμου κατά τον Περικλή, λοιπόν.
Και όλα αυτά σε έναν χρόνο πολιτικά ουδέτερο, αφού οι επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές θα γίνουν σε περίπου 2,5 χρόνια από τώρα. Επιτέλους ας δούμε τις αλλαγές σε κομβικούς τομείς του κράτους, ως ευκαιρία για το καλό των επόμενων γενεών και όχι ως μέσο για το νικηφόρο αποτέλεσμα των επόμενων εκλογών. Η αυτοδιοίκηση είναι πυλώνας ανάπτυξης και ευημερίας. Η αποκέντρωση των εξουσιών, η συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στις αποφάσεις για τα σοβαρά θέματα που τους απασχολούν, η ορθή και διαφανής διαχείριση των πόρων, η ύπαρξη σωστά οργανωμένων αυτοδιοικητικών βαθμίδων για την καλύτερη προώθηση των κοινωνικών αιτημάτων στην κεντρική εξουσία, είναι ζωτικά στοιχεία ενός σύγχρονου δημοκρατικού πολιτεύματος.
Ο Τζ. Κέννεντυ είχε πει ότι: «Η πολιτική δεν είναι η τέχνη του εφικτού, αλλά της ισορροπίας ανάμεσα στο δυσάρεστο και το καταστροφικό». Παραφράζοντας αυτές τις λέξεις, θα έλεγα ότι η πολιτική είναι η τέχνη του να μπορείς να διορθώσεις τελικά το δυσάρεστο και ταυτόχρονα να αποτρέψεις το καταστροφικό...
* Ο Βάσος Π. Καραμπίλιας είναι δικηγόρος Αθηνών, μέλος του Μητρώου στελεχών της Ν.Δ., επιστημονικός συνεργάτης στη Βουλή των Ελλήνων.
