αφού, ακόμα και σήμερα, οι εξ ανατολών γείτονές μας δε λένε να μας αφήσουν ήσυχους, προκειμένου να στραφούμε, απερίσπαστοι, σε έργα ειρήνης, δημιουργίας και ανάπτυξης.
Και επειδή μια σύντομη δική μου ιστορική αναδρομή μπορεί να συμβάλει, κατά τι, στο να συνειδητοποιήσουμε, πόσο δύσκολο, παράτολμο και σημαντικό ήταν αυτό το εγχείρημα, θα το επιχειρήσω, καίτοι πολλοί πιο ειδικοί από μένα το έχουν, ήδη, πράξει. Επισημαίνω, λοιπόν, ότι παρά την παρακμή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας τα ανακτοβούλια της Ευρώπης, μετά τη Γαλλική Επανάσταση του 1789 και με πυρήνα την Ιερή Συμμαχία του Μέττερνιχ, ήταν, σαφώς, υπέρ της διατήρησης του status quo και εναντίον επαναστατικών κινημάτων, που έθεταν σε κίνδυνο το μέλλον τους. Ευτυχώς, δε, για την ελληνική υπόθεση, που τα εξωτερικά θέματα της Ρωσίας τα διαχειρίζονταν, τότε, ο μετέπειτα Κυβερνήτης της Ελλάδας, ο Ι. Καποδίστριας, και γλιτώσαμε από τα χειρότερα.
Πέραν τούτου, οι συνθήκες στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, που επιχειρούσε, τότε, για πρώτη φορά στην ιστορία της να δημιουργήσει Κράτος οργανωμένο, ήταν ιδιαίτερα δύσκολες. Κεντρική διοίκηση και κεντρικό ταμείο εσόδων, καθώς και τακτικός στρατός και στόλος δεν υπήρχαν, ενώ ο λαός πεινούσε και υπέφερε από αγραμματοσύνη. Υπήρχαν, μόνο, η εκκλησιαστική διοίκηση, οι δημογέροντες, οι κλεφταρματολοί, που ζούσαν απ’ τις ληστρικές επιδρομές και τα λάφυρα, και οι πλοιοκτήτες εμπορικών πλοίων, οι οποίοι, όμως, δρούσαν, ασυντόνιστα και για τον εαυτό τους. Υπήρχε, ακόμα, ο ελληνισμός της διασποράς και ένα πλήθος Ελλήνων διαφωτιστών ανάμεσά τους, επηρεασμένων απ’ τα μηνύματα της Γαλλικής Επανάστασης και της Αρχαίας Ελλάδας, μεταξύ των οποίων ο Αδαμάντιος Κοραής, που στήριξαν το εγχείρημα. Επί πλέον, λόγω Ιερής Συμμαχίας καμιά Ευρωπαϊκή δύναμη δεν τολμούσε να αναλάβει, φανερά, το κόστος στήριξης μιας επανάστασης και, γι’ αυτό, οι της Φιλικής Εταιρείας μιλούσαν, αόριστα, για μια ξένη Αρχή, η οποία, ουσιαστικά, δεν υπήρχε.
Παρόλα αυτά, ο αγώνας ξεκίνησε και έμελλε, γι’ αυτό, να διαρκέσει ως το 1947, που κατάφερε ν’ αποκτήσει η χώρα, φέτα φέτα, τα σημερινά εδάφη. Σ’ αυτό συνετέλεσαν όχι μόνο το διάχυτο εχθρικό κλίμα κατά της ελληνικής επανάστασης, αλλά και οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί, τα πάθη και η διχόνοια μεταξύ Ελλήνων στρατιωτικών και πολιτικών, για το ποιος θα έχει το πάνω χέρι στην οργάνωση και στον έλεγχο του νέου Κράτους. Ωστόσο, τα 34 πρώτα χρόνια της επανάστασης πήγαν, σχετικά, καλά, αφού σχηματίσθηκαν οι προσωρινοί οργανισμοί της Δυτικής χέρσου και Ανατολικής Ελλάδας, καθώς και η Πελοποννησιακή Γερουσία, ενώ ψηφίστηκαν τρία συντάγματα δημοκρατικά και φιλελεύθερα, παρότι ήταν λίγα τα ψωμιά τους. Το τρίτο, μάλιστα, απ’ αυτά άνοιξε τον δρόμο για τον πρώτο Κυβερνήτη και θεμελιωτή της χώρας, τον Ι. Καποδίστρια.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όμως, ότι προηγήθηκε η ναυμαχία του Ναβαρίνου το 1825, όπου κατατροπώθηκε ο στόλος του Ιμπραήμ απ’ τον συμμαχικό και έδωσε νέα πνοή στον παραπαίοντα αγώνα, ενώ ακολούθησε η δολοφονία του από χέρια ελληνικά, αποτέλεσμα των αντικρουόμενων συμφερόντων μεταξύ τριών ξενοκίνητων κομμάτων, του Ρωσικού, του Αγγλικού και του Γαλλικού. Η δολοφονία αυτή έφερε στη μικρή Ελλάδα, που έφθανε, τότε, μέχρι τη γραμμή Αμβρακικός Παγασητικός, την απολυταρχία και τους Βαυαρούς του Όθωνα, ενώ χρειάστηκαν νέοι αγώνες, όπως αυτοί του 1843 και του 1864, για να αποκτήσει η χώρα Σύνταγμα.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε, επίσης, τα παρακάτω. Η λύση του πολιτειακού ζητήματός μας ταλαιπώρησε επί μακρόν και λύθηκε, οριστικά και τελεσίδικα, με το σύνταγμα του 1974. Η χώρα αυτά τα 200 χρόνια γνώρισε απανωτά στρατιωτικά κινήματα με τελευταίο αυτό του 1967, κατασπατάληση δανείων, τέσσερις επίσημες πτωχεύσεις και δύο παγκόσμιους εξουθενωτικούς πολέμους. Έζησε τη Μικρασιατική Καταστροφή και, με δραματικό αλλά επιτυχημένο τρόπο, αντιμετώπισε την ενσωμάτωση 1,5 εκατ. Ελλήνων προσφύγων. Ταλαιπωρήθηκε, αφάνταστα, απ’ το γλωσσικό και αγροτικό ζήτημα, αλλά κατάφερε, τελικά, να τα λύσει με την επίσημη καθιέρωση της Δημοτικής Γλώσσας στο Σύνταγμα του 1974 και με τη διανομή των τσιφλικιών επί Βενιζέλου. Αλλά και η είσοδός μας στην Ευρωπαϊκή οικογένεια το 1980 δεν ήταν στρωμένη με ροδοπέταλα.
Σήμερα, ωστόσο και παρά τα όσα προβλήματα μπορούμε να πούμε, ότι είμαστε σε θέση να συνεχίσουμε οι Έλληνες τη μελλοντική μας πορεία κάτω από καλύτερους οιωνούς και, μακάρι, να το πετύχουμε.
Από τον Κώστα Γιαννούλα
